جای خالی مناسبت‌های باستانی در تقویم رسمی

نادر نینوایی- به تازگی ۱۱ مناسبت جدید در تقویم رسمی کشور به تصویب رسید. «روز انار»، «روز خرما»، «روز عسل» و «روز زیتون» از جمله مناسبت‌هایی هستند که به تصویب رسیده‌اند و قرار است در تقویم رسمی کشور گنجانده شوند.
در چند ماه گذشته تغییر نام و استفاده از اسامی جدید برای «شب یلدا» و «چهارشنبه‌سوری» در تقویم رسمی کشور با انتقاداتی مواجه شده بود. در همین راستا گروهی از مردم با ایجاد کارزارهایی خواستار ثبت شدن تمام مناسبت‌های باستانی و فرهنگی ایرانیان با نام اصلی‌شان در تقویم رسمی کشور شدند.
آن‌طور که یک پژوهشگر و مدرس دانشگاه به «جهان‌صنعت» گفته، نقدهایی درخصوص نامگذاری مناسبت‌ها در تقویم رسمی وجود دارد و لازم است که به تاریخ و فرهنگ ایران در تقویم توجه بیشتری شود.
لزوم برجسته کردن مناسبت‌های ایرانی در تقویم رسمی
تقریبا در تمام کشورهای جهان این‌طور معمول است که مناسبت‌های مرتبط با تاریخ و فرهنگ آن کشور در تقویم رسمی دیده و برجسته شوند. در واقع کشورها از این طریق سعی در تعریف هویت جمعی و ایجاد همبستگی در جامعه خود دارند.
در ایران اما در سال‌های اخیر غفلت از فرهنگ و تاریخ کشور و کم‌توجهی به آن همواره با نقدهایی همراه بوده است. منتقدان از نبود نام مناسبت‌هایی همچون «چهارشنبه‌سوری» و «جشن سده» در تقویم رسمی کشور گلایه دارند و نپرداختن به ریشه‌های تاریخی و فرهنگی ایران را برای هویت جمعی کشور آسیب‌زا قلمداد می‌کنند.
حجت‌اله مرادخانی پژوهشگر و مدرس دانشگاه ضمن تاکید بر اهمیت مناسبت‌های باستانی و فرهنگی اصیل ایرانی به «جهان‌صنعت» گفت: آنچه مسلم است مناسبت‌های فرهنگی و تاریخی ایرانی که کم نیز نیستند هر کدام می‌توانند به عنوان لنگرهای معنایی مهمی باشند. بزرگداشت، تکریم و برجسته‌سازی مناسبت‌های ایرانی در بطن تقویم رسمی کشور می‌تواند به نوبه خود جامعه ایران را در دوره کنونی که با تلاطم‌های بسیاری مواجه است تا حدی ثبات هویتی ببخشد.
این پژوهشگر افزود: می‌توان امیدوار بود با پرداخته شدن به مناسبت‌های تاریخی ایرانیان، پیوندهایی بین نسل جدید و هویت فرهنگی ایرانی به وجود بیاید.
خطر تهاجم فرهنگی
نسل جدید ایران در دهه‌های اخیر به شدت تحت تاثیر جریان‌های فرهنگی غرب و حتی اخیرا کشورهای شرقی نظیر کره‌جنوبی و همسایگانی همچون ترکیه قرار گرفته است. فیلم‌ها، سریال‌ها، ویدئو‌کلیپ‌ها و سایر تولیدات رسانه‌ای خارجی با شتابی باور‌نکردنی در حال ورود به کشور بوده و بر مخاطبان نوجوان و جوان ایرانی اثر می‌گذارند.
در چنین شرایطی پرداختن به تاریخ باستانی و هویت ایرانی می‌تواند اهمیت بسزایی داشته باشد و لازم است این مهم طرف توجه مسوولان مرتبط در تمام مراکز فرهنگی قرار گیرد.
نگاهی به وضعیت کنونی گویای غفلت از ریشه‌های تاریخی ایران و انفعال و تاکید نشدن بر هویت تاریخی و فرهنگی سرزمین باستانی ایران است.مرادخانی ابراز کرد: هویت ایرانی در این سال‌ها با تهدیدات متعددی از قبیل آموزش پایه‌ای بسیار ضعیف و خلأ محتوای بومی درست مواجه بوده و از سوی دیگر برخی اقدامات کشورهای خارجی نیز شدیدا این هویت ایرانی را تهدید کرده است.
وی افزود: متاسفانه هیچ اقدامی برای مقابله با این وضعیت انجام نداده‌ایم و اگر هم اقدامی کرده‌ایم به جای اینکه تاثیر مثبت داشته باشد، اغلب مخرب و ویرانگر بوده است. در چنین شرایطی نمی‌توان چندان انتظار داشت که نسل‌های جدید ایران پیوندی ناگسستنی و عمیق با هویت فرهنگی و اصالت ایرانی خود داشته باشند.این مدرس دانشگاه خاطر‌نشان کرد: در سراسر دنیا به شکل کاملا جدی با برجسته کردن نمادها و نشانه‌های هویتی و فرهنگی خودشان، سعی در برجسته‌سازی جایگاه خود و فرهنگ‌شان در عرصه جهانی دارند.مرادخانی ادامه داد: طبیعتا تقویم سراسری یکی از جاهایی است که می‌تواند جلوه‌گاه بروز بزرگداشت‌های تاریخی و اصیل ایرانی باشد. به واسطه ماهیت تقویم و استفاده مکرر از آن و نیز با توجه به رویدادهایی که به تبعیت از مناسبت‌های تقویم رسمی برگزار می‌شود، می‌توان مردم ایران را مرتب به شناخت و ارتباط با نمادها و نشانه‌های هویتی ترغیب کرد و هرساله با برگزاری مراسم بزرگداشت و رویدادهای مختلف از این جایگاه غبار‌زدایی کرد.
لزوم توجه به خواست عمومی
در سال‌های گذشته بخش بزرگی از مردم ایران تاکید ویژه‌ای بر گنجانده شدن مناسبت‌های باستانی ایران در تقویم رسمی داشته‌اند و حتی با ایجاد کارزارهایی این مطالبه عمومی را مطرح کرده‌اند.
کارزار «‌درخواست ثبت تمام آیین‌های باستانی به نام‌های درست و تاریخی‌شان در تقویم» و کارزار «اعتراض و مخالفت ایرانیان با تغییر نام جشن باستانی شب چله (یلدا) و چهارشنبه‌سوری» از جمله تلاش‌های مردمی برای ترغیب مسوولان به استفاده از نام‌های اصیل و تاریخی مناسبت‌های ایرانی در تقویم رسمی کشور بوده است.مرادخانی ضمن تاکید بر خواست عمومی مردم برای ثبت مناسبت‌های ایرانی با نام‌های باستانی‌شان در تقویم رسمی گفت: در سالیان اخیر دیده‌ایم که در قالب کارزارهای مختلف، بیانیه‌ها و درخواست‌های مردمی، مردم ایران به شدت علاقه‌مند به این موضوع هستند که نمادها، مناسبت‌ها و رویدادهای تاریخی و فرهنگی اصیل کشورمان در تقویم رسمی کشور برجسته و پررنگ شود. اخیرا نیز کارزاری با همین موضوع برجسته کردن مناسبت‌های تاریخی و باستانی در کشورمان به راه انداخته شد و امضاهای زیادی برای آن جمع‌آوری شد، آنچه که نشان می‌دهد مردم ایران دوستدار هویت تاریخی خود هستند.
وی افزود: به نظرم به علت خلأ مهلک آموزش پایه در کشور و نیز به سبب وضعیت وخیم آموزش‌وپرورش، نسل‌های پایه در کشور از ریشه‌ها و هویت تاریخی و فرهنگی خود دور می‌شوند. با این وجود چنانچه این مطالبات بحق و درست مردمی به ثمر بنشیند، می‌تواند برای کشور بسیار مثمرثمر باشد.
مرادخانی خاطر‌نشان کرد: «متاسفانه در این سال‌ها برخی از دستگاه‌ها و نهادهای متولی فرهنگ در موضع‌گیری‌ها، بیانیه‌ها و در مصوبه‌های خود نشان داده‌اند که چندان برای مطالبات، افکار عمومی و درخواست‌های عمومی جایگاه پررنگی قائل نیستند و به این موضوع توجهی ندارند.»در نهایت باید در نظر داشت که برجسته کردن مناسبت‌های باستانی و فرهنگی ایرانیان در تقویم رسمی می‌تواند موجب تقویت هویت ملی و جمعی ایرانیان شود و همچون سپری دفاعی در برابر تهاجم فرهنگی عمل کند. با این تفاسیر توجه بیشتر به آیین‌های تاریخی ایران می‌تواند برای کشور راهگشا باشد و انتظار می‌رود که این امر طرف توجه قرار گیرد.