جنگ آبی علیه ایران

تصاویر ماهواره‌ای تایید‌کننده وجود ذخایر آبی مناسب در پشت سد کجکی و سد کمال‌خان بوده و اظهارات مسوولان طالبان درخصوص نبود ذخایر مناسب آب آشکارا بی‌اعتبار شده و غیرواقعی است.
تسنیم در گزارشی نوشت: براساس تصاویر و داده‌های ماهواره Modis در پایان اردیبهشت‌ماه امسال، مساحت آب ذخیره‌شده در پشت سد کجکی به ۵۹ کیلومتر مربع رسید، درحالی که مساحت آب پشت سد در پایان اردیبهشت ۱۴۰۱ حدود ۳۲ کیلومتر مربع بوده است. این داده‌ها نشان می‌دهد، حجم ذخایر فعلی آب در سد کجکی بسیار مناسب است و گزاره‌‌های مقامات طالبان مبنی بر اینکه آب رهاشده از پشت سد امکان طی مسیر ۷۰۰ کیلومتری تا مرز ایران را ندارد، بی‌اعتبار و غیردقیق است.
ضمن اینکه تصاویر ماهواره‌ای از مسیر طبیعی رودخانه پس از سد کجکی تا سد کمال‌خان به‌طور دقیق نمایش می‌دهد که زمین‌های کشاورزی در تمام طول مسیر با وسعت زیاد زیر کشت قرار دارند و این واقعیت در حالی وجود دارد که در تمام طول مسیر رودخانه هیچ انشعابی به هیرمند وارد یا از آن خارج نمی‌شود و این رصد ماهواره‌ای نشانگر این است که چنانچه دست‌اندازی‌های عامدانه پیش روی هیرمند نباشد، این رودخانه با تکیه بر ظرفیت خود به راحتی توان سیراب کردن‌ هامون و سرزمین سیستان را دارد. در نقشه‌‌های تهیه‌شده از سد کجکی، روند افزایشی آب‌ ذخیره‌شده در پشت این سد در بازه مهرماه ۱۴۰۱ تا فروردین ۱۴۰۲ به وضوح قابل مشاهده است. همچنین این روند افزایشی در ذخیره آب پشت سد کمال‌‌خان در بازه زمانی آبان‌ماه تا اسفندماه ۱۴۰۱ نیز مشهود است.
نتایج به دست‌آمده از پردازش تصاویر ماهواره‌‌ای نیز وجود آب کافی در مخزن این دو سد را تایید کرده و تنها علت عدم ورود این حجم از آب به ایران، مسدود کردن و سپس ایجاد انحراف در مسیر آب رودخانه هیرمند است. به نحوی که بازه زیادی از سال دو دریچه سد کمال‌خان که به سمت مرز ایران قرار دارد بسته بوده و دریچه‌ای که به سمت شوره‌زار گودزره است و ابعادی چندین برابر دو دریچه فوق داشته و ارتفاع آن نیز از دو دریچه فوق پایین‌تر است، در تمام این ایام باز است و حجم گسترده‌ای از آب پشت سد به یک منطقه بایر و شوره‌زار فاقد هرگونه پوشش گیاهی منحرف می‌شود.
در تصویر ماهواره‌ای به وضوح می‌توان هدایت حق‌‌آبه سیستان و بلوچستان به شوره‌زار بدون سکنه گودزره و ممانعت از ورود آب پشت سد کمال‌خان به خاک ایران را در سال ۱۴۰۰ مشاهده کرد. شوره‌زار «گودزره» سطحی معادل ۲۴۰ هزار هکتار و عمقی حدود ۱۰ متر دارد که ظرفیت آبگیری این منطقه بیابانی و بدون سکنه، بیش از ۲۴ میلیارد مترمکعب است. مقایسه این عدد در برابر سهم ۸۲۰ میلیون متر مکعبی حق‌آبه ایران معانی جدی‌تری به آنچه در حال اتفاق افتادن است، می‌دهد.
براساس گزارش تسنیم، مسوولان طالبان با تکرار همان سیاست‌های دولت اشرف غنی، در عدم تعهد آشکار به معاهده ۱۳۵۱ و به دلایل نامعلوم، بخشی از آب ذخیره‌شده در سد کمال‌خان را به‌جای رهاسازی به سمت ایران، به سمت شوره‌زار گودزره هدایت می‌کنند. در فاصله تقریبا ۳۰ کیلومتری بعد از سد کمال‌خان و در نزدیکی دروازه ورود هیرمند به ایران، مجددا در کانال فرعی هدایت آب ایجاد شده است که همان میزان از منابع آبی محدود انتقال‌یافته از دریچه‌های سد را بار دیگر به خاک افغانستان برگردانده و در حاشیه این کانال زمین‌های زراعی جدیدی ایجاد و آبیاری می‌شوند. زمین‌هایی که پوشش گیاهی آنها براساس تصاویر ماهواره‌ای اولا موید این است که چنانچه آب پشت سد کجکی و کمال‌خان در مسیر طبیعی خود هدایت شود، توان تامین حق‌آبه ایران و بهبود وضعیت‌ هامون را خواهد داشت و ثانیا این مساله را تایید می‌کند که یک برنامه‌‌ریزی منفعت‌طلبانه و عامدانه در جهت محروم کردن ایران از حق‌آبه خود در دستور کار قرار دارد.
پیش از این قرار بود که سازه‌های انحرافی احداث‌شده که در مذاکرات فی‌مابین درباره آنها سخن گفته شده بود، حذف و مسیرهای انحرافی نیز ایجاد و اصلاح شود. در ماده ۵ معاهده ۱۳۵۱ مقامات افغانستان متعهد شده‌اند مرتکب اقدامی نشوند که ایران را بعضا یا کلا از حق‌آبه هیرمند محروم سازد و نیروهای فعلی مستقر در افغانستان، به‌طور واضح، با ایجاد سازه‌های انحرافی در مسیر هیرمند، این بند از معاهده را زیرپا گذاشته‌اند. درحالی که از ماه‌ها قبل، پیرو طرح ادعای کذب مقامات طالبان مبنی بر نبود آب کافی در پشت سدهای کجکی و کمال‌خان، دولت ایران خواستار بازدید از مناطق مذکور شده، هنوز این مذاکرات ادامه دارد و طرف افغانستانی، همچنان حاضر به بازدید میدانی از منابع آبی سدهای احداث‌شده روی مسیر هیرمند نشده است.تحمیل خشکسالی و ایجاد چالش برای تامین آب شرب، کشاورزی و نیاز محیط زیستی استان سیستان‌وبلوچستان، خسارات مشخصی است که در سال‌های متمادی مسوولان افغانستانی با عدم رعایت مفاد معاهده ۱۳۵۱ به ایران تحمیل کرده‌اند و در سال آبی جاری، شاهد شدیدترین بدعهدی از سوی افغانستان بوده‌ایم و تقریبا هیچ آبی به سمت ایران رهاسازی نشده است. با توجه به استعداد فنی و دانش تخصصی احداث سد و همچنین استقرار تازه‌هنگام طالبان بر افغانستان، روند فوق در حالی به مثابه یک پروژه جنگ آبی علیه ایران تفسیر می‌شود که برخی کارشناسان معتقد هستند این اقدام نتیجه برنامه‌ریزی و مهندسی برخی جریانات خارجی با هدف سدسازی هدفمند بر رودخانه‌های مرزی واردشونده به ایران در سطح منطقه است که از مدت‌ها پیش در دستور کار قرار داشته و یکی از اهداف سیاسی پشت آن، تضعیف ایران و مقدمه‌چینی برای درگیر شدن با همسایگانش است.
عدم بازنگری در این سیاست‌ها از جانب همسایه افغانستانی ایران و ادامه شیوه حکمرانی به سبک دولت‌های پیشین همچون دولت اشرف غنی، نقض آشکار حقوق طبیعی و یک بد‌عهدی غیر‌اخلاقی درباره تفاهمنامه‌های دوجانبه ایران با همسایگانش است؛ روندی که اصلاح مهندسی سازه‌های آن چندان سخت به نظر نمی‌رسد و از طریق یک گفت‌وگو و همکاری مسالمت‌آمیز می‌تواند تامین‌کننده منافع طرفین و مقوم ارتباط همسایگان باشد. ضمن اینکه ایران کرارا آمادگی خود را برای اصلاح سازه‌های سد اعلام کرده است.