جزییات دستورالعمل توقف و بازگشایی نمادها

سعید فلاح‌پور*- یکی از ماموریت‌های اصلی سازمان بورس و اوراق بهادار فراهم آوردن زمینه لازم برای تقویت امور نظارتی، افزایش شفافیت و نقدشوندگی در بازار از طریق تدوین و اصلاح دستورالعمل‌های موضوع ماده ۷ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران است. در همین جهت، پس از انجام مطالعات تطبیقی بین‌المللی، برگزاری نشست‌های تخصصی با فعالان حقیقی و حقوقی بازار سرمایه، مدیریت‌های مختلف سازمان بورس، نهادهای ناظر بین‌المللی، بورس‌های اوراق بهادار، کانون‌های کارگزاران و نهادهای سرمایه‌گذاری و همچنین، برگزاری فراخوان عمومی، اصلاح ۶ دستورالعمل مهم به اتمام رسید و پس از تایید وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی، ابلاغ شد. این شش دستورالعمل شامل «دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران»، «دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در فرابورس ایران»، «دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران»، «دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل‌و‌انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران»، «دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان» و «دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات سهام و حق تقدم خرید سهام در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس ایران» است.
کاهش زمان توقف‌ها
در دستورالعمل‌های اصلاحی، توقف به جلوگیری از انجام معامله ورقه بهادار به مدت کمتر از پنج روز کاری اطلاق می‌شود. به منظور افزایش سطح نقدشوندگی، کاهش هزینه‌های ریسک عملیاتی سهامداران و سرمایه‌گذاران و افزایش اعتماد فعالان بازار، در دستورالعمل‌های اصلاحی زمان توقف نمادها با در نظر گرفتن رویه‌های عملیاتی بازار کاهش یافته است. همچنین، حداکثر زمان مشخصی برای هر توقف، پیش‌بینی شده است تا سرمایه‌گذاران برای برنامه‌های سرمایه‌گذاری، از تاریخ بازگشایی نماد آگاهی داشته باشند. در صورتی که ناشر اطلاعات بااهمیت منتشر کند، نماد معاملاتی به منظور انتشار متقارن اطلاعات بین سرمایه‌گذاران، به طور خودکار ۶۰ تا ۹۰ دقیقه متوقف می‌شود و بعد از آن، نماد بازگشایی می‌شود. اگر اطلاعات منتشره مطابق فرم‌های استاندارد سازمان نباشد، یا سازمان بخواهد اطلاعات تکمیلی از ناشر بگیرد، معاملات حداکثر تا دو روز کاری متوقف خواهد شد. در این مورد سازمان به عنوان نهاد ناظر به بررسی اطلاعات منتشره خواهد پرداخت. تعداد روزهای توقف در این مورد به حداقل رسیده است و سرمایه‌گذاران به محض دریافت اطلاعات و تحلیل آن اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند.
کنترل نوسان‌ها
در این خصوص، توقف نمادها در مواردی رخ می‌دهد که قیمت سهام به صورت نامتعارف نوسان داشته باشد. در این حالت اگر قیمت پایانی سهم در پنج روز متوالی ۲۰ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، نماد معاملاتی تا پایان جلسه معاملاتی متوقف و از ناشر درخواست اطلاعیه شفاف‌سازی خواهد شد. در صورتی که قیمت پایانی سهم در ۱۵ روز متوالی ۵۰ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد، نماد معاملاتی دو روز کاری متوقف‌شده و از ناشر درخواست برگزاری کنفرانس اطلاع‌رسانی خواهد شد تا نسبت به افزایش یا کاهش رخ داده، تحلیل ارائه دهد. این سازوکار برای جلوگیری از نوسان قیمت طراحی شده است و این فرصت را به سرمایه‌گذاران می‌دهد تا تحلیل بنیادی کامل‌تری نسبت به شرکت به دست آورند و نسبت به شایعات و رفتارهای توده‌وار آگاهی پیدا کنند. ذکر این نکته ضروری است که چنانچه ناشر در هر زمان بر‌خلاف مقررات عمل کند، به پرونده تخلفاتی وی رسیدگی خواهد شد. در این زمینه نیز مقرر شده است به منظور افزایش پاسخگویی ناشران، دستورالعمل انضباطی ناشران مورد اصلاح قرار گیرد. همچنین، در صورتی که نمادی مظنون به دستکاری قیمت مبتنی بر اطلاعات یا معاملات باشد، سازمان می‌تواند برای بررسی‌های بیشتر، ضمن اطلاع به عموم، نماد معاملاتی را تا پنج روز کاری متوقف کند.
اصلاح سازوکارها
در دستورالعمل‌های اصلاحی، تعلیق به جلوگیری از انجام معاملات بیشتر از پنج روز کاری اطلاق می‌شود و بسته به اینکه توسط سازمان بورس، بورس تهران یا فرابورس انجام گیرد، دارای سازوکاری متفاوت است. چنانچه شفافیت لازم در اطلاعات منتشره توسط ناشر وجود نداشته باشد یا ناشر به موقع اطلاعات با اهمیت را منتشر نکرده باشد، سازمان نماد معاملاتی را ضمن اطلاع به عموم، ۱۰ روز کاری تعلیق می‌کند. بسته به اینکه ناشر اطلاعات را به موقع ارسال نکند یا سازمان نیاز به بررسی بیشتر اطلاعات داشته باشد، این مدت زمان حداکثر تا ۲۰ روز دیگر قابل تمدید است. در صورتی که در مهلت‌های مشخص شده، ناشر اطلاعات درخواست شده را ارسال نکند، نماد معاملاتی ناشر تحت عنوان «معامله تحت احتیاط» بازگشایی خواهد شد و سرمایه‌گذاران لازم است قبل از معامله این نوع نمادها، فرم ویژه‌ای را تکمیل کنند. البته همزمان به پرونده تخلفاتی ناشر نیز رسیدگی خواهد شد. همانطور که پیشتر مطرح شد، دستورالعمل انضباطی ناشران به منظور بهبود پاسخگویی ناشران، مورد اصلاح واقع خواهد شد. در صورتی که ناشر اطلاعات دوره‌ای مورد نیاز سازمان را به موقع ارسال ننماید یا الزامات پذیرش را رعایت نکند، بورس یا فرابورس موظف هستند ضمن رسیدگی به موضوع، به ناشر حداکثر مهلت ۹ ماهه‌ای را بدهند تا نسبت به رفع موارد فوق مبادرت ورزد. بورس‌ها می‌توانند این مهلت را برای یک دوره حداکثر شش ماهه، تمدید کنند. فهرست نماد ناشرانی که شامل این مورد هستند در سایت رسمی بورس‌ها منتشر خواهد شد و در سامانه‌های tsetmc و codal کنار این نمادها، نشانه مشخصی که به سرمایه‌گذاران هشدار دهد این نمادها در فرآیند تعلیق حضور دارند، قرار داده خواهد شد. سرمایه‌گذاران با دیدن این نشانه، متوجه خواهند شد که اطلاعات ناشر در بازار دچار ابهام است و کامل نیست. در صورتی که بعد از فرآیند ذکر شده، ناشر اقدام به رفع موارد فوق نکند، بورس‌های اوراق بهادار می‌توانند نماد را برای حداکثر ۱۲ ماه تعلیق کنند. چنانچه در مدت تعلیق، ناشر الزامات بورس‌های اوراق بهادار را برآورده کند، نماد از حالت تعلیق خارج و بازگشایی خواهد شد، در غیر این صورت ورقه بهادار لغو پذیرش شده، به بازار پایه فرابورس انتقال خواهد یافت.
استانداردهای بین‌المللی
مطابق با دستورالعمل‌های اصلاحی و طبق برنامه زمانبندی شده جهت اجرایی شدن این اصلاحات، گزارش پیش‌بینی درآمد هر سهم جای خود را به «‌گزارش تفسیری مدیریت» خواهد داد. این گزارش طبق تعریف، گزارشی از صورت‌های مالی و دیگر داده‌های آماری ناشر است که به باور مدیریت شرکت، به فهم و درک بیشتر سهامداران شرکت از وضعیت مالی فعلی و آینده، تغییرات در وضعیت مالی و نتایج عملیات شرکت کمک خواهد کرد. این گزارش به صورت سه ماهه همراه با صورت‌های مالی ناشر افشا خواهد شد. گزارش‌های تفسیری مدیریت شش ماهه و ۱۲ ماهه به صورت حسابرسی شده ارائه خواهند شد. در این گزارش، ناشر مطابق با راهنمایی که برای تهیه این نوع گزارش‌ها توسط سازمان آماده شده است، با توجه به اطلاعات منتشره اعم از صورت‌های مالی، اطلاعات بااهمیت، وضعیت عملیات ماهانه یا وضعیت کلان صنعت به تحلیل وضعیت فعلی و آینده شرکت خواهد پرداخت. سرمایه‌گذاران و تحلیلگران با بهره‌برداری از این نوع اطلاعات می‌توانند آینده شرکت را تحلیل کنند و با توجه به آن اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. بنا به تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، اجرای دستورالعمل‌های اصلاحی به صورت زمانبندی شده از دو هفته آینده شروع و تا پایان سال ۱۳۹۶ تکمیل می‌شود.
* معاون اجرایی سازمان بورس