جدال سخت در نقطه حساس

گروه بورس- بازار سرمایه روز گذشته را با رویدادهایی مهم و تاثیرگذار پشت سر گذاشت. این روز که از ابتدا با حجم بالای معاملات و تغییرات چشمگیر همراه بود، نشان‌دهنده شرایط خاص بازار و حساسیت آن به برخی اتفاقات کلیدی بود. بازار در حالی پیش رفت که بازگشایی نمادهای ایران‌خودرو و سایپا، نقش محوری در جهت‌دهی به معاملات ایفا کرد. به جرات می‌توان گفت که بازار روز گذشته به دو بخش قبل و بعد از بازگشایی این دو نماد تقسیم شد؛ اتفاقی که به وضوح نشان‌دهنده تاثیر عمیق گروه خودرو در روند کلی بازار بود.
بازار سرمایه دیروز را با رشد مثبت شاخص‌های اصلی پشت سر گذاشت. شاخص کل بورس با افزایش ۱۴۰۶۲‌واحدی، در سطح ۲۲۶۹۵۱۵ واحد قرار گرفت که معادل رشد 62/0‌درصدی بود. شاخص هم‌وزن نیز با ثبت رشد ۳۵۴۸‌واحدی به عدد ۷۲۳۳۸۳‌واحد رسید و تغییر 49/0‌درصدی را تجربه کرد. این اعداد نشان‌دهنده بهبود نسبی فضای بازار و استقبال فعالان از معاملات در روز جاری است.
از سوی دیگر، بررسی جریان نقدینگی نشان می‌دهد که قدرت خریداران حقیقی در مقابل فروشندگان حقیقی اندکی پایین‌تر بوده و نسبت قدرت خرید حقیقی به حقوقی معادل 14/1‌و قدرت فروش حقیقی به حقوقی برابر با 09/1‌ثبت شده است. خروج پول حقیقی نیز رقم ۷۸۱‌میلیارد تومان را نشان داد که از ادامه فشار فروش در میان سرمایه‌گذاران حقیقی حکایت دارد.
در معاملات دیروز، ۵۸‌درصد از نمادهای بورسی در محدوده منفی معامله شدند، در حالی که ۴۲‌درصد از نمادها در محدوده مثبت قرار داشتند. این توزیع نشان‌دهنده آن است که باوجود رشد کلی شاخص‌ها، فشار فروش در برخی نمادهای بازار محسوس بود. در بخش خریداران و فروشندگان، تعداد خریداران حقیقی به ۱۸۰۶۲۵‌نفر رسید که معادل 13/50‌درصد از ارزش معاملات را شامل می‌شود. از سوی دیگر، تعداد فروشندگان حقیقی ۱۷۱۴۹۷ نفر گزارش شد که 12/54‌درصد از ارزش معاملات را تشکیل می‌دهد. در همین حال، حقوقی‌ها نیز با سهمی نزدیک به ۵۰‌درصد در معاملات نقش فعالی داشتند.
در بخش سفارش‌ها، ارزش سفارش‌های خرید در پنج خط اول بازار برابر با ۸۹۴‌میلیارد تومان بود، درحالی‌که ارزش سفارش‌های فروش در همین خطوط به ۳۶۵‌میلیارد تومان رسید. این اختلاف نشان‌دهنده تمایل بیشتر به خرید در ساعات ابتدایی معاملات است.
با وجود رشد شاخص‌ها، بازار با چالش‌هایی از جمله فشار فروش حقیقی‌ها و خروج پول مواجه است. در روزهای آتی، رفتار نمادهای بزرگ و تاثیرگذار، به‌ویژه در صنایع خودرو و فلزات، می‌تواند نقش مهمی در تعیین مسیر بازار ایفا کند. علاوه‌بر این، فضای سیاسی و اقتصادی و انتشار گزارش‌های جدید شرکت‌ها در سامانه‌های اطلاع‌رسانی نقشی کلیدی در جذب نقدینگی جدید و تثبیت روند بازار خواهد داشت.
گروه خودرو؛ لیدر همیشگی بازار
این پرسش که چرا گروه خودرو بار دیگر نقش لیدری بازار را ایفا می‌کند، به ساختار و ویژگی‌های خاص بازار سرمایه ایران بازمی‌گردد. بازار ما به دلایل متعدد، همواره رفتاری لیدر‌محور داشته و در این میان، گروه خودرو به دلیل جایگاه ویژه خود، اغلب در مرکز توجهات قرار گرفته است.
از نگاه بسیاری از کارشناسان، عملکرد این گروه تعیین‌کننده مسیر کلی بازار است. روز گذشته نیز مانند گذشته، تمامی اصول و قواعد بازار به حرکت این گروه گره خورد. این وضعیت اگرچه ممکن است مورد رضایت برخی فعالان بازار نباشد اما واقعیتی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
تاثیر تکنیکالیست‌ها و نموداری‌ها در رفتار بازار
یکی دیگر از واقعیت‌های انکارناپذیر بازار سرمایه، نقش پررنگ تحلیلگران تکنیکال و چارتیست‌ها در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی است. روز گذشته نیز بازار توجه ویژه‌ای به سطوح مقاومتی و حمایت‌هایی که توسط این گروه ترسیم شده نشان داد. اگرچه ممکن است برخی فعالان بازار این روش را چندان معتبر ندانند اما نمی‌توان نقش آن را در هدایت بخشی از جریان معاملات نادیده گرفت.
بازگشایی پرحاشیه نمادهای ایران‌خودرو و سایپا
بازار روز گذشته در شرایطی آغاز شد که از همان ابتدا ترس و تردید در چهره معاملات نمایان بود. روند ابتدایی بازار آرام و مثبت بود، اما با رسیدن به زمان بازگشایی نمادهای ایران‌خودرو و سایپا، هیجان در بازار به اوج خود رسید. در معاملات اولیه این دو نماد، تقاضای خرید بالا بود اما به نظر می‌رسید برخی سهامداران حقوقی برای کنترل شرایط تلاش کردند. این اقدام اگرچه فضا را تا حدودی آرام کرد اما همچنان جو فروش بر معاملات غالب شد.
با کاهش قیمت نماد خودرو، فشار فروش در نماد سایپا و دیگر بخش‌های بازار افزایش یافت. این اتفاق موجب شد که بازار به‌طور کلی در نقطه مقاومت روانی ۲۳۰۰‌واحد، شاهد عرضه گسترده باشد.
نقش اخبار و اطلاعات در آینده بازار
اکنون که بازار به این نقطه حساس رسیده، تعیین مسیر روزهای آینده بیش از هر چیزی به رفتار جریان پول در این شرایط وابسته است. حجم معاملات بالا و شکستن رکورد ۱۸‌ماهه ارزش معاملات خرد نشان می‌دهد که اعتماد نسبی به تصمیمات اخیر ایجاد شده است اما برای عبور از این محدوده مقاومتی و ادامه مسیر صعودی، نیاز به اخبار و اتفاقات قوی‌تری داریم.
از فردا، یا شاید بهتر باشد بگوییم از ابتدای هفته آینده، تاثیر اخبار سیاسی و اقتصادی، نرخ دلار نیمایی، تغییرات نرخ بهره و اطلاعات منتشرشده در سامانه کدال بیشتر از همیشه بر روند بازار احساس خواهد شد. این عوامل می‌توانند جریان پول را به سمت تصمیم‌گیری‌های مثبت یا منفی سوق دهند.
اگرچه بازار روز گذشته در نقطه‌ای حساس با چالش‌هایی روبه‌رو بود اما نشانه‌هایی از خوش‌بینی نیز در رفتار معامله‌گران دیده شد. با وجود کاهش سرعت احتمالی معاملات در روزهای آینده، هدایت بازار به مسیر رشد همچنان ممکن است، به شرط آنکه اخبار منفی در این بازه حساس منتشر نشود.
روند معاملات روز گذشته بار دیگر تاکید کرد که بازار سرمایه در دوره‌ای از تحول و تصمیم‌گیری‌های سرنوشت‌ساز قرار دارد. عبور از مقاومت‌های حساس نیازمند هماهنگی میان جریان پول، اخبار مثبت و اعتماد عمومی به سیاست‌های اتخاذشده است.
روزهای آینده برای بازار سرمایه تعیین‌کننده خواهد بود و باید دید که آیا این حجم از اعتماد نسبی می‌تواند به یک روند پایدار تبدیل شود یا خیر. در هر صورت، مسیر پیش‌رو به عواملی بستگی دارد که فراتر از معاملات روزانه هستند و نیازمند توجه دقیق‌تر و تحلیلی عمیق‌تر از سوی تمامی فعالان بازار است.
بازار سرمایه در مرحله ‌گذار؛ تحلیل روندها و نقدینگی
بازار سرمایه در شرایطی پیچیده و پرنوسان قرار گرفته که برخی فعالان همچنان معتقدند بازار هنوز به نقطه مطلوب و ایده‌آل نرسیده است. اگرچه این دیدگاه قابل تایید است، اما بررسی روندها و داده‌های اخیر نشان می‌دهد که بازار باوجود چالش‌های متعدد، همچنان در مسیر تغییرات مثبت قرار دارد.
بازار در دو جبهه؛ امیدهای گذشته و واقعیت‌های روز گذشته
برای درک بهتر وضعیت فعلی بازار، کافی است نگاهی به روند حرکتی نمادهای بزرگی چون خودرو، سایپا، شپنا، فولاد، فملی و بانک صادرات داشته باشیم. این نمادها که زمانی موتور محرک بازار بودند، اکنون در شرایطی مشابه با روزهای پس از انتخاب پزشکیان قرار دارند؛ روزهایی که امید به بهبود سیاست‌های اقتصادی و تغییر نرخ‌ها، موجی از خوش‌بینی را در بازار ایجاد کرده بود. نرخ دلار نیمایی حوالی ۴۰ هزار تومان، اصلاح نرخ سود، بهبود فضای صنایع و حذف قیمت‌گذاری دستوری در صنایع پالایشی و پتروشیمی از جمله عواملی بودند که سرمایه‌گذاران را به آینده امیدوار کرده بود. اما با ورود خبرهای منفی سیاسی و افزایش ریسک‌های خارجی، این امیدها به ناگهان فروریخت.
قیمت‌ها؛ درجا زدن یا بازگشت به گذشته؟
در حال حاضر قیمت بسیاری از سهم‌ها یا به سطح همان روزهای خوش‌بینی رسیده یا حتی پایین‌تر از آن قرار گرفته است. این امر نشان می‌دهد که اگرچه تغییرات مثبتی در فضای اقتصادی و سیاست‌های کلان رخ داده اما اثر این تغییرات هنوز به طور کامل در قیمت‌ها منعکس نشده است.
بازار روز گذشته به‌جای آنکه از این تحولات بهره‌برداری کند، همچنان زیر سایه تحولات سیاسی و ریسک‌های مختلف گرفتار است. با این حال، نکته مثبت آن است که برخلاف گذشته، امیدها به تغییرات و اصلاحات، دیگر صرفا مبتنی بر گمانه‌زنی نیست، بلکه بر اساس خبرها و واقعیت‌های میدانی شکل گرفته است.
نقدینگی و جریان پول؛ معمایی در بازار
یکی از مسائل کلیدی که تحلیلگران به آن اشاره می‌کنند، وضعیت نقدینگی و جریان پول در بازار است. حرکت اخیر بازار به عقیده بسیاری از فعالان، مرموز و خاص بوده و هنوز بخش زیادی از نقدینگی فعال در بازار فرصت خرید پیدا نکرده است.
بخش قابل‌توجهی از این نقدینگی همچنان در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و صندوق‌های طلا قرار دارد. دلیل اصلی این موضوع، بازدهی بالاتر این صندوق‌ها نسبت به سهام در دوره‌های اخیر بوده است اما با تغییراتی که در دو هفته گذشته رخ داده، جذابیت این دارایی‌ها کاهش یافته و به نفع بازار سهام چرخش کرده است.
پیش‌بینی می‌شود که در صورت حفظ آرامش سیاسی و اقتصادی، بخشی از این نقدینگی، به ویژه از صندوق‌های ثابت و طلا، به تدریج وارد بازار سهام شود. این جریان نقدی می‌تواند موتور محرک جدیدی برای معاملات باشد و نقش کلیدی در بهبود روند بازار ایفا کند.
چشم‌انداز بازار؛ تاثیر اخبار و تحولات سیاسی
همان‌طورکه بارها تاکید شده، مسیر بازار در روزها و هفته‌های آینده به شدت تحت‌تاثیر اخبار و تحولات سیاسی خواهد بود. اگر فضای سیاسی آرامش خود را حفظ کند و خبرهای مثبت از صنایع و شرکت‌ها منتشر شود، می‌توان انتظار داشت که روند صعودی بازار تقویت شود. با این حال، فعالان بازار نباید تنها به خوش‌بینی‌های بلندمدت دل خوش کنند. در این میان، توجه به تغییرات تکنیکالی و اهداف کوتاه‌مدت نیز ضروری است. این تغییرات می‌توانند مسیر بازار را در مقاطع حساس تعیین کرده و نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا کنند.
هشدار به سیاستگذاران؛ لزوم بازنگری در رویکردهای اقتصادی کشور
در شرایطی که اقتصاد کشور با چالش‌های جدی مواجه است، کارشناسان بر لزوم اتخاذ سیاست‌های عقلانی و منطقی تاکید می‌کنند. تجربه‌های گذشته نشان داده است که دخالت‌های غیرکارشناسی و سرکوب قیمت‌ها، به‌جای ایجاد ثبات، ناترازی‌های بیشتری در ساختار اقتصادی کشور ایجاد کرده است. از تثبیت نرخ ارز و قیمت بنزین گرفته تا سیاست‌های دستوری دیگر، همگی منجر به آسیب‌هایی شده‌اند که روز گذشته تاثیرات منفی آنها به وضوح دیده می‌شود.
به اعتقاد کارشناسان، این سیاست‌ها نه‌تنها تورم را مهار نکرده‌اند، بلکه شرایط نامطلوبی برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ایجاد کرده‌اند. در این میان، یکی از پیشنهادات مطرح‌شده، همگام‌سازی قیمت‌ها با تورم و ایجاد سازوکارهای منطقی برای کنترل بازارها است.
اقتصاد درگیر با سه گروه مخالف اصلاحات
تحلیلگران اقتصادی معتقدند که اجرای سیاست‌های اصلاحی با مخالفت سه گروه اصلی روبروست. این گروه‌ها عبارتند از:
منتقدان فاقد درک اقتصادی: رسانه‌ها، فعالان اقتصادی و برخی اقتصاددانان که درک کافی از واقعیت‌های اقتصادی ندارند، معمولا به سیاست‌های اصلاحی واکنش منفی نشان می‌دهند. به گفته کارشناسان، این افراد با نادیده‌گرفتن ضرورت اصلاحات ساختاری، موجب فشار بر سیاستگذاران برای ادامه سیاست‌های پوپولیستی می‌شوند.
ذی‌نفعان رانت و فساد: این گروه شامل دلالان و رانت‌خوارانی است که از وضعیت نابسامان اقتصادی منتفع می‌شوند. آنها با استفاده از منابع اقتصادی کشور و ایجاد انحصار در بازارها، مانع از اجرای تصمیمات اصلاحی می‌شوند. این گروه به دلیل منافعی که در شرایط فعلی دارند، تلاش می‌کنند تا هرگونه تغییر را متوقف کنند.
مخالفان پنهان در لباس دوست: دسته سوم، به‌عنوان دشمنان در لباس دلسوزان، با تصمیمات اشتباه خود زمینه‌ساز مشکلات بزرگی برای کشور شده‌اند. از جمله این مشکلات می‌توان به قطع برق در زمستان و کمبود گاز در کشوری با منابع عظیم انرژی اشاره کرد. این افراد با اعمال سیاست‌های ناکارآمد، آسیب‌های جدی به زیرساخت‌های کشور وارد کرده‌اند.
ضرورت تغییر رویکرد در سیاستگذاری اقتصادی
کارشناسان بر این باورند که تداوم سیاست‌های غیرمنطقی و مبتنی بر نگاه‌های کوتاه‌مدت، تنها باعث تعمیق بحران‌های اقتصادی خواهد شد. در مقابل، اتخاذ تصمیمات کارشناسی و مبتنی بر واقعیت‌های اقتصادی، می‌تواند مسیر را برای خروج از ناترازی‌ها و بازگشت به ثبات اقتصادی هموار کند. سیاست‌های اخیر وزارت اقتصاد و دولت در زمینه تثبیت نسبی نرخ ارز و اصلاح قیمت‌ها، نشان‌دهنده رویکردی مبتنی بر واقع‌گرایی است. اگرچه این سیاست‌ها ممکن است در کوتاه‌مدت با انتقاداتی روبرو شود اما در میان‌مدت و بلندمدت می‌توانند نتایج مثبتی برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشند.