حاکمیت شرکتی، حلقه مفقوده بنگاهداری

یک کارشناس بازار سرمایه گفت: بنگاه‌های اقتصادی متکی بر حاکمیت شرکتی به راحتی چالش‌های ناشی از تعدد ذی‌نفعان، تضاد منافع و مسوولیت‌های اجتماعی را که گریبانگیر سیستم‌ها بوده به حداقل رسانده و معیار مناسبی برای بررسی عملکرد مدیران است.
به گزارش سنا، اشکان زودفکر تحلیلگر بازارهای مالی گفت: پدیده‌ای که در سال‌های اخیر در زیست اقتصادی کلیه کشورهای جهان شاهد هستیم تشکیل قدرت‌های بزرگ‌تر به منظور افزایش سود، سهم بازار و کاهش تاثیر ریسک‌های برون‌سازمانی موثر بر بنگاه‌های اقتصادی است.
او بیان کرد: تشکیل شرکت‌ها و سازمان‌های متوسط و بزرگ عمدتا از چند طریق مرسوم صورت می‌پذیرد؛ برخی شرکت‌های کوچک در اثر رشد به شرکت‌های متوسط و بزرگ تبدیل می‌شوند، برخی دیگر از ادغام چند شرکت در یکدیگر یا خرید شرکت‌های دیگر تشکیل شده‌اند و برخی دیگر نیز از ابتدا با سرمایه‌گذاری مستقیم دولت‌ها، شرکت‌های بزرگ، بانک‌ها یا سرمایه‌گذاری از طریق تجمیع مالی صورت می‌پذیرد ولی با ایجاد این شرکت‌ها چالشی نوین هم شکل گرفته است و آن کاهش بهره‌وری و عدم چابکی در برخی سازمان‌های متوسط و بزرگ است چراکه یقینا با روشی که یک کارگاه یا شرکت کوچک اداره می‌شد، نمی‌توان یک مجموعه صنعتی یا شرکت بزرگ را اداره کرد.
زودفکر گفت: سازمان‌های بزرگ با توجه به وجود ذینفعان متنوع چالش‌هایی متفاوت از جنس تعارض منافع، همپوشانی وظایف، رعایت عدالت مابین ذی‌نفعان و مشابه آنها را به ‌صورت بسیار پررنگ دارند. حل این معضلات نیازمند سیستم مدیریتی، قانون‌گذاری و کنترلی است که در آن وظایف، عملکردها و فرآیندها در راستای اهداف سازمان مقرر، مدیریت، کنترل و نظارت شوند و اینجاست که نیاز مهم ساختاری به‌ نام حاکمیت شرکتی ایجاد می‌شود. حاکمیت شرکتی با مدل‌های مختلفی که دارد اهداف و دیدگاه‌های مختلفی را دنبال می‌کند. برای مثال مدل آمریکایی سهامدارمحور بوده و ساختار حاکمیتی سیستم بر به حداکثر رساندن سود سهامداران تمرکز دارد و سهامداران بر عملیات روزمره شرکت کنترل‌ دارند زیرا بر اساس این مدل، سهامداران بالاترین ریسک را در بین ذینفعان دارند، بنابراین محوریت کنترل و مدیریت باید حول آنها باشد.
او ادامه داد: در مدل اروپایی تمرکز بر منافع کلیه ذی‌نفعان مستقیم و غیرمستقیم است و قوانین مبتنی بر مسوولیت‌های اجتماعی نقش پررنگ‌تری در این سیستم دارند. مدل ژاپنی مدلی دیگر است و به مدل بانک‌محور مشهور است و بر بانک‌ها تمرکز دارد چراکه در این کشور، از یک سو تشکیل شرکت‌های بزرگ و بانک‌ها با بهره‌های نزدیک به صفر و از سوی دیگر دولت، بیشترین تاثیر و میزان ریسک را عهده‌دار بوده و به طور مستقیم در هیات‌های نظارت و مدیریت نقش دارند. به طور کلی، حاکمیت شرکتی فارغ از این، پاسخگوی چالش‌های بزرگی در مدیریت شرکت‌ها است زیرا با مشخص کردن وظایف، نقش‌ها و حدود اختیارات تمام ذی‌نفعان و مدیران، مسوولیت‌های آنها نسبت به همدیگر و نهادهایی که هر کدام از اجزای یک شرکت باید به آن پاسخگو باشند را در ابتدا مشخص می‌کند و تبیین شده که هر جزئی برای ورود به این سیستم چه شرایطی را باید بپذیرد و بنابراین به عنوان یک مرجع، بسیاری از اختلافات و تفاوت سلایق را حل و فصل می‌کند و این‌ کار بزرگ‌ترین هدیه که همان انسجام، یکپارچگی و استمرار در یک شرکت است را به آن می‌بخشد.
این کارشناس بورس تصریح کرد: از طرفی مشخص کردن استراتژی شرکت سبب تسهیل وضع قوانین به علت مشخص بودن سمت و سوی حرکت سازمان شده و مانع صدور و ایجاد قوانین خارج از چارچوب دیدگاه سازمان می‌شود، چنین سازمان‌هایی از شر ریسک‌های سیستماتیک نیز تا حد زیادی در امان هستند چون استراتژی تبیین شده تا حد زیادی اجازه تشکیل و به ‌خطر افتادن دارایی سرمایه‌گذاران در حوزه‌های اقتصادی که سیاست‌های سیستم با سیاست‌های شرکت هم‌راستا نیست را نمی‌دهد و دولت‌ها هم با در نظر گرفتن قوانین حاکمیت شرکتی سعی در حفظ عملکرد خود با سمت و سوی شرکت‌های استراتژیک و بزرگ کشور خود را دارند. در نظر داشته باشیم سازمان‌های متکی بر حاکمیت شرکتی به راحتی چالش‌های ناشی از تعدد ذینفعان، تضاد منافع و مسوولیت‌های اجتماعی که گریبانگیر اینگونه سیستم‌ها است را به حداقل رسانده‌اند و از طرفی یک معیار بسیار مناسب برای بررسی عملکرد مدیران سیستم ایجاد می‌کنند و این سنجه موجب ارتقای سطح مدیران و به تبع آن دستاوردهای مناسب برای سیستم می‌شود. حال با توجه به موارد مطرح شده باید به این نکته توجه داشت در شرکت‌های بورسی که تعداد سهامداران بسیار زیاد و مشکلات فوق در بالاترین حد است، به چه میزان در مرحله اول تدوین قوانین مناسب و جامع حاکمیت شرکتی و در مرحله دوم اجرای آنها می‌تواند موثر و باعث انسجام شرکت‌ها شود؛ رویکردی که سازمان بورس و اوراق بهادار به درستی با تمرکز و پافشاری بر اجرا و پیاده‌سازی آن گامی مهم در حل چالش‌های موجود برداشته است.