جنجال ال‌پی‌جی

گروه انرژی- رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی صنعت CNG می‌گوید: بازگشت LPG به سبد سوخت خودروها بعد از ۲۰ و اندی سال، بازگشت به یک تجربه شکست خورده است.
از اسفندماه سال ۹۹ که مجلس تصمیم گرفت گاز مایع را (LPG) به صورت رسمی‌به سبد سوخت کشور اضافه کند، تاکنون این طرح روی زمین مانده است. طبق این مصوبه، وزارتخانه‌های نفت و کشور موظف شده‌اند که امکان احداث جایگاه‌ها و زیرساخت استفاده قانونمند از سوخت گاز مایع (LPG) در ناوگان حمل‌ونقل با اولویت ناوگان عمومی‌ و حمل بار را به کمک بخش‌های خصوصی و عمومی، تا سقف مجموع ۲ میلیون تن در سال فراهم کنند.
این مصوبه که البته وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی هنگام تصویب با اجرای آن مخالفت کردند، در تبصره ۱۴ قانون بودجه امسال هم ردیفی ۲ هزار میلیارد تومانی دارد، با این حال گزارش‌ها نشان می‌دهد که تاکنون هیچ اقدامی برای توسعه ال‌پی‌جی نشده و عملا این منابع بودجه بلااستفاده مانده است.
در حال حاضر چیزی حدود ۲۳ میلیون مترمکعب سی‌ان‌جی در کشور مصرف می‌شود، این در حالی است که ظرفیت موجود در این بخش حدود ۴۰ میلیون مترمکعب است.
هرچند این مصوبه عملا متوقف شده با این حال، هر بار زمزمه برای اجرای آن مخالفان سرسختی هم دارد. محسن جوهری رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی صنعت CNG می‌گوید: ورود LPG به سبد سوخت خودروها آدرس غلط دادن به نقشه راه انرژی کشور است، زیرا در سند تامین انرژی در بخش حمل‌ونقل کشور تا افق ۱۴۲۰، LPG از سبد سوخت خودروها در کشور حذف شده و عرضه LPG صرفا برای مصارف عمدتا پُخت‌وپَز و گرمایش خانوارهایی که به شبکه گاز طبیعی دسترسی ندارند مورد تاکید قرار گرفته، اما مجلس با نادیده گرفتن این سند بالادستی، اصرار بر ورود LPG به سبد سوخت خودروها دارد و امروز عده‌ای بدون توجه به آسیب‌های بسیار این تصمیم غیرکارشناسی، به دنبال گنجاندن این موضوع در برنامه هفتم توسعه هستند.
به گفته وی، در دهه ۷۰ شمسی، سوخت LPG وارد سبد سوخت خودروها شد، اما دلایل متعددی موجب شد این سوخت کنار گذاشته شود؛ از جمله این دلایل به ناایمن بودن این نوع سوخت در چرخه حمل‌ونقل و عدم وجود ظرفیت کافی برای تامین پایدار آن بود.
جوهری با بیان اینکه «بازگشت LPG به سبد سوخت خودروها آن هم پس از ۲۰ سال، بازگشت به یک تجربه شکست‌خورده است»، تاکید می‌کند: در دو دهه اخیر، میلیاردها دلار هزینه ملی صرف تامین زیرساخت‌های توزیع و مصرف سوخت ایمن و پاک CNG در کشور شده و امروز این ظرفیت را داریم که روزانه ۵۰ میلیون لیتر بنزین با ۵۰ میلیون مترمکعب CNG جایگزین شود که از این ظرفیت استفاده کاملی نمی‌شود.
آدرس غلط ال‌پی‌جی
به گفته جوهری، هم‌اکنون روزانه حدود ۲۱ میلیون مترمکعب CNG در کشور مصرف می‌شود، یعنی بالغ بر نیمی از ظرفیت زیرساختی ایجاد‌شده در بخش CNG بلااستفاده مانده است و می‌توانیم بدون هزینه و سرمایه‌گذاری مجدد و فقط با فراهم کردن شرایط سیاستگذاری در این بخش، مشکل ناترازی بنزین را به راحتی حل کنیم، اما به نظر می‌رسد عده‌ای در کشور به دنبال رفع مشکل ناترازی بنزین نیستند و آدرس غلط به جامعه می‌دهند.
اگرچه جوهری معتقد است که سوخت LPG نسبت به بنزین وCNG ، سوختی ناایمن است و هیچ زیرساختی برای عرضه آن وجود ندارد، با این حال موافقان توسعه این سوخت بر این باورند که ارزش حرارتی LPG بالاتر از بنزین و آلایندگی آن کمتر از بنزین‌ است و LPG به عنوان یک سوخت پاک در کشورهای مختلف توسعه پیدا کرده است. در زمینه فناوری ساخت تجهیزات صنعت اتوگاز هیچ نوع مشکل فنی یا ایمنی نداریم.
جوهری می‌گوید: با ورود LPG به سبد سوخت خودروها، صنعت CNG آسیب جدی می‌بیند و این به معنای آن است که به تنها جایگزین و راهکار عملی رفع ناترازی بنزین آسیب می‌زنیم، در حالی که LPG سال‌ها طول می‌کشد تا بتواند به سبد سوخت خودروها بیاید، همین امروز آسیب جدی را به امنیت تامین انرژی بخش حمل‌ونقل می‌زند و نتیجه آن تشدید ناترازی بنزین خواهد بود. باید سال‌ها با صرف هزینه سنگین میلیاردها دلار، زیرساختی را فراهم کنیم که امروز در بخش CNG آن زیرساخت را داریم، اگر مدافعان ورود LPG به سبد سوخت خودروها، به فکر حل ناترازی بنزین بودند، این مشکل با استفاده از ظرفیت‌های فعلی CNG قابل رفع بوده است.
به گفته وی، تصمیم به ورود LPG به سبد سوخت خودروها بدون شک اشتباهی بزرگ در کارنامه مجلس و دولت خواهد بود که تبعات آن از هم‌اکنون قابل رویت است، چرا‌که درج این موضوع در قانون بودجه سنواتی سال‌های اخیر، تاثیر خود را بر کاهش مراجعه مالکان خودروهای عمومی برای دوگانه‌سوز شدن CNG گذاشت و اقدام اخیر غیرکارشناسی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی برای دادن سهمیه LPG به خودروهایی که غیرمجاز LPG سوز شده‌اند، هدایت مردم به سمت استفاده از سوخت ناایمن به شیوه‌های غیراستاندارد و جایگزینی با CNG را به دنبال داشته است.رییس هیات‌مدیره انجمن صنفی صنعت CNG بر این باور است که تصمیم به ورود LPG به سبد سوخت خودروها موجب تشدید ناترازی بنزین می‌شود و دولت در سال آتی باید هزینه‌های بیشتری را صرف واردات بنزین کند، با ایجاد تقاضا در این بخش و عدم پایداری تامین LPG برای تقاضای ایجاد‌شده در سال‌های آتی، شاهد تبدیل ایران از صادرکننده LPG به وارد‌کننده آن خواهیم بود.
ال‌پی‌جی‌های گمشده
در حالی که مخالفان و موافقان این سوخت برسر استفاده از ال‌پی‌جی در حال مناظره و مباحثه هستند، مالک شریعتی نماینده مردم تهران از گم شدن روزانه ۴ هزار تن ال‌پی‌جی در کشور پرده برداشته است؛ رقمی که بنا به گفته این نماینده مردم حتی وزارت نفت هم نمی‌داند چه بلایی سرش آمده است. از طرفی شرکت ملی گاز هم مدعی است که سالانه بیش از ۳ میلیون تن ال‌پی‌جی به دلیل عدم امکان صادرات‌ در خطوط لوله سراسری هدر می‌رود.
خبرگزاری بازار در این رابطه نوشت: «‌داستان دردناک گاز مایع تنها به هدر‌رفت و گم شدن آن ختم نمی‌شود. جالب است بدانید طبق گفته‌های اردشیر دادرس فعال صنعت انرژی هر مترمکعب ال‌پی‌جی تنها به قیمت ۹۰ تومان برای تزریق به میادین نفتی فروخته می‌شود. ظاهرا در بازار داخل خبری از این ارزان‌فروشی‌ها و فراوانی‌ها نیست، طوری که هر کپسول گاز مایع در برخی موارد قیمتش به ۲۰۰ هزار تومان هم می‌رسد.
شرکت پخش و پالایش که عرضه ال‌پی‌جی را سهمیه‌بندی کرده، می‌گوید قیمت مصوب کپسول‌های ال‌پی‌جی ۲۷ هزار تومان است، اما آنگونه که دادرس رییس انجمن جایگاهداران سی‌ان‌جی می‌گوید‌ قیمت یک محصول همانی است که در بازار فروخته می‌شود، نه آنچه از طرف دولت تعیین شده است. در ال‌پی‌جی هم قیمت واقعی آن ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است.
او که قیمت‌های نجومی حاکم بر بازار را حاصل عرضه اندک این محصول می‌داند، گفت: چرا باید در محصولی که تولیدات کشور بالا بوده و صادراتی هم نشده چنین بازار سیاهی شکل گرفته باشد.
جلیل سالاری ادعای فعالان انرژی را قبول نداشته و مدعی است که مقدار عرضه بیش از نیاز بازار است. او خرداد سال گذشته گفته بود: «با در نظر گرفتن کل جامعه خانوارهایی که باید به آنها LPG رسانده شود، میزان نیاز آنها روزانه ۲۳۰۰ تن (سالانه ۸/۰ میلیون تن) است:، یعنی بیش از دو برابر نیاز خانوارها LPG در داخل کشور عرضه می‌کنیم.»
چقدر ال‌پی‌جی در خانه‌ها می‌سوزد؟
بر اساس آمار دادرس اعلام کرده ۴ الی ۵/۴ میلیون تن از تولیدات ال‌پی‌جی در داخل کشور به مصرف می‌رسد. از این مقدار نیمی از آن مربوط به مصارف خانگی بوده و نیمی دیگر سهم صنایع و واحدهای تجاری است.
رییس انجمن جایگاهداران سی‌ان‌جی می‌گوید: جدای از این حدود یک میلیون خودروی سواری هم هستند که به صورت غیر‌مجاز از ال‌پی‌جی برای تردد خود استفاده می‌کنند.
جالب است که بدانید مسوولان شرکت پخش و پالایش مدعی‌اند که سالانه یک میلیون تن LPG تولیدی از پالایشگاه‌های نفتی از مسیر اصلی خود منحرف شده و با قیمت بسیار ارزان در خودروها به صورت غیراستاندارد مصرف می‌شود.
گفتنی است ال‌پی‌جی یا همان گاز مایع در سیلندرهای قابل حمل ۵۰ کیلویی، ۱۱ کیلویی (سیلندر خانگی)، ۵ کیلویی (پیکنیکی بزرگ)‌، ۲ کیلویی (پیکنیکی متوسط) و یک کیلویی (پیکنیکی کوچک) در ایران به فروش می‌رسد. پیش از لوله‌کشی گاز به اکثر شهرهای کشور، سیلندرهای این محصول و صف تحویل آن، برای اغلب مردم پدیده‌ای بسیار آشنا بود. در حال حاضر نیز بسیاری از صنایعی که توجیه کافی برای نصب سیلندرهای بزرگ گاز در آنها وجود ندارد، از این محصول بهره می‌برند.