حذف رانت با عرضه خودرو‌ در بورس

با ورود همه خودروها به بورس کالا، طبق وعده رییس سازمان بورس، رانت سالانه ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی معاملات خودرو‌ دیگر توزیع نخواهد شد.
حدود ۶ ماه از عرضه خودرو در بورس کالا می‌گذرد؛ یکی از ویژگی‌های مهم بورس کالا شفافیت آماری است به گونه‌ای که جزئیات معاملات برای همگان قابل استخراج بوده و به عبارتی شرایط بازار یک محصول خیلی سریع در داده‌های بورس کالا قابل رویت است.
درباره بازار خودرو نیز با وجود شرایط تولید، عرضه و تقاضا، آمارها بیانگر روندی مثبت برای فعالان بازار خودرو و مردم به عنوان مصرف‌کنندگان و شرکت‌های خودروسازی است. گروهی که از عرضه خودرو در بورس کالا متضرر شده‌اند، دلالان و باندهای مافیایی هستند که در روش‌های قبلی سود کلانی به اندازه ۱۵۰ هزار میلیارد زیان انباشته خودروسازان را نصیب خود کرده‌اند.
در این مدت باندهای مافیایی بیکار نبوده و در هفته‌های گذشته همه تلاش خود را برای برگرداندن خودرو به شیوه‌های گذشته فروش انجام داده‌اند؛ رفت و برگشت خودرو دنا پلاس از عرضه در بورس کالا نشان می‌دهد سازمان بورس در زمینه ورود همه محصولات خودروسازان به بورس عزم خود را جزم کرده است.
به دلیل قیمت‌گذاری دستوری پیش از عرضه خودرو در بورس، رقابت شدیدی در طرف تقاضا به‌وجود آمده بود. بخشی از آن نیاز واقعی و البته بخش بزرگ‌تری هم تقاضای سفته‌بازی بود که همین تقاضای سرمایه‌ای و سفته‌‌بازی منجر به افزایش سطح قیمت‌‌ها و آشفتگی بازار خودرو شده است. به عنوان نمونه در جدیدترین ثبت‌نام خودرو که هفته گذشته انجام شده است، بیش از ۱۰ میلیون نفر شرکت کرده‌اند.
رانت ۱۱ هزار میلیاردی دلالان از بین رفته است
عرضه خودرو در بورس کالا با موافقت وزیر صنعت، معدن و تجارت به عنوان عضو شورای عالی بورس در جلسه این شورا در تیرماه سال جاری، وارد فاز اجرایی شده بود.
پس از لغو عرضه خودروی دنا پلاس و نامه مدیرعامل ایران خودرو در همین زمینه، مجید عشقی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در نامه‌ای به احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی و رییس شورای عالی بورس خواستار اقدام مناسب و فوری برای از بین بردن ابهامات عرضه و فروش خودرو در بورس کالا که موجبات نگرانی سهامداران را فراهم آورده، شد.
در قسمتی از نامه عشقی آمده است: بخشی از ضعف‌های صنعت خودرو ناشی از مدیریت‌های نادرست در این صنعت و بخش دیگر مواردی است که از خارج از صنعت خودرو و بر اساس تصمیم‌های سیاستگذاران اقتصادی بر صنعت تحمیل شده است؛ قیمت‌گذاری دستوری در صنعت خودرو خصوصا بر محصولات دو خودروساز بزرگ کشور، سهم مهمی در زیان ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی این صنعت را به خود اختصاص داده است. تاکنون رانتی بیش از ۱۱ هزار میلیاردی با عرضه خودرو در بورس از بین رفته است؛ در حالی که این تعداد خودرو درصد بسیار کمی از کل تولید خودرو در کشور است که نسبت آن به کل تولید رانت بیش از ۱۰۰ همت را در این بازار نشان می‌دهد.
علاوه‌بر حذف رانت، واقعی شدن تقاضا، رشد قیمت سهام خودروسازان و تاثیر آن بر بازار سرمایه (به عنوان نمونه قیمت سهام ایران خودرو در تاریخ ۲۰ تیرماه تا تاریخ ۲۰ دی ماه با عرضه خودرو در بورس کالا از ۱۹۰ تومان به ۳۴۸ تومان رسیده که رشد حدود ۷۵ درصد را ثبت کرده است‌)، بازگشت اعتماد مردم به سرمایه‌گذاری، افزایش درآمد مالیاتی دولت، تزریق نقدینگی به خودروسازان جهت اجرای طرح‌های توسعه پیش‌رو، تحویل خودرو در موعد تحویل توسط خودروسازان، جذب نقدینگی از جامعه، عدم نیاز خودروسازان به دریافت وام از سیستم بانکی و به تبع آن کاهش اثر این بخش در خلق نقدینگی و غیره از مواردی است که تاکنون با موفقیت مورد تجربه قرار گرفته و نیازمند این امر است تا زمان مناسب اجرای این طرح در بورس کالا ادامه یابد و با اصلاحات لازم تعادل در این بازار متلاطم برقرار شود.
سود مصرف‌کننده واقعی از عرضه
خودرو در بورس
در این‌باره محمد بیات کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس می‌گوید: بررسی معاملات خودرو در بورس کالای ایران نشان می‌دهد با معامله ۳۴ هزار و ۸۱۶ دستگاه خودرو تا روز ۲۴ دی‌ماه امسال، ۳ هزار و ۱۴۰ میلیارد تومان ناشی از اختلاف قیمت بازار غیررسمی خودرو و قیمت‌های کشف شده در بورس، منفعت به مصرف‌‌کننده نهایی رسیده است.
وی ادامه داد: در این بین سود دلالان حذف شده و در واقع این رقم کمکی است که به جای دلالان به دست مصرف‌‌کننده نهایی و واقعی با قیمت پایین‌‌تری از قیمت بازار آزاد می‌‌رسد. این سود در واقع با حذف سازوکار قرعه‌‌کشی به جای اینکه در ۶ ماه گذشته به جیب دلالان و باندهای خرید و فروش خودرو برود، به دست مصرف‌کننده واقعی و مردم رسیده است.
دولت به دنبال ایجاد شفافیت و حذف دلالان از سیستم اقتصادی است
این کارشناس بازار سرمایه درباره نامه وزیر اقتصادی به سازمان بورس گفت: این نامه نشان می‌دهد دولت به دنبال ایجاد شفافیت و حذف دلالان از سیستم اقتصادی است. بازگشت عرضه دنا پلاس به بورس کالا می‌تواند پیام مهمی به دلالان باشد که دیگر باید بازار خودرو را به عنوان یک بازار شفاف رها کنند.
بیات تصریح کرد: در طول چند سال اخیر و شدت گرفتن تحریم‌‌ها، همه راه‌ها برای تعادل‌بخشی به بازار خودرو آزموده شده است. این راه‌ها از ثبت‌نام‌های طولانی‌‌مدت تا لاتاری خودرو بوده و به نظر می‌رسد تنها راهی که می‌تواند تا حد زیادی دست سودجویان را از این بازار کوتاه کند و حاشیه سود فروش را به جای جیب دلال به سوی شرکت‌‌ها و سهامداران و مصرف‌‌کنندگان خودرو روانه کند، بورس کالاست.
منافع حاصل از فروش خودرو در بورس
در این میان ۷هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان منفعت تولید‌کنندگان، ۳ هزار و ۱۴۰ میلیارد تومان منفعت خریداران خودرو و هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان منفعت دولت از دریافت مالیات ارزش افزوده همگی از مزایای ورود خودرو به بورس کالا بوده که در مجموع موجب شده تا دست دلالان همانند روش قرعه‌کشی به رانت ۱۱ هزار میلیارد تومانی نرسد.
به عبارت دیگر اگر روند قرعه‌کشی و قیمت‌گذاری دستوری خودرو ادامه پیدا می‌کرد، با معامله فقط ۳۴ هزار و ۸۱۶ دستگاه که رقمی اندک به نسبت تولید خودروسازان است، ۱۱ هزار میلیارد تومان رانت از مابه‌التفاوت قیمت کارخانه و بازار آزاد خودروها نصیب افراد غیرمصرف‌کننده می‌شد. اما با روش اتخاذ‌شده و رشد عرضه‌ها این حجم رانت عظیم در حال پاک شدن از صحنه اقتصاد و بازار خودرو است.
سازمان بورس: عرضه خودرو منظم شود
در پی نامه مدیرعامل ایران خودرو به بورس کالا مبنی بر عدم عرضه خودروی دنا در روز یکشنبه آینده، سازمان بورس و اوراق بهادار در نامه‌‌ای به مدیرعامل ایران خودرو اعلام کرد که در اسرع وقت برنامه منظم هفتگی خودروهای پذیرش شده ایران خودرو در بورس کالا تا پایان سال و همچنین برنامه درخواست پذیرش خودروهای جدید در سامانه کدال منتشر شود.
همچنین در ادامه نامه سازمان بورس به ایران خودرو آمده است: در صورتی که ناشر ظرف مدت ۳ سال مالی متوالی یا ۴ سال مالی متناوب طی ۵ سال گذشته مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت باشد، پذیرش اوراق بهادار در بورس مربوطه لغو خواهد شد؛ لذا با توجه به ساختار مالی آن شرکت ضروری است به منظور تداوم حضور در بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران، راهکارها و برنامه مالی آن شرکت برای خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ اصلاحیه قانون تجارت، اصلاح ساختار مالی (با توجه به رویکرد عرضه در بورس کالا) و حفظ شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران ارائه شود.