جای خالی انصاف در نقد روحانی

آرزو فرشید- ارزیابی کارنامه دولت در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری طبیعی‌ترین‌ و البته لازم‌ترین کاری است که رسانه‌ها می‌توانند و باید انجام دهند. این امر قطعا به شفاف شدن ریشه مشکلات و پیدا کردن عوامل آسیب‌زا کمک خواهد کرد. انتشار این ارزیابی‌ها به مردم در تصمیم‌گیری آتی آنها کمک می‌کند.
اهمیت این امر در جامعه امروز ایران اما دوچندان است چراکه وضعیت موجود و مشکلات گسترده در حوزه‌های مختلف اقتصادی، معیشتی، سیاسی، بین‌المللی و… نوعی یأس و ناامیدی را به جامعه تزریق کرده و برای برون‌رفت از این دوران راهی غیر از ریشه‌یابی مشکلات نیست. عاملی که این ریشه‌یابی را سخت می‌کند اما نگاه جناحی و حزبی است؛ همان نگاهی که سبب می‌شود چهره‌های سیاسی یا فعالان عرصه‌های دیگر همه تقصیرها را گردن مسائلی بیرون از دایره خود و اطرافیان‌شان بیندازند. این رویکرد به دور از انصاف آسیبی فراتر از وضع موجود دارد و نه‌تنها کمکی به برون‌رفت جامعه از این ناامیدی نمی‌کند بلکه حجم مضاعفی از یأس را نیز به جان مردم خواهد ریخت. مردم وقتی ببینند فعالان در جناح سیاسی حاضر به گردن‌گرفتن و پذیرش اشتباهات، ضعف‌ها و ناکارآمدی‌های خود نیستند، امیدی هم به آینده پیدا نخواهند کرد.
نمونه این ریشه‌یابی‌های به دور از انصاف را می‌توان در اظهارات اخیر بهزاد نبوی چهره کهنه‌کار اصلاح‌طلب دید. او در نشست مجازی انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران تمام‌قد از اصلاح‌طلبان و دولت تحت حمایت‌شان دفاع می‌کند و همه بار گناه وضع موجود را گردن ترامپ که از برجام خارج شد و تندروهای داخلی، می‌اندازد.پرواضح است که عوامل مورد نظر او نقش غیرقابل انکار و مهمی در سخت و سنگلاخی شدن مسیر دولت روحانی داشته‌اند اما نادیده گرفتن ضعف‌ها و اشتباهات احتمالی دولت، موجب می‌شود که در جریان رقیب نیز شاهد رویه مشابهی باشیم؛ همان رویکردی که این روزها در مجلس یازدهم مشاهده شده و دولت را مسبب همه بحران‌های کشور می‌داند و هیچ نقشی هم برای عوامل خارج از اختیار آن، قائل نیست. بدیهی است با ادامه این رویه ورود به بحث ارزیابی عملکرد دولت هیچ نتیجه‌ای ندارد غیر از تکرار مکررات و حرف‌هایی که مردم از شنیدن آن بسی خسته‌اند.
نقش روحانی
برخی از سیاسیون اما نگاه منصفانه‌تری دارند. مثلا حسین انصاری‌راد فعال سیاسی اصلاح‌طلب اگرچه تا اندازه‎ای با بهزاد نبوی موافق است اما نقش عملکرد شخص روحانی را نیز نادیده نمی‌گیرد.
او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: «همان‌طور که آقای نبوی اشاره‌ کرده‌اند، مسائلی مثل تحریم، ترامپ و کارشکنی‌های تندروهای داخلی حتما در بروز مشکلات و وضعیت فعلی تاثیر داشته اما به نظر من شخص روحانی و عملکرد او بیش از همه اینها موثر بوده است.»وی با اشاره به روی زمین‌ ماندن بسیاری از وعده‌های انتخاباتی روحانی گفت: «به هر حال او به مردم قول‌هایی داده بود که عمل نکرد؛ قول‌هایی در خصوص رفع حصر، حقوق شهروندی، آزادی‌های سیاسی و ارتباطات خارجی و… که هیچ‌کدام عملی نشد. شاید برخی بگویند که او نمی‌توانست بیش از این کاری کند اما من معتقدم که اگر نمی‌توانست هم باید می‌گفت و مسائل را با مردم در میان می‌گذاشت. ضمن اینکه اگر نمی‌توانست، یک راه مشخص پیش‌رو داشت و آن هم استعفا بود.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب تاکید کرد: «اگر کسی به مردم وعده داده، باید به وعده‌های خود عمل کند و اگر نمی‌تواند نیز باید استعفا دهد. اگر آقای روحانی چنین می‌کرد طبعا حاکمیت را در وضعیتی قرار می‌داد که یا عقب‌نشینی کرده و اجازه دهد قول‌ها جامه عمل بپوشند یا اینکه مردم متوجه مسائل شده و به اعتماد آنان آسیب وارد نمی‌شد.»انصاری‌راد افزود: «بدترین بیماری موجود در کشور، این است که اعتماد مردم به نهادها از بین رفته و یک دلیل آن نیز همین عملکرد دولت آقای روحانی است. ما دیدیم در انتخابات اول روحانی و حتی در دور دوم دولت او مردم با اعتماد شرکت کردند. من شخصا به هر حوزه انتخاباتی که مراجعه کردم، صف بود. اما در انتخابات مجلس دیدیم که مشارکت مردم چقدر کاهش یافت و این در نتیجه کاهش اعتماد عمومی است.»این نماینده پیشین اصلاح‌طلب تاکید کرد: «استعفا بهترین کاری بود که آقای روحانی می‌توانست انجام دهد. من شخصا سه بار استعفا دادم اما در زمان برگزاری انتخابات مجلس هفتم معتقد بودم که آقای خاتمی باید استعفا دهد و این انتخابات را برگزار نکند تا اصلاح‌طلبان کمتر آسیب ببینند. الان هم اگر آقای روحانی دولت را به اصولگرایان که مدعی اداره کشور هستند، واگذار می‌کرد، بهتر بود و حداقل اصلاح‌طلبان این ضربه را نمی‌خوردند و اعتماد عمومی نیز تا این اندازه آسیب نمی‌دید.»
متغیرهای اصلی
داریوش قنبری فعال سیاسی اصلاح‌طلب اما نقش چندانی برای مدیریت دولت در بروز شرایط فعلی قائل نیست. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» تاکید کرد: «ضعف کارآمدی دولت در دو عامل قابل خلاصه کردن است؛ عامل خارجی روی کار آمدن ترامپ بود و عامل داخلی نیز دلواپسانی هستند که بعد از به ثمر رسیدن برجام، کار خود را شروع کردند. برخی افراد که در قوای مختلف هم صاحب قدرت بودند، درست وقتی که دولت داشت کار خود را انجام می‌داد و مردم داشتند به آرامش می‌رسیدند، اعلام دلواپسی کردند.»وی افزود: «این گروه پرتعداد نبودند اما چون قدرت و ثروت داشتند در مسیر دولت کارشکنی‌هایی کردند. وقتی هم که ترامپ در آمریکا به قدرت رسید با او همسو شدند و نهایتا موجب افزایش عدم موفقیت‌های دولت از جمله از بین رفتن برجام شدند.»این فعال سیاسی اصلاح‌طلب ضمن ابراز تاسف از همسو شدن خواست گروهی از دلواپسان و دشمن خارجی گفت: «قرار گرفتن آنها در یک مسیر که همان مسیر آسیب زدن به منافع مردم ایران بود، سبب شد همه ما در این مدت به خصوص در سه چهار سال اخیر متضرر شویم یعنی هر کسی به نوبه خود از این وضعیت ضرر کرد. از کارگر تا کارفرما، از کارمند تا سایر اقشار جامعه آسیب دیدند. جالب آنکه دلواپسان الان طلبکار هم شده و می‌خواهند با تابلوهای دیگری فعالیت انتخاباتی کرده و قدرت را کاملا در ید خود بگیرند. به اعتقاد من در این شرایط مردم باید هوشیار باشند و توجه کنند که مشکلات فعلی ناشی از کارشکنی‌های این دلواپسان و همراهی آنان با ترامپ و بی‌اثر کردن برجام بود.»این نماینده پیشین مجلس خاطرنشان کرد: «اگر برجام به نتیجه می‌رسید، توان مدیریتی آقای روحانی به قدری بود که بتواند مسائل کشور را حل‌و‌فصل کند. مردم یک سال بعد از به نتیجه رسیدن برجام، آثار آن را در اقتصاد کشور دیدند. رشد اقتصادی ما در آن مدت مثال‌زدنی است و ثابت می‌کند که مشکلات کشور ناشی از همان دو عامل خارجی است. بنده همیشه به توان مدیریتی دولت روحانی ایمان داشته و دارم. معتقدم کادر مدیریتی بسیار خوبی در کشور حضور دارند و اگر این مشکلات نبود، حتما وضعیت ما خیلی بهتر از حال حاضر بود.»وی ادامه داد: «ضمن اینکه اگر هر دولتی جای دولت روحانی بود، با توجه به این شرایط و مشکلات بروز کرده، الان وضعیت ما بدتر از ونزوئلا شده بود. دولت توانست در شرایطی که ما نمی‌توانستیم نفت بفروشیم، به شکل معجزه‌آسایی کشور را اداره کند. درست است که مردم دچار مشکل شدند اما بالاخره کشور اداره شد و تنها مشابه این وضعیت در تاریخ معاصر، در دولت آقای مصدق تجربه شده است.»قنبری همچنین گفت: «مشکلات وجود داشت اما آن‌طور که مخالفان و دشمنان فکر می‌کردند با توقف فروش نفت، کشور از هم نپاشید و این نتیجه مدیریت دولت روحانی است بنابراین زیر سوال بردن آن جفاست. رسانه‌ها نباید اجازه دهند برخی حقیقت را در چارچوب منافع خود قربانی کنند. حقیقت مدیریت دولت روحانی باید از جنبه‌های مختلف برای مردم تبیین شود.»
وی با بیان اینکه «مشکلات فعلی کشور را مدیریتی نمی‌دانم» تصریح کرد: «نمی‌گویم هیچ عیب مدیریتی در کار نیست اما متغیرهای اصلی در بروز مشکلات همان کارشکنی‌های داخلی و دشمنی‌های خارجی است.»
جمع‌بندی
همچنان‌که اصولگرایان در مجلس و بیرون از آن گناه هر چه هست و نیست را متوجه دولت دانسته و به هیچ روی حاضر به پذیرش سهم مشکلات بیرونی و کارشکنی‌های داخلی نیستند، مرغ برخی از اصلاح‌طلبان نیز یک پا بیشتر ندارد و نمی‌پذیرند که دولت مورد حمایت آنان در مواقع و بزنگاه‌هایی خطا کرده و انتظار مردم را برآورده نکرده است.
این نگاه سرسختانه در هر دو جریان سیاسی در حالی ادامه دارد که فرصت چندانی تا انتخابات ریاست‌جمهوری آتی باقی نمانده و برای جلب نظر مردم هم که شده باید قدری انصاف پیشه کرد.