حذف قشر ضعیف از جامعه

مهدیه بهارمست- افزایش ۳۴ درصدی قیمت اینترنت در روزهای پایانی سال در حالی اتفاق افتاد که دولت در زمان انتخابات وعده اینترنت رایگان و باکیفیت داده بود. وزیر ارتباطات نیز در روزهای آغاز سال وعده گران نشدن بسته‌های اینترنت را تا پایان سال داد، اما حالا وضعیت دولت فرق کرده است. برخی منتقدان بر این باورند دولت رییسی به هیچ یک از وعده‌های خود عمل نکرده است، زیرا بار‌ها رییس‌جمهوری در واکنش به فیلترینگ گفته است: «‌دختر من هم از فضای مجازی استفاده می‌کند و آن را فیلتر نمی‌کنیم.» اما دیری نپایید که نه‌تنها اینترنت فیلتر شد، بلکه کیفیت آن به شدت کاهش پیدا کرد. البته در کشور خدماتی به نام اینترنت نداریم، بلکه «فیلترنت» داریم، زیرا هنگام خرید اینترنت باید فیلترشکن هم خریداری و بعد از آن استفاده کنیم. قیمت هر گیگابایت حدودا ۵۵۰۰ تا ۷۰۰۰ تومان قیمت‌گذاری شده است. یعنی قرار بود اینترنت ۳۴ درصد گران شود، ولی گویا نزدیک به ۱۰۰ درصد قیمت‌ها گران شده‌ است. این در حالی است که یکی از وعده‌های رییس‌جمهوری در زمان انتخابات این بود که برای اقشار کم‌درآمد یا ضعیف جامعه اینترنت را رایگان می‌کنند، اما به نظر می‌رسد امروز اینترنت را با این افزایش قیمتی که به وجود آمده است، حذف کرده‌اند. به طوری که این موضوع نه‌تنها واکنش افکار عمومی را در پی داشته، بلکه نمایندگان مجلس نیز نارضایتی خود را در صحن علنی مجلس بروز دادند.
اینترنت ۳۰ درصد گران شد، اما حقوق‌ها ۱۸ درصد
«جبار کوچکی‌نژاد» در نشست علنی یکشنبه ۱۰ دی‌ مجلس در تذکری خطاب به سازمان برنامه، وزارت ارتباطات و رییس‌جمهوری گفت: «قانون مترقی واردات خودرو در مجلس تصویب شد، اما دولت آن را اجرا نکرد، در مقابل قانون منع واردات برنج به طور عکس اجرا شد و واردات برنج در حال ثبت سفارش است. پشت این رفتارها و تصمیمات چیست.»
نماینده مجلس با انتقاد از افزایش تعرفه‌های استفاده از اینترنت همراه افزود: «در حالی که برای افزایش حقوق‌ها دولت مقاومت می‌کند، اینترنت را ۳۰ درصد و بیشتر افزایش داده و این به چه معناست، در حالی که خدمات به همین نسبت رشد نکرده و این رفتارها آن هم در آستانه انتخابات برخلاف منویات رهبری است.»
اینترنتی که ما داریم در واقع فیلترنت است
«جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی» عضو کمیسیون امنیت ملی درباره گرانی اینترنت و تاثیر آن بر گرانی سایر خدمات‌ها و اقلام در صحن علنی مجلس گفت: «واقعیت امر این است که ما در حوزه گرانی‌ها به نظرم با یک درک نادرست از شرایط مواجه هستیم، یعنی بعضی از بخش‌های مدیریتی کشور درک درستی از اینکه تا چه میزان روی مردم فشار و بار اقتصادی زیاد است، ندارند.»
وی افزود: «‌مردم الان یک هزینه سنگین را بابت فیلترشکن می‌دهند. یک پول سنگین را بابت سرعت پایین می‌دهند و فکر می‌کنم رتبه ما در سرعت بالاتر از ۱۵۰ است، اینترنت ما کند و فیلترشده است و در واقع فیلترنت است. در این شرایط افزایش قیمت کار معقول، سنجیده و دقیقی نیست و من فکر می‌کنم نیاز به تامل بیشتر دارد و اینکه بخش‌هایی که می‌خواهند این تصمیمات را بگیرند، دید کلان و وسیعی‌تر داشته باشند. به نظر من این به نفع کشور است.»
افزایش قیمت ۳۰ درصدی، ۴۸ درصدی یا ۱۰۰ درصدی؟
افزایش قیمت تعرفه‌ها نه‌تنها برخلاف رویکرد جهانی در این ‌زمینه است، بلکه کمک می‌کند قیمت ترافیک بین‌المللی افزایش یابد. با وجودی که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرده بود افزایش قیمت تعرفه‌های اینترنت «حدود ۳۰ درصد» خواهد بود، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این افزایش قیمت، حداقل ۳۴ و حداکثر ۴۸ درصد است. بسته‌های حجیم و بلندمدت با قیمت بیشتر برگشته‌اند و برخی بسته‌های محبوب کاربران نیز افزایش‌قیمت داشته‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد بسته یک گیگابایت یک‌ماهه در ایرانسل و همراه اول از ۱۰۵۰۰ تومان به ۱۴۱۰۰ تومان رسیده و ۳۴ درصد افزایش قیمت داشته است. پیش‌تر اپراتور‌ها در نامه درخواست خود جهت تغییر تعرفه اعلام کرده بودند، بسته‌های یک و دو گیگابایت نیازی به تغییر قیمت ندارند. بسته اینترنت پنج گیگابایت یک‌ماهه ایرانسل نیز از ۲۳۶۰۰ به ۳۷۱۰۰ تومان رسیده که این رقم حکایت از افزایش حدودا ۳۰ درصدی دارد. در بسته‌های چهارماهه ایرانسل و همراه اول نیز تغییرات قیمتی و حجمی اعمال شده است. بسته ۱۵ گیگابایت در روز‌های گذشته با قیمت ۶۲ هزار تومان به فروش می‌رسید و حالا این رقم به ۱۱۸ هزار تومان رسیده است. این عدد فراتر از ۳۴ درصدی است که پیش‌تر اعلام شده بود. همچنین بسته‌های بلندمدت به سبد محصولات برگشته‌اند و اپراتور‌های همراه اول و ایرانسل بسته‌های شش‌ماهه را نیز با قیمت بین ۱۵۰ تا حدود ۵۰۰ هزار تومان ارائه کرده‌اند.
حذف اقشار ضعیف از جامعه
«علیرضا شریفی‌یزدی» جامعه‌شناس و روانشناس اجتماعی به «جهان‌صنعت» گفت: در جامعه‌ای که تورم ۵۰ تا ۷۰ درصدی وجود دارد، به‌طور کلی باید انتظار افزایش تعرفه‌ها، قیمت‌ها در هر حوزه و خدماتی را داشت، بنابراین اگر انتظار این افزایش را نداشته باشیم، نگاه غیر‌واقع‌بینانه‌ای نسبت به مساله اقتصادی است؛ به این معنا که اقتصاد ایران بیمار است. وقتی افزایش قیمت در خدمات به وجود می‌آید، مردم نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند، زیرا درآمد قشر عظیمی از جامعه پایین است و به موازات آن قدرت خرید آنها نیز کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که جامعه به ناچار باید از برخی خدمات مانند اینترنت استفاده کنند. امروزه بسیاری دارای مشاغل اینترنتی هستند و مردم در امور روزمره‌شان با این فضا ارتباط فراوانی دارند، مردم به خاطر روابط اجتماعی، اطلاع‌رسانی و حوزه‌های کاری با اینترنت سروکار دارند و این فضا بخشی از زندگی مردم شده است. اینکه بیایند در این بخش یک افزایش ۳۴ درصدی بدون حساب و کتاب دهند و اپراتور‌ها اقدام کنند و نظارتی نباشد، درست نیست و این اتفاق نارضایتی ایجاد می‌کند. وی افزود: دولت‌ها سال‌ها قیمت‌ها را به صورت دستوری یکسان نگه می‌دارند، اما زمانی که باید اصلاحی درخصوص قیمت‌ها ایجاد شود، بخش بزرگی از جامعه تحت تاثیر قرار می‌گیرند. مانند قیمت بنزین که این روزها از آب معدنی نیز کمتر است، اما دولت‌ها به دلایل سیاسی و امنیتی توان افزایش قیمت بنزین را ندارند. بنابراین تا زمانی که توان اقتصادی مردم افزایش پیدا نکند، افزایش قیمت کالا، بنزین، اینترنت و… بار سنگینی به دوش جامعه تحمیل می‌کند. سپس در میان‌مدت آثار و پیامد‌های منفی آن گریبان بخش اقتصادی را خواهد گرفت.
این روانشناس با اشاره به اینکه وقتی دولت نتوانسته به صورت جامع وضعیت اقتصاد را اصلاح کند و تورم را کاهش دهد، بیان کرد: در حال حاضر اینترنت را ۳۴ درصد گران کرده‌اند، اما افزایش حقوق‌ها ۱۸ درصد است. بنابراین عدم تناسب میان تورم و درآمد، اقتصاد را دچار بیماری هلندی می‌کند. دولت تا زمانی که نگاه جامع نسبت به امور اقتصادی نداشته باشد، قیمت‌ها همچنان رشد می‌کند، اما درآمدها روز‌به‌روز لاغرتر می‌شود.
او ادامه داد: امروزه مردم هزینه سنگینی بابت فیلترشکن و پول سنگینی بابت سرعت پایین اینترنت پرداخت می‌کنند. اینترنت کند و فیلتر شده و در واقع فیلترنت است. نمایندگان مجلس نیز آن را تایید کرده‌اند. بنابراین این‌گونه رفتارها کل سیستم را دچار لغزش می‌کند. این روزها دانش‌آموزان در زمان تعطیلی مدارس از شبکه شاد استفاده می‌کنند، دانشجویان، دکترها، کاسبان و… از اینترنت استفاده می‌کنند، بنابراین این افزایش قیمت‌ها تاثیر منفی بر زندگی روزمره اقشار مختلف جامعه خواهد گذاشت. دانش‌آموزان مناطق محروم برای تحصیل در شبکه شاد دچار محرومیت می‌شوند، بنابراین قشر ضعیف در این اقتصاد بیمار، اولین ضربه را خواهند خورد.
شریفی‌یزدی با تاکید بر اینکه دوره وعده دولت‌ها در زمان انتخابات گذشته است، اظهار کرد: دوره‌ای مردم درخصوص وعده‌های دولت‌ها در زمان انتخابات تحت‌تاثیر قرار می‌گرفتند، اما درحال حاضر مردم می‌دانند برخی از تصمیمات از توان دولت‌ها خارج است. چه‌بسا بسیاری می‌دانستند نیمی از وعده‌هایی که دولت رییسی در زمان انتخابات داد، قابل تحقق نیست و در راستای آن وعده‌های توخالی اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی در جامعه کاهش پیدا کرد. این منجر به دل نبستن به شعارهای بعدی در انتخابات خواهد شد.
وی افزود: اینکه دست قشر ضعیف از اینترنت کوتاه می‌شود، موضوع جدیدی نیست. متاسفانه با افزایش قیمت مسکن اقشار ضعیف از کلانشهرها به سوی حاشیه‌شهر روانه شدند. سفره‌های مردم روز‌به‌روز کوچک‌تر شد، حال نوبت اینترنت است. متاسفانه در این اقتصاد بیمار اقشار ضعیف بزرگ‌ترین ضربه را خواهند خورد. وقتی اینترنت از سبد مصرف اقشار ضعیف حذف شود، طبیعتا پیامدهای منفی آن گریبان کل جامعه را می‌گیرد، زیرا افراد زیادی با کسب‌و‌کارهای خرد در این فضا فعالیت می‌کردند، اما حالا شاید دیگر توان پرداخت هزینه‌های گزاف اینترنت را نداشته باشند. همین موضوع به گسترش فقر در جامعه سرعت می‌بخشد. از سویی خانواده‌هایی که دانش‌آموز دارند و در روز‌هایی که به دلیل وجود آلودگی آموزش آنلاین است، خیلی دچار مشکل می‌شوند. البته به این زودی پیامدهای منفی آن را متوجه نمی‌شویم، بلکه در بلندمدت آثار منفی آن در حوزه‌های مختلف اقتصاد دیده خواهد شد. دولت به جای افزایش یک‌شبه اینترنت باید در ابتدای امر یک کار کارشناسی عمیق‌تری انجام دهد تا نه برای مردم دردسر جدید ایجاد شود و نه برای دولت، زیرا طبیعتا گرانی اینترنت بر دولت نیز تاثیراتی خواهد گذاشت.