حمایت از پیشران‌ها راه مقاوم‌سازی اقتصاد

مخبر: رهبری همواره به دنبال فعال کردن بخش خصوصی بودند اما دولت‌ها توجه کافی به این موضوع نداشتند

«جهان‌صنعت»- توجه به اصل ۴۴ قانون اساسی و فعال کردن بخش خصوصی در اقتصاد با اینکه سال‌هاست مورد توجه مقام معظم رهبری قرار دارد اما دولت‌ها هیچ‌گاه این موضوع را جدی نگرفته‌اند. به همین دلیل تمام اعلام آمادگی‌های بخش خصوصی برای ارائه مشورت‌های تخصصی و مدیریت بازارهای مختلف در کشور نادیده گرفته شده و دولتمردان همان روال اشتباه دولت‌های سابق را در پیش گرفته‌اند. این اقدامات اما نتیجه‌ای نداشته جز تورم بالای ۶۰ درصد،‌ دلار ۵۰ هزار تومانی و قیمت‌های عجیب و غریب در بازار کالاهای اساسی.
در این میان بخش تولید و صنعت نیز به دنبال سیاست‌های دستوری شرایط بسیار بحرانی را تجربه می‌کند و حتی در برخی از حوزه‌ها با کاهش تولید روبه‌رو هستیم. نکته قابل تامل اینکه حتی در کشور ما فرهنگ حمایت از پیشران‌ها و بزرگ شدن شرکت‌ها نیز وجود ندارد، به طوری که بسیاری از شرکت‌های بخش خصوصی به دلیل ترس از سنگ‌اندازی‌های دولت و حس رقابت نادرستی که از سوی دولتمردان با بخش خصوصی وجود دارد، تمایلی به پررنگ شدن خود ندارند. این در حالی است که به گفته کارشناسان، حمایت از پیشران‌ها و بنگاه‌های بخش خصوصی و فضا دادن به آنها برای ایفای نقش در اقتصاد، راه اصلی مقاوم‌سازی اقتصاد کشور است که تا به آن توجه نشود، مشکلات اقتصادی و معیشتی در کشور روزبه‌روز افزایش پیدا خواهد کرد.
زمینه‌های فعال شدن بخش غیردولتی فراهم شود
بر همین اساس معاون اول رییس‌جمهور در همایش «پیشران‌های اقتصادی فرصتی برای توسعه ملی» که در موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی برگزار شد، تاکید کرد: مشکلات امروز کشور در همه بخش‌های اقتصادی، ناشی از غفلت در سرمایه‌گذاری و بی‌توجهی به بهره‌وری است.
محمد مخبر با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص اولویت خنثی‌سازی تحریم‌ها افزود: باید به نقطه‌ای از قوت اقتصادی برسیم که دشمنان نتوانند هیچ عملیات و توطئه اقتصادی علیه کشور انجام دهند که این مهم با حضور فعالان بخش خصوصی میسر می‌شود.
معاون اول رییس‌جمهور با بیان اینکه در حال حاضر بخش خصوصی در کشور می‌تواند به راحتی علاوه بر انجام مبادلات اقتصادی در سطح بین‌المللی در زمینه‌های صادرات، واردات و جابه‌جایی‌های مالی، اقدامات اقتصادی خود را انجام دهد، گفت: قطعا دولت با توجه به محدودیت در برخی امکانات و ظرفیت‌ها به اندازه بخش خصوصی توانایی ندارد و به همین دلیل باید هر چه سریع‌تر زمینه‌های حضور و فعال شدن بخش غیردولتی در اقتصاد فراهم شود.
وی خاطرنشان کرد: بهره‌وری با وجود استعدادهای فراوان در کشور قابل توجه نیست و باید سه مؤلفه دانش، تکنولوژی و به‌روز کردن تجهیزات در امر بهره‌وری مورد توجه ارکان اقتصادی کشور قرار گیرد که در این زمینه نیز بخش خصوصی توانایی دارد با ورود تکنولوژی، بهره‌گیری از دانش اساتید و پژوهشکده‌ها و همچنین آینده‌نگری پرچم‌دار بهره‌وری در کشور باشد.
پیشران‌های اقتصادی طلیعه اقتصاد کشور در آینده
مخبر با تاکید بر اینکه پیشران‌های اقتصادی طلیعه اقتصاد کشور در آینده هستند، تصریح کرد: در مرحله جدید پیشرفت، دولت با تمام توان در کنار کارآفرینان، فعالان بخش اقتصادی و بخش خصوصی است.
معاون اول رییس‌جمهور در این مراسم به توانایی بخش خصوصی و شناسایی مشکلات و راهکار حل مسائل کشور اشاره و اظهار کرد: نقش مدیریت و برنامه‌ریزی در کنار پیشران‌های اقتصادی در توسعه و پیشرفت کشور در سالیان گذشته کمتر دیده شده است. وی ادامه داد: تبدیل یک بخش خصوصی به پیشران اقتصادی موضوعی بسیار مهم است که در این زمینه هم باید برنامه‌ریزی‌های کلان شود و هم برای این کار بخش خصوصی باید خطرپذیری، جسارت و افق دورتر و بلندتری برای توسعه فعالیت‌های خود تعریف کند.
مخبر با بیان اینکه مشکلات کشور در دهه‌های گذشته ناشی از تورم بالا و سرمایه‌گذاری منفی بود، گفت: این دو موضوع به درآمد سرانه پایین، بیکاری و ضعف در تولید در کشور منجر شده است که اگر به بخش خصوصی و سیاست‌های مورد نظر مبنی بر فعال شدن بخش خصوصی توجه می‌شد شاهد مشکلات اینچنینی در کشور نبودیم.
نتوانستیم سهم مطلوبی از اقتصاد جهانی بگیریم
معاون اول رییس‌جمهوری ادامه داد: امروز در محاسبات، تصمیمات و معادلات مهم جهانی و منطقه‌ای به مرحله‌ای رسیده‌ایم که قدرت‌ها و کشورهای جهان نمی‌توانند ایران را نادیده بگیرند، اما در بخش اقتصادی نتوانسته‌ایم سهم مطلوب خود را از اقتصاد جهانی به خوبی بگیریم در حالی که امکانات و ظرفیت‌های مالی و اقتصادی در ایران به گونه‌ای است که باید ایران پرچم‌دار اقتصاد منطقه‌ای باشد.
وی افزود: باید اقتدار اقتصادی در کنار اقتدار و ساحت نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه و جهان شناخته شود.
مخبر به عنوان نمونه با اشاره به رتبه اول ایران در نفت و گاز و همچنین رگه‌های بزرگ ذخایر معدنی در کشور گفت: تنها با ۷ درصد اکتشاف ذخایر معدنی مس در دنیا در رتبه پنجم قرار داریم در حالی که در حوزه تولید این بخش، با وجود امکانات و ظرفیت‌های کشور رتبه بیست جهانی به جمهوری اسلامی ایران اختصاص یافته و این نشان می‌دهد که نتوانستیم از تمام امکانات و ظرفیت بخش خصوصی به خوبی استفاده کنیم. معاون اول رییس‌جمهور تاکید کرد: طبق یکی از پیش‌بینی‌های اقتصادی کشورهایی که دارای نفت، پتروشیمی و معادن مس باشند دچار رکود تورمی نخواهند شد که وضعیت اقتصادی امروز کشور نشان می‌دهد به خوبی در این بخش‌ها سرمایه‌گذاری انجام نشده است.
وی ادامه داد: مشکلات امروز کشور در همه بخش‌های اقتصادی ناشی از غفلت در سرمایه‌گذاری و همچنین بی‌توجهی به بهره‌وری است که دولت برنامه‌ریزی‌های لازم با همکاری پیشران‌های اقتصادی برای عبور از این مشکلات را در دستور کار دارد.
مخبر با اشاره به نامگذاری شعار اقتصادی در دوازده سال گذشته از سوی رهبری و تاکید ایشان در سالیان گذشته برای توجه به اصل ۴۴ افزود: ایشان همواره به دنبال فعال کردن بخش خصوصی بودند اما دولت‌ها توجه کافی به این موضوع نداشتند و به بخش خصوصی به عنوان رقیب نگاه می‌کردند. بر همین اساس این موضوع در جلسات متعددی که با کارآفرینان و فعالان اقتصادی برگزار می‌کنیم، همواره به عنوان یک مشکل بزرگ مورد تاکید قرار می‌گیرد.وی ادامه داد: ایران در بالاترین رده حاکمیتی تصمیم به حضور فعال بخش خصوصی در اقتصاد دارد اما فعالان اقتصادی هم باید روی احقاق این حق خود ایستادگی کنند و از مشکلات پیش‌رو نهراسند.
معاون اول رییس‌جمهور در تشریح تصمیم و برنامه دولت برای فعال شدن پیشران‌های اقتصادی در کشور، تاکید کرد: ظرفیت‌ها و سازوکارهای بهره‌وری و اقدامات دانش‌بنیان برای پیشران‌های اقتصادی در جلسات مختلف تعیین شده است که حتما دولت از آنان با تمام توان پشتیبانی می‌کند.
فرصت‌سوزی نکنیم!
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری نیز در این همایش گفت: در مقوله اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه آن باید به‌موقع عمل کنیم و فرصت‌سوزی نکنیم.
روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی افزود: وقتی زنجیره ارزش شکل می‌گیرد قسمت‌های بالادستی زنجیره برمبنای توسعه سخت‌افزاری است و نیاز مغزافزاری و نرم‌افزاری کمتری دارند، این در حالی است که بیشتر ارزش‌ها از سرمایه‌های ثابت حاصل می‌شود.
وی گفت: نگاهی به ۱۰۰ شرکت برتر جهان حاکی از آن است که درصد بالایی از ارزش‌ بسیاری از این شرکت‌ها ناشی از دارایی‌ها و مالکیت‌های فکری‌شان است.
معاون رییس‌جمهور یادآور شد: در جهان دو نوع مالکیت فکری فناورانه و هنری وجود دارد که هر دوی آنها در کشور ما کمرنگ است و تا زمانی که در اقتصاد جدید و دانش‌بنیان موضوع ارزش مالکیت فکری به معنای واقعی کلمه ایجاد نشود، اتفاق خاصی را شاهد نخواهیم بود؛ موضوعی که به نظر می‌رسد دولت و حاکمیت نیز به اهمیت آن پی برده باشند.
دهقانی‌فیروزآبادی ابراز امیدواری کرد که در مقوله اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه آن دیر بیدار نشویم. وی تصریح کرد: در آینده فقط شرکت‌هایی در کورس رقابت باقی خواهند ماند که تا دست‌کم پنج سال آینده روی توسعه جدید که عموما نرم‌افزاری است سرمایه‌گذاری کنند.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهوری تاکید کرد: در دوره جدید زنجیره ارزش باید در شرکت‌های بزرگ و در دل زنجیره‌های اقتصادی که در بطن شرکت‌های بزرگ خصوصی شکل می‌گیرد، دنبال شود.
صنایعی که ظرفیت پیشران شدن دارند باید تقویت شوند
در ادامه رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: صنایعی که ظرفیت پیشران شدن دارند باید تقویت شوند و این مساله در تدوین قانون هفتم توسعه نیز مورد تاکید قرار گرفته است.
مصطفی طاهری با بیان اینکه در موضوع پیشران‌ها باید صداقت بیشتری داشته باشیم و اگر راهکاری در این زمینه داریم در عمل نشان دهیم و حمایت کنیم، گفت: متاسفانه در کشور فرهنگ حمایت از پیشران‌ها و بزرگ شدن شرکت‌ها را نداریم، به طوری که در بسیاری موارد مانع رشد و بزرگ شدن آنها می‌شویم و حتی شاهدیم بسیاری شرکت‌های بزرگ سعی می‌کنند بزرگ بودن خود را از راه‌های مختلف پنهان کنند.
طاهری با اشاره به مشکلات قانونی در این زمینه خاطرنشان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد در این زمینه تنها ۳۵ درصد به قانون عمل شده و در ۶۵ درصد باقیمانده ۶۰ درصد ناشی از ترک فعل و فقط پنج درصد ناشی از به‌روز نشدن قانون بوده است.
وی ادامه داد: به طور مثال در قانون آمده که برای قطعی گاز و برق، آخرین اولویت باید بخش تولید و صنعت باشد آن هم با شرایط خاص و تادیه خسارت در صورت قطعی، اما امروز شاهدیم نخستین جایی که با قطعی مواجه می‌شود آن هم بدون جبران ضرر و زیان، بخش تولید و صنعت است.
رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس تاکید کرد: باید به قوانین عمل شود و نظارت مجلس افزایش یابد. در تدوین قانون برنامه هفتم توسعه، در کمیسیون صنایع سعی کردیم پیشران‌ها را در نظر داشته باشیم. در این زمینه باید به غفلت تاریخی در توسعه صنعت مس اشاره کرد، در حالی که بازگشت سرمایه آن بالای صد درصد است.
رقابت دولتی‌ها با خصوصی‌ها
طاهری همچنین به خواسته رهبر معظم انقلاب مبنی بر تدوین سند توسعه صنعتی کشور اشاره کرد که بارها عنوان شده و گفت: در این زمینه باید صنایعی که ظرفیت پیشران شدن را دارند تقویت شوند.
وی با اشاره به قوانین موجود در این مسیر اظهار کرد: نخستین مانع، رقابت دولتی‌ها با خصوصی‌ها و برخورداری دولتی‌ها از برخی رانت‌ها است.
رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس همچنین مطالبات پیشران‌ها از دولت را به عنوان مانع دوم یادآور شد و تاکید کرد: باید بدهی بخش خصوصی تسویه و مطالبات‌شان از سوی دولت پرداخت شود.
طاهری همچنین به نرخ ارز به عنوان یکی از مشکلات اساسی پیشران‌ها اشاره کرد و گفت: بخشی از این مشکل به مباحث کلان اقتصادی، تورم موجود، سیاست‌های ارزی، فرآیند‌های مدیریتی، همچنین بازار‌سازی کانال‌های تلگرامی، بازار ارز اربیل، بازار ارز پاکستان و غیره بازمی‌گردد و در کنار آنها نباید از موضوع دلالی در کشور غافل شد؛ به طوری که قوانین، مالیات‌ها و غیره در کشور فرهنگ دلالی را تشویق می‌کنند.
ادعای روند مطلوب شاخص‌های کلان اقتصادی
وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این همایش گفت: امروز همه شاخص‌های کلان اقتصادی در روند مطلوب قرار دارند که حاصل زحمات کارآفرینان، صنعتگران و تولیدکنندگان است. سیدرضا فاطمی‌امین افزود: در ۱۰ ماهه امسال در مقایسه با ۱۰ ماهه سال گذشته، صادرات غیرنفتی رشد ۷/۱۷ درصدی داشته است. وی اضافه کرد: تا پایان شهریور ماه امسال رشد بخش صنعت ۹/۴ درصد به ثبت رسیده که از میانگین ۳/۳ درصدی رشد اقتصادی کشور بالاتر است. باید گفت رشد صنعت مهم‌تر از سایر بخش‌هاست زیرا رشد این بخش است که اشتغال ایجاد می‌کند.
وی تصریح کرد: ریشه اصلی مشکلات اقتصادی کشور، به‌هم‌ریختگی ساز‌و‌کاری است؛ یعنی نهادها، قوانین، مقررات، فرآیندها، تصمیمات و ساز‌و‌کار‌ها دچار اشکال هستند که نتیجه آن بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن اقتصاد و بروز ناترازی است. این عضو کابینه دولت سیزدهم خاطرنشان کرد: در ۱۰ سال گذشته شاهد رشد اقتصادی اندک بودیم؛ یعنی درآمدهای مردم رشد زیادی نداشته، اما تورم‌های بالایی را تجربه کردیم و این به‌هم‌ریختگی، قدرت خرید مردم را کاهش داده و به بروز ناترازی درآمد و هزینه خانوارها انجامیده است.
وی ناترازی در زنجیره تولید را یادآور شد و گفت: به طور مثال هرچند سال گذشته میلادی رشد هشت درصدی در تولید فولاد را شاهد بودیم که بیشتر از رشد کشورهایی همچون آلمان، چین، فرانسه و کره‌جنوبی بود، اما ناترازی شدیدی در زنجیره فولاد کشور شاهد هستیم.
وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: یکی از مسائلی که باید از سوی تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی حل شود و هماهنگی و همکاری بین حاکمیت و کسب‌و‌کار‌ها را نیاز دارد، موضوع صادرات است.
وی یادآور شد: نوآوری در مدیریت، عالی‌ترین سطح مدیریت است که امروز به شدت محتاج آن هستیم و معتقدیم در کسب‌و‌کارهای بالغ و پیشرفته امکان شکل‌گیری و سرریز شدن آن وجود دارد؛ بر این اساس معتقدیم بخش خصوصی باید بر نوآوری‌های مدیریتی و انتقال آنها متمرکز شود تا شاهد بالندگی اقتصاد کشور باشیم.
لزوم بازنگری اساسی در سیاست‌ها
دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران در ادامه این همایش گفت: حمایت از پیشران‌ها به عنوان لکوموتیو توسعه اقتصادی کشور، بزرگ شدن و مقاوم‌سازی اقتصاد را به دنبال دارد.
حمیدرضا غزنوی افزود: بررسی وضعیت اقتصادی کشور حاکی از آن است که باید یک بازنگری اساسی در سیاست‌ها، برنامه‌ها و راهبردهایمان داشته باشیم.
وی گفت: در این زمینه یا باید خودمان علم آن را داشته باشیم یا به تجربه کشورهای موفق در این زمینه نگاه کنیم و از موفقیت‌ها و شکست‌هایشان درس بگیریم و به عبارتی آن را بومی‌سازی کنیم.
دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران تصریح کرد: بررسی وضعیت کشورهای صنعتی جهان نشان می‌دهد، هیچ راهی برای تولید ثروت بهتر از صنعتی شدن نیست.
وی ادامه ‌داد: این کشورها در ابتدا به صنایعی که در نظر داشتند در آنها کار کنند و موفق شوند، مزیت دادند. سپس تصمیم گرفتند آنها را در اختیار چه کس یا کسانی قرار دهند تا بارور شوند و به بهره‌وری و کارایی بالا برسند و دیدند که بهترین‌های این حوزه در بخش خصوصی تعریف می‌شود.
ضرورت پرهیز از عملکرد پوپولیستی
غزنوی بیان کرد: امروز همه کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که بخش‌های دولتی می‌توانند فسادزا باشند و اداره و کنترل آن هم سخت است، بر این اساس بخش خصوصی به‌ویژه شرکت‌های خانوادگی که تصمیم‌گیری در آنها بسیار سریع بوده و رشد فزاینده‌ای دارند را انتخاب کردند.
وی تصریح ‌کرد: پس از آن، یک بازه زمانی برای رشد آن صنایع مشخص کردند و حمایت‌های ویژه‌ای از بخش خصوصی انجام دادند، به‌طوری که وقتی رشد کرد، دیگر نیازی به حمایت نداشت.
دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران خاطرنشان ‌کرد: این شیوه‌ای بوده که کشورهای موفقی همچون کره جنوبی، آلمان، ژاپن، هند، ترکیه و غیره در پیش گرفته‌اند و پیشران‌هایی برای صنایع به وجود آوردند تا از طریق آنها که لکوموتیو کشنده بنگاه‌های کوچک و متوسط هستند، اقتصادشان را بزرگ و مقاوم کنند. غزنوی اظهار کرد: امروز و در پی در پیش گرفتن شیوه یاد شده، شاهد شکل‌گیری فاصله طبقاتی در کره جنوبی هستیم که جزو نکات منفی آن است. همچنین نیازمند قوانینی هستیم تا شرایط انحصاری نشود. وی تاکید کرد: امروز شرکت‌های بزرگ پرپتانسیل در کشور وجود دارد که قابلیت بزرگ‌تر شدن نیز دارند. ما نیز باید مشکلات این مسیر را کاهش دهیم.
وی بیان‌ کرد: در این راستا، دست‌کم پنج بنگاه بزرگ در هر رشته صنعتی مورد حمایت قرار خواهند گرفت، همچنین با پرهیز از حمایت از تعداد زیادی بنگاه، شرایط را برای رسیدن به تولید انبوه و عدم شکل‌گیری رقابت‌های ناسالم بین بنگاه‌ها فراهم می‌کنیم. دبیرکل مجمع کارآفرینان ایران تاکید کرد: امروز ناچار از تنظیم چنین راهبردهایی برای اقتصاد کشورمان هستیم و باید صنایع پیشرو و پیشران را مشخص کنیم. همچنین با پرهیز از عملکرد پوپولیستی، نباید به دنبال راضی کردن همه باشیم، زیرا در این صورت به شرایط فعلی اقتصادی باز خواهیم گشت.
وی تصریح‌کرد:‌ باید ضمن شناسایی نخبگان، مراکز ذی‌ربط در این زمینه قبول مسوولیت کنند تا جراحی اقتصادی زودتر آغاز شود و بدانیم در غیر این صورت تولید ثروت در کشور انجام نمی‌شود.