حسرت دائمی برای صنعت نفت ایران

گروه انرژی- غول‌های نفتی به پشت مرزهای ایران آمده‌اند، اما داخل ایران نه. در یک‌سال گذشته، خبرهای زیادی از قراردادهای نفت و گاز در کشورهای همسایه منتشر شده، در حالی که صنعت نفت و گاز ایران تشنه سرمایه‌گذاری است، اما تحریم‌ها باعث شد ایران از توسعه‌ای که می‌توانست همپای همسایه‌ها در صنعت نفت و گاز داشته باشد، عقب بماند.
مرتضی بهروزی‌فر کارشناس حوزه انرژی می‌گوید: امروز عراق دنبال ۷ میلیون بشکه تولید است، امارات بدون هیچ دغدغه‌ای نیروگاه هسته‌ای راه‌اندازی کرد، عربستان برنامه‌های بزرگ در حوزه انرژی فسیلی و تجدیدپذیر در دستور کار دارد، در این بین اگر ما از غافله عقب بمانیم در تامین نیاز داخلی انرژی نیز دچار چالش جدی خواهیم شد.
بهروزی‌فر در گفت‌وگو با ایلنا، درباره اجرای پروژه‌های بزرگ توسعه‌ای در کشورهای همسایه با شرکت‌های بین‌المللی و تاثیر آن بر تولید و بازار نفت و گاز ایران اظهار کرد: ایران در ۴۰ سال گذشته تحریم بوده و طی ۱۵ سال اخیر این تحریم‌ها بیشتر هم شده و در انزوای بیشتری قرار گرفته‌ایم.
به گفته وی، بعد از انقلاب هیچ‌گاه تولید نفت کشور ما بیشتر از ۴ میلیون بشکه در روز نبوده است. حتی در دوره برجام هم از حدود ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه بیشتر نشده است. اکنون هم اگر تحریم لغو شود ظرفیت تولید ما همین‌قدر است، با اینکه ذخایر بسیار گسترده نفت و گاز داریم، اما به دلیل عدم سرمایه‌گذاری، جذب تکنولوژی و تامین مالی، همچنین عدم امکان دستیابی به تجهیزات و دانش فنی روز متناسب با ذخایر کشور، ظرفیت تولید نفت و گاز بالایی نداریم.
عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی با بیان اینکه ما چه بخواهیم و چه نخواهیم از بازار کنار هستیم، تصریح کرد: اگر وضعیت ایران و روسیه را در شرایط تحریم مقایسه کنیم، درمی‌یابیم با وجود تمایل و تمام تلاشی که غرب برای حذف کامل روسیه از بازار نفت و گاز داشت، اما با توجه به اینکه این کشور ۱۰ میلیون بشکه در روز تولید و حدود ۸ میلیون بشکه در روز هم صادرات داشت، این امکان فراهم نشد، زیرا اگر ۱۰ درصد از تولید نفت جهان و بخش قابل‌توجهی از صادرات گاز جهان حذف می‌شد بازار را دچار مشکل بسیار شدید می‌کرد، ولی صادرات ایران در بالاترین حد حدود ۲ میلیون بشکه در روز بوده است. با این رقم نمی‌توانیم بگوییم که تاثیری در بازار نداریم، اما در نظر داشته باشیم با توجه به ذخایر استراتژیکی که کشورهای اوپک به خصوص عربستان، کویت و امارات دارند، ۲ میلیون بشکه تقریبا به راحتی قابل پوشش است. به همین دلیل ایران به راحتی از بازار حذف شد و اکنون نه‌تنها در حوزه نفت و ‌گاز بلکه در حوزه اقتصاد هم از بازار حذف شده‌ایم، یعنی اکنون ما نقش چندانی در اقتصاد و بازارهای انرژی دنیا نداریم.
به گفته وی، کشوری که از نظر اقتصاد ‌‌سیاسی در انزوا باشد و تضعیف شود هر کشوری برای خود این حق را قائل خواهد شد که بخواهد سهم‌خواهی کرده ‌و از حد خود عدول کند.
بهروزی‌فر گفت: به طور مثال با توجه به سرمایه‌گذاری گسترده‌ای که عراق در حوزه‌های نفتی و گازی مشترک انجام داده؛ مسلما می‌تواند حجم قابل‌توجهی برداشت از ذخایر داشته باشد و هیچ‌گونه پروتکل بین‌المللی هم وجود ندارد که در ذخایر مشترک دو طرف هوای هم را داشته باشند. هر کشوری هر قدر که توان و تمایل دارد، برداشت می‌کند. طرف مقابل هم که امکان برداشت ندارد حق اعتراض نخواهد داشت، همان اتفاقی که در پارس‌جنوبی رخ داده است. قطر با قدرت تمام نفت و گاز را برداشت می‌کند و ما با حداقل‌هایی که در دست داریم نه‌تنها وارد بازارهای جهانی نشده‌ایم، بلکه در تامین نیاز گازی داخلی هم دچار مشکل می‌شویم.وی ادامه داد: در نظر داشته باشیم کشورهای منطقه مثل عراق، کویت، امارات، عربستان هر قدر سرمایه‌گذاری بیشتری داشته باشند مسلما درآمدهای نفتی بالاتری خواهند داشت؛ قطر کشور کوچک و با جمعیت اندک که طی دو، سه دهه قبل شاید کمتر کسی اسم این کشور را هم شنیده بود و نقشی نیز در بازار نداشت، امروز با توجه به درآمدهای هنگفتی که در حوزه گازی مشترک با ایران دارد تبدیل به یک‌ کشور تاثیرگذار شده است و در بازی‌های سیاسی و ژئوپلیتیک منطقه و حتی جهان نقش‌آفرینی می‌کند.
این کارشناس حوزه انرژی براین باور است: ما نباید عراق را هم فراموش کنیم. ما کشوری هستیم که ۸ سال با این کشور دچار جنگ فرسایشی بودیم که این زخم‌های گذشته می‌تواند دوباره سر باز کند. بارها دیده‌ایم که حتی عراقی‌ها بی‌میل نبوده‌اند که در دعواهای داخلی خود ایران را هم مقصر بدانند، بنابراین این نکته را مدنظر قرار دهیم که قدرتمندتر شدن عراق، کویت و امارات و عربستان می‌تواند موقعیت سیاسی و اقتصادی ایران را به چالش بکشاند.
بهروزی‌فر تاکید کرد: امروز عراق به دنبال ۷ میلیون بشکه تولید است، امارات بدون هیچ دغدغه‌ای نیروگاه هسته‌ای راه‌اندازی کرد، عربستان برنامه‌های بزرگ در حوزه انرژی فسیلی و تجدیدپذیر در دستور کار دارد، در این بین اگر ما از غافله عقب بمانیم در تامین نیاز داخلی انرژی نیز دچار چالش جدی خواهیم شد.