جدال ریسک‌های سیاسی و بورس

ژوبین صفاری- جدال بر سر برجام و البته تنش بین ایران و اروپا وارد فاز تازه‌ای شده است که می‌تواند ریسک‌هایی را به اقتصاد کشور تحمیل و در ادامه متوجه بازار سرمایه کند. مساله‌ای که می‌تواند بازار رو به رشد بورس را با دست‌انداز تازه‌ای روبه‌رو کند.
وضعیت شاخص بورس بعد از مدت‌ها روند رکودی و منفی طی هفته‌های گذشته با رشد روبه‌رو بوده است. بعد از سقوط خانمان‌برانداز شاخص در سال ۹۹ اعتماد به بازار سرمایه تا حد زیادی کاهش یافته بود. با این حال اما از ابتدای امسال رشد سایر بازارها و تکانه‌های تورمی در اقتصاد سبب شد تا بازار سرمایه آخرین ایستگاه رشد ارزش شود و نگاه سرمایه‌گذاران را دوباره به خود جلب کند.
ورود پول حقیقی و مثبت بودن شاخص طی هفته‌های گذشته سبب شد تا امیدواری به بازار بیشتر شود به گونه‌ای که حتی ریسک‌های احتمالی بودجه ۱۴۰۲ از جمله افزایش نرخ پتروشیمی‌ها هم نتوانست مانعی برای رشد بازار شود. عقب‌ماندگی این بازار از سایر بازار جذابیت خوبی ایجاد کرد. اما حالا بازار سرمایه با یک دست‌انداز تازه روبه‌رو شده است. روابط ایران و اروپا برخلاف روند گذشته به خصوص در دولت قبل هر روز بدتر می‌شود. از شعارنویسی روی دیوارهای سفارتخانه‌ها تا اظهارات ضدایرانی برخی مقام‌های اروپایی نشان از آن دارد که چشم‌انداز احیای برجام و البته حرکت به سمت ثبات هر روز تیره‌تر می‌شود.
رییس شورای اروپا گفت: ما باید نسبت به حمایت از کسانی که برای آزادی و دموکراسی به‌پا خاستند، متعهد باشیم.
او با تکرار ادعای غرب مبنی بر حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین، گفت: «شورای اروپا قصد دارد اقدامات تحریمی را [علیه ایران] افزایش دهد، به ویژه به دلیل حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ با اوکراین.» حال با این تفاسیر آیا می‌توان گفت که ممکن است بازار سرمایه تحت تاثیر این تنش‌ها از روند حرکتی خود باز ایستد؟ یا باید منتظر باشیم که همچنان سیگنال‌های تورمی قدرت بیشتری نسبت به این تنش‌ها برای رشد بازار داشته باشند؟
جدال تورم و ریسک‌های تنشی
در این بین اما پیمان مولوی تحلیلگر اقتصادی در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» در این‌باره می‌گوید: در حوزه سرمایه‌گذاری سه سطح ریسک داریم که شامل ریسک‌های اقتصادی، سیاسی و کشوری می‌شود. هر کدام از این ریسک‌ها بر روی اقتصاد و سپس روی بازار سرمایه اثرگذار است.وی تصریح می‌کند: در حال حاضر رتبه اقتصادی ما ۷ از ۷ (بدترین حالت) است. با این تفاوت که این رتبه هم درجاتی دارد. به این معنا که مثلا کشوری مانند ونزوئلا و زیمبابوه با همین رتبه وضعیتب بدتر از ایران دارند. مولوی ادامه می‌دهد: در این وضعیت هرگونه تنش بیشتر و بسته شدن تمام امیدهای برجام (درها هنوز به طور کامل بسته نشده است) می‌تواند ریسک سیاسی و کشوری را بالا ببرد. همچنین مباحثی که در خصوص موضوع سفارتخانه‌ها وجود دارد باز هم در افزایش میزان این ریسک موثر است.این اقتصاددان در خصوص تاثیر این ریسک بر ریزش بازار توضیح می‌دهد: برخی مواقع دو عامل برخلاف هم حرکت می‌کنند. در این وضعیت بالا گرفتن تنش می‌تواند سهامدار حقوقی و حقیقی را تشویق به فروش و خارج شدن از بازار سرمایه کند و به سمت بازارهای کم‌ریسک‌تر سوق دهد. تجربه نشان داده این اتفاق پیش از این هم رخ داده است.مولوی در عین حال می‌افزاید: اما از سوی دیگر این ریسک‌ها موجب بالا رفتن تورم در کشور می‌شود. بر همین اساس بازار سرمایه قاعدتا با رشد تورم بر اساس افزایش قیمت دارایی شرکت‌ها رشد خواهد کرد.
در خصوص ونزوئلا این اتفاق رخ داد و بالاترین رشد بازار سهام کاراکاس برای زمانی بود که تورم‌های خیلی بالا را تجربه کردند. همچنین در ترکیه بازار سهام هفته گذشته رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد.وی با بیان اینکه در این خصوص نمی‌توان سیاه و سفید مطلق دید، اظهار می‌کند: باید توجه داشت که اگر تحریم‌های جدیدتری به اقتصاد ایران تحمیل شود، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران به دنبال بازارهایی باشند که نقدشوندگی و دسترسی سریع‌تری داشته باشد. بازارهایی شبیه دلار، طلا و حتی خروج پول از کشور.
این تحلیلگر اقتصادی تاکید می‌کند: این موضوع می‌تواند روند بازار را کُند کند. اما باید توجه داشت تحریم‌ها همواره در اقتصاد ایران بوده و همواره سرریز تورم به سمت بازار سرمایه آمده است اما ممکن است این بار وارد سطح ریسک بالاتری شویم که حتی فعالان حقوقی را وادار به خروج از بازار سرمایه کند.مولوی یادآور می‌شود: بنابراین از یک سو ریسک‌های سیاسی بازار را به سمت پایین می‌کشد و از سوی دیگر فشار تورم آن را بالا می‌برد اما باید دقت کرد که تحریم‌های احتمالی بیشتر در صنایع پتروشیمی و فلزاتی می‌تواند اثر بدی در بازار داشته باشد که در این حالت تورم توانایی پوشش دادن این ریسک را ندارد.