حصارکشی در پارک‌ها؛ نادیده گرفتن خواست مردم یا نمایش قدرت

از اواخر سال گذشته شهردار تهران درصدد ساخت‌وساز در بوستان‌ها و پارک‌های قدیمی این کلانشهر برآمده است. اینکه هدف از چنین برنامه‌ای چیست، سوالی است که شهردار باید پاسخگوی آن باشد.
ابتدا مساله ساخت مسجد در محوطه پارک قیطریه مطرح و همین مساله باعث شد بسیاری از مردم، فعالان محیط‌زیست و حتی اعضای شورای شهر به آن معترض شوند.
حصارهای نصب‌شده در پارک قیطریه بعد از این اعتراض‌ها برچیده شد و خبرها حکایت از آن دارد که فرد خیری که قصد تامین هزینه ساخت مسجد در این پارک را داشت، از پروژه کنار کشیده است اما تنها به فاصله کمی حصارهای برچیده‌شده از پارک قیطریه به پارک لاله منتقل شد و این‌بار خبر رسید قرار است یک ساختمان فرهنگی در پارک لاله بنا شود.
طی روزهای گذشته بارها و بارها مردم و فعالان محیط‌زیست در این پارک تجمع کرده و خواستار برچیدن حصارها شده‌اند اما تاکنون هیچ واکنشی از سوی شهردار تهران در این‌باره ابراز نشده است ولی مساله اینجاست این میزان اصرار شهردار تهران برای ساخت‌وساز در فضای شهری نادیده گرفتن خواست مردم است یا نمایش قدرت؟
تهران شهر افسرده‌ها
طبق پژوهش‌هایی که سال گذشته در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران صورت گرفت و نتایج آن اوایل سال‌جاری منتشر شد، بیش از ۷/۹۹درصد مردم تهران سرزنده نیستند. به عبارت دیگر این آمار نشان‌دهنده تعداد آدم‌های افسرده در این کلانشهر است.
طبق همین پژوهش، عواملی که در این زمینه تاثیر بسیاری دارند عبارتند از: وضعیت آشفته شهر، پارک‌ها، سطل‌های زباله، تسلط خودرو‌ها و فقر شدید معابر مخصوص توقف شهروندان و پیاده‌روی. حال در چنین شرایطی شهردار تهران به جای اینکه به فکر گسترش و افزایش فضای سبز شهر باشد با طرح‌هایی که معلوم نیست کجا بررسی و کارشناسی شده است سعی دارد همین فضای سبزهای اندک را هم با ساخت‌وساز از بین ببرد.
فاصله معنادار فضای سبز تهرانی‌ها با استاندارد جهانی
مساله مهم دیگری که باید به آن توجه شود فاصله معنادار فضای سبز تهران و سهم هر کدام از افراد با استانداردهای جهانی است. طبق آخرین استانداردهای جهانی برای هر فرد باید ۲۵مترمربع فضای سبز در نظر گرفته شود. این رقم در کشور ما کمی بیشتر از ۱۶مترمربع است اما وقتی به تهران می‌رسیم این فضا به ۲مترمربع برای هر فرد کاهش می‌یابد.
در همین راستا محمد درویش پژوهشگر محیط‌زیست به تجارت‌نیوز گفت: متاسفانه برخی رفتارها از سوی مسوولان باعث می‌شود اعتماد عمومی جامعه از بین برود. در واقع بی‌توجهی به خواست اکثریت مردم از سوی مسوولان به خصوص در حوزه محیط‌زیست به یک رویه نامبارک تبدیل شده است. وی افزود: زمانی که مساله ساخت مسجد در پارک قیطریه مطرح شد کارزاری که برای جلوگیری از این کار به راه افتاد توانست موفق عمل کند اما انگار شهردار تهران دلش می‌خواهد همین اندک فضای سبز باقیمانده در این کلانشهر پردود و ترافیک را هم از بین ببرد.
این پژوهشگر محیط‌زیست ادامه داد: در درجه اول باید گفت کلانشهر تهران ملک شخصی شهردار نیست که با وجود تمام مخالفت‌ها در زمینه آسیب زدن به فضای سبز شهری و پارک‌ها و بوستان‌ها باز هم بر تصمیم خود اصرار می‌ورزد و بعد از اینکه حصارهای پارک قیطریه جمع شد به بهانه ساخت یک ساختمان فرهنگی این حصارها را به پارک لاله منتقل کرده است.
درویش در پاسخ به این سوال که هدف شهردار از ارائه چنین طرح‌ها و برنامه‌هایی چه می‌تواند باشد، اظهارکرد: این سوالی است که باید از شخص شهردار پرسیده شود البته سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که آیا واقعا در تهران هیچ فضای خالی برای ساخت ساختمان فرهنگی و مسجد وجود ندارد که باید به حریم فضای سبز اندک شهر تعرض شود.
شورای شهر نباید مقابل ساخت‌وساز در فضای سبز منفعل عمل کند
محمد درویش در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به وظیفه‌ای که شورای شهر در قبال کنترل و نظارت بر رفتارهای شهرداری دارد،گفت: نباید اعضای شورای شهر در این زمینه منفعل عمل کنند. در حال حاضر اکثر اعضا با این برنامه شهردار موافق نیستند و تنها کسی که حمایت می‌کند رییس شورای شهر است اما نباید مصالح مردم قربانی منافع شخصی افراد شود. وی افزود: امروز زندگی به سمت آپارتمان‌نشینی رفته و کمتر فضای مناسب برای استراحت و آرامش کودکان، مادران و بازنشستگان وجود دارد. اگر بخواهیم پارک‌ها را با سازه‌های متنوع و گوناگون بپوشانیم کمتر فضای مناسبی برای این دسته از افراد باقی می‌ماند و اتفاق دیگر نیز ایجاد شهرهای بازی یا مجموعه‌های بازی درون پارک‌هاست که یکی از این موارد را در منطقه ۴ شاهد بودیم؛ این موضوعات باعث ایجاد نارضایتی شهروندانی شده که در محیط پیرامونی پارک‌ها در حال زندگی هستند چون این موارد سروصدا تولید می‌کند و مزاحمت‌های صوتی به همراه دارد.
آیا جابه‌جایی درختان امکان‌پذیر است؟
احمدرضا محرابیان گیاه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز در تشریح روند جابه‌جایی درختان و تنش‌هایی که ممکن است گونه‌های گیاهی در جابه‌جایی‌ها با آن مواجه شوند، گفت: گونه‌های درختی گونه‌های حساسی نسبت به جابه‌جایی‌ و تغییرات هستند. این گونه‌ها در محیطی که استقلال پیدا می‌کنند با ویژگی‌های محیط منطبق و سازگار می‌شوند و تغییر و تحولات آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
او ادامه داد: در بحث جابه‌جایی درختان در دنیا شرکت‌های خاصی به صورت تخصصی در این کار ورود پیدا می‌کنند، به شکلی که محدوده‌ای را که ریشه‌های درخت در آن قرار گرفته با استفاده از تورهای مخصوصی به‌طور کامل درمی‌آورند و تحت شرایط خاصی بدون اینکه ریشه‌ها در معرض هوا قرار بگیرند و استرسی به گونه درختی وارد شود، انتقال را از طریق جرثقیل‌های مخصوصی انجام می‌دهند. بی‌تردید اگر بدون تمهیدات لازم این کار انجام شود می‌تواند به درخت آسیب بزند و حتی نهایتا به از بین رفتن درخت منجر شود.
محرابیان بیان کرد: تا جایی که اطلاع دارم شرکت‌هایی که به این شیوه کار کنند در کشور وجود ندارند و انتقال درختان در کشور به‌طور محدود برای تعدادی از درختان کهن انجام شده است. در این فرایند هرچه درخت در مرحله نهالی و جوان‌تر باشد با توجه به اینکه گسترش ریشه‌های آن کمتر است دچار تنش کمتری می‌شود و این عمل موفقیتآمیزتر است. ‌بی‌تردید برای درختان کهن مکانیسم سخت‌تری باید طی شود.
این گیاه‌شناس در خصوص زمان جابه‌جایی درختان نیز گفت: معمولا برای هرس درختان و جابه‌جایی هنگامی که درخت در کمترین حالت فعالیت قرار گرفته و اصطلاحا در حالت خواب است یعنی از اواسط پاییز تا اواخر زمستان این کار انجام می‌شود. در دنیا درختان پلاک‌گذاری می‌شوند و حتی حساسیت این درختان نیز در این پلاک‌ها ذکر می‌شود. بر همین اساس انتقال درختان کاری غیرممکن نیست ولی حتما باید با رعایت ملاحظات، تمهیدات و استانداردهای خاص صورت بگیرد.