حصر میدان مشق

تهران از جمله کلانشهرهایی است که می‌توان گردشگری شهری را در آن توسعه داد‌.  ضمن آنکه با نزدیک شدن به تابستان، امکان توسعه گردشگری شبانه و به تبع آن رونق کسب‌وکارهای همسو با گردشگری فراهم است‌.

به جرات می‌توان گفت یکی از مناطق تهران که این روزها به واسطه حضور کیوسک‌ها و ماشین‌های فروش غذا، تبدیل به پاتوق شبانه و البته خوردن غذاهای خیابانی شده خیابان سی تیر و باب همایون است‌.  در این میان در محدوده این خیابان‌ها شاهد فعالیت موزه‌های متعدد از موزه ارتباطات گرفته تا موزه ملک و موزه ملی و‌.‌.‌. هستیم‌. در عین حال یکی از مهم‌ترین بخش‌های تاریخ شهر تهران در این محدوده قرار دارد‌.

میدان مشق محوطه‌ای تاریخی مربوط به دوره قاجار است که در محدوده بین خیابان امام‌خمینی(ره) و سی تیر قرار دارد و مدت زمان کوتاهی در دوره پهلوی اول از آن به عنوان باغ ملی یاد و پس از آن ساختمان‌های دولتی نیز در این مجموعه احداث شد‌.  محوطه میدان مشق با ساختمان‌های زیبا از دانشگاه هنر و وزارت امور خارجه گرفته تا موزه ارتباطات و البته موزه ملک منقوش شده و می‌تواند تبدیل به یکی از محوطه‌های خاطره‌ساز شهر تهران برای تهرانگردان و گردشگران شود‌.

با این  وجود مدتی است که محدوده‌های ورودی میدان مشق نه تنها با میله‌ها محصور شده بلکه درهای ورودی آن نیز فقط تا ساعتی خاص باز هستند و عملا امکان بازدید از این محوطه تاریخی در ساعات مختلف به خصوص شب فراهم نیست‌.

بهمن سال ۹۷ بود که پیروز حناچی‌شهردار تهران در دیداری که با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه داشت از باز شدن درهای میدان مشق به روی گردشگران خبر داد و عنوان کرد: در این جلسه مقرر شد تامین نیروی انسانی به منظور حفاظت و حراست از مجموعه میدان مشق توسط شهرداری تهران انجام و محوطه پس از ساعت اداری از ساعات ۱۸ تا ۲۴ به روی شهروندان گشوده شود‌.  همچنین این میدان روزهای پنجشنبه و جمعه یکسره تا ساعت ۲۴ برای استفاده شهروندان باز خواهد بود‌.  همچنین در این جلسه مقرر شد گیت‌ها تجمیع، نرده‌ها و فنس‌های محیط نیز به حداقل رسانده شود‌.

اما این وعده‌ها پس از گذشت شش ماه و تا امروز هنوز عملی نشده و همچنان درهای میدان مشق فقط تا ساعت ۱۹ باز است و البته پنجشنبه و جمعه نیز بسته است و در ادامه ساعاتی که بیشترین تردد در محوطه وجود دارد به روی تهرانگردها بسته است‌.

سعید شاهمیر معاون امور اجتماعی و فرهنگی منطقه ١٢ شهرداری تهران از تنظیم نقشه کلی مجموعه که قرار است تبدیل به یک فضای فرهنگی شود و تخصیص اعتبار برای این مهم که حدود یک میلیارد تومان است خبر داد و گفت: پیمانکار نیز تا سال گذشته تعیین شده بود که به دلیل درگیری‌ها و مشکلاتی که با پیمانکار عمرانی داشت، تغییر کرد و پیمانکار جدید از اواخر سال ۹۷ برای پروژه میدان مشق تعیین شده است‌.  منابع مالی نیز یا از طریق بودجه تعیین شده یا از طریق سایر منابع مالی به صورت پروژه‌‌ای پرداخت خواهد شد‌.  در حال حاضر می‌توان گفت نقشه و پیمانکار تایید شده است‌.  مشاور موضوع نیز برای بازنمایی نقشه گرفته شده است‌.

با این وجود محمدجواد حق‌شناس عضو شورای اسلامی شهر تهران و ری و تجریش با تاکید بر  اینکه برنامه‌ای که برای میدان مشق در نظر گرفته شده حول رویدادها و مراسمی است که می‌تواند در این محوطه تاریخی برگزار شود، گفت: همان‌طور که در نوروز سال ۹۸ شاهد بودیم حداقل دو کنسرت برگزار شد که با استقبال خوب عموم جامعه همراه بود‌.  انتظار ما از شهرداری منطقه ۱۲ آن است که برای تابستان نیز در میدان مشق برنامه‌ها برای رویدادهای فرهنگی هنری تعریف کنند‌.  همچنان میدان مشق را به عنوان یکی از محورهای اصلی شهر تهران می‌دانیم‌.  باید به آن سمت گام برداریم که از حداکثر ظرفیت‌های میدان مشق استفاده شود و امکان حضور و دیدار مردم و گردشگرانی که به تهران سفر می‌کنند، از این  محوطه تاریخی فراهم شود‌.

او معتقد است: شهرداری از این مهم استقبال می‌کند اما تا حدودی در انجام هماهنگی‌های اولیه با وزارت امور خارجه با مشکل روبه‌رو هستیم‌.  گویا دوستان ما در وزارت امور خارجه هنوز خود را برای این مهم آماده نکرده‌اند و آن را نپذیرفته‌اند‌. برای من جای تعجب دارد وزارت امور خارجه‌ که این تجربه را در تمام جهان دارد و شاهد آن است که بسیاری از مقرهای اصلی وزارتخانه‌ها و نهادهای شاخص دولتی مانند ساختمان نخست‌وزیری و پارلمان‌ها عمدتا همزمان با انجام فعالیت‌های خود، حضور عموم جامعه و مردم را می‌پذیرند، چرا با این امر کنار نیامده است‌.  اینکه میدان مشق با یک حصار پوشیده شود و رابطه مردم با این مجموعه محدود شود و مانعی برای برقراری این ارتباط باشد از وزارت امور خارجه و مشخصا مدیران امروز این وزارتخانه پذیرفته شده نیست‌.

عضو شورای شهر تهران تاکید کرد: انتظار ما از محمدجواد ظریف به عنوان شخص دیپلماتیک که با فرهنگ به خوبی آشناست، این است که از فرصتی که فراهم شده است و شورای شهر و شهرداری علاقه‌مندی خود را برای احیای دوباره میدان مشق نشان می‌دهند و برایشان اهمیت دارد، استفاده کند و این محوطه تاریخی را برای حضور و استفاده مردم آزادسازی و احیا کند‌.  قطعا ادامه روند محصول ماندن میدان مشق در میانه میله‌ها و درهای بسته نه به نفع شهر خواهد بود و نه به نفع مردم و مدیریت شهری‌.  معتقد هستم با استمرار این حصارها همه ضرر خواهند کرد‌.

حق‌شناس با اشاره به اینکه این رویکرد امنیتی از گذشته تاکنون در محوطه میدان مشق وجود داشته، افزود: این گونه به نظر می‌رسد که وجود آدم‌ها می‌تواند مخل امنیت و آرامش باشد. این در حالی است که با نگاه‌های نوینی که در دنیا در خصوص حوزه امنیت به وجود آمده، چنین نگاهی همخوانی ندارد‌.  برعکس آنها معتقد هستند که حضور انسان و حضور شهروندان در محیط‌های مختلف است که امنیت را با خود به همراه می‌آورد‌. او خاطرنشان کرد: هر چند مسوولان ما دلایل خاص خود را برای این مهم دارند اما پاک کردن صورت مساله پاسخ به سوال مطرح شده نیست‌.  معتقد هستم وزارت امور خارجه اگر بخواهد سیاست خود را در محصور نگه داشتن میدان مشق که بخشی از تاریخ و داشته‌های شهر است، ادامه دهد و مانع برای حضور مردم ایجاد کند خیلی پسندیده نخواهد بود‌.

به گفته این عضو شورای شهر تهران، اگر فعالان میدان مشق از شهرداری گرفته تا موزه ملک و موزه ارتباطات و دانشگاه هنر، به شورای شهر شکایت کنند، این مهم را بیش از گذشته پیگیری خواهند کرد‌.  ضمن آنکه اگر این مهم نهایتا تا هفته آینده حل نشود، به شهردار شهر و وزارت امور خارجه تذکر خواهند داد چراکه استفاده از محدوده میدان مشق یک خواسته عمومی است‌.

پاکسازی محوطه توسط شهرداری

حق‌شناس با تاکید بر اینکه میدان مشق، سرمایه شهر ماست و این سرمایه شهری هیچ ربطی به وزارت امور خارجه ندارد، گفت:این وزارتخانه حداکثر، مالک ساختمان خود است و این اجازه را ندارد که به بهانه تامین امنیت کل محدوده میدان مشق را ببندد و دسترسی مردم را به آن محدود کند‌.  استفاده از میدان مشق حق شهروندان است‌.  ضمن آنکه این محدوده ثبت ملی شده و نمی‌توان بازدید از آن را محدود کرد‌.  نیاز است تا وزارت‌امور خارجه به میدان مشق نگاه و بررسی مجدد داشته باشد‌.

او با اشاره به اینکه در حال حاضر نیز پاکسازی و تمیز نگه داشتن محوطه میدان مشق توسط شهرداری انجام می‌شود، گفت: اگر شهرداری هزینه‌های نگهداری و پاکسازی محوطه را می‌دهد بنابراین حق دارد که درخصوص بهره‌برداری از آن نیز دخالت داشته باشد‌.

تفاهمنامه با وزارت امور خارجه

معاون امور اجتماعی و فرهنگی منطقه ١٢ شهرداری تهران نیز در ادامه به این نکته اشاره کرد: ماه‌هاست متن تفاهمنامه بین شهرداری و وزارت امور خارجه درخصوص وضعیت  میدان مشق و بهره‌برداری از آن را به وزارت امور خارجه می‌فرستیم اما طی این مدت به دلیل تغییرات مدیریتی که در سطوح حفاظتی وزارت امور خارجه اتفاق می‌افتد این تفاهمنامه منعقد نمی‌شود و هر بار با تغییراتی روبه‌رو می‌شود که در نهایت به امضا نمی‌رسد‌.

او ادامه داد: ما دوست داریم به قول معروف، پاخور میدان مشق بالا رود و از این طریق امنیت منطقه بیش از گذشته شود‌.  اما تاکنون سه تفاهمنامه را برای امضا به وزارت امور خارجه فرستادیم که در نهایت هم امضا نشد‌.

اهمیت ملاحظات امنیتی

سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم در این خصوص به ایلنا گفت: میدان مشق یک میدان تاریخی است که دارای ابنیه تاریخی و به تبع آن خاطرات نوستالژیکی است که مردم تهران از این محوطه دارند‌.  شهرداری تهران و شهرداری منطقه و سازمان میراث فرهنگی و همچنین وزارت امور خارجه که سال‌هاست در این محوطه حضور دارند، خود را از جمله متولیان میدان مشق می‌دانند‌.

او ادامه داد: هم‌افزایی با همکاری سه نهاد مذکور در جریان است تا ساماندهی فرهنگی را در منطقه شاهد باشیم تا میدان مشق تبدیل به مقصد گردشگران تهران شود‌.  تفاهم‌هایی بین وزارت امور خارجه و شهرداری تهران انجام شده که بتوانند برخی از ساختمان‌های قدیمی‌تر را به یکدیگر منتقل و طرح‌های سنتی همسو با مضامین فرهنگی و گردشگری را در میدان مشق احیا کنند‌.

موسوی درخصوص نتیجه تفاهم‌هایی که از آن یاد می‌کند، گفت: وزارت امور خارجه یک نهاد حاکمیتی است و حفاظت و امنیت آن مهم است‌.  این امر در همه جای دنیا وجود دارد‌.  از این رو برای اجرایی شدن هر طرحی، ملاحظات امنیتی نیز در کنار ملاحظات زیبایی‌شناسی و تاریخی و فرهنگی اهمیت دارد‌.  سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در پاسخ به اینکه چرا همچنان شاهد حضور میله‌ها و حصارها در اطراف میدان مشق هستیم، اظهار کرد: درهای ورودی از ۷ تا ۱۹ باز است‌.  البته نمی‌دانم که چرا حصارها بین ورودی موزه ملی و میدان مشق وجود دارد که باید در این خصوص از بخش حفاظت و حراست پرسش شود‌. موسوی در خصوص اینکه آیا حراست وزارت امور خارجه درصدد ایجاد محدودیت‌های ورود و خروج به میدان مشق برآمده، یادآور شد: به نظر من حراست می‌خواهد استانداردهای لازم را ایجاد کند‌. حال آنکه باید حلقه امنیتی وزارت امور خارجه که نهاد حاکمیتی است هم در نظر گرفته شود‌.

او درخصوص امکان جابه‌جایی ساختمان وزارت امور خارجه از میدان مشق به مکانی دیگر گفت: پیشنهاداتی از سوی شهرداری و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای این جابه‌جایی ارائه شده است‌.