20 - 04 - 2024
حواشی سیلاب‌ها
مهدیه بهارمست- طی چند روز گذشته بخش‌هایی از منطقه خلیج‌فارس که ابرشهرهای گرم‌وخشک را در بر گرفته است، اخیرا با باران‌های سیل‌آسا مواجه شده است. از کرمان، هرمزگان، سیستان‌و‌بلوچستان، قشم و کیش گرفته تا دوبی و عمان، در تمامی این شهرها طی طول یک روز شاهد بارانی به اندازه یک‌سال‌ونیم بارندگی معمول بود اما این بارندگی شدید صحنه‌های بی‌سابقه را در سطح منطقه به خصوص دوبی رقم زده است: خودروهایی که در کنار جاده‌ها رها شده‌اند، هواپیماهایی که از روی باندهای سیل‌زده عبور می‌کنند، لغو صدها پرواز در فرودگاه بین‌المللی شلوغ دوبی و جان‌باختن دست‌کم ۱۸نفر در عمان، کشور همسایه. گزارش‌های خبری و پست‌های شبکه‌های اجتماعی بلافاصله بارورشدن ابرها را عامل سیل‌های شدید اخیر دانستند. فرایند بارورسازی ابرها معمولا شامل پاشیدن ذرات ریز مانند یدید نقره به آسمان است تا به عنوان هسته‌ای برای جمع شدن قطرات آب در کنار هم عمل کنند. این امر موجب تشکیل بلورهای یخ می‌شود و احتمال بارش برف یا باران را افزایش می‌دهد. امارات متحده از مدت‌ها پیش مشغول اجرای برنامه بارورسازی ابرهای در حال عبور بر فراز منطقه خشک حاشیه خلیج‌فارس بوده است. این کشور تیمی از خلبان‌ها را دارد که ذرات نمک را به طوفان‌های در حال گذر می‌پاشند تا آب بیشتری تشکیل شود. سیل از سوی برخی افراد به‌عنوان داستانی هشداردهنده مطرح شد که پیامد مداخله انسان در طبیعت است. حتی خبرگزاری مطرح بلومبرگ گزارش داد که باروری ابرها سیل را تشدید کرده است اما حقیقت پیچید‌ه‌تر است. هرچند مرکز ملی هواشناسی امارات متحده عربی (NCM) اغلب از روش‌های بارورسازی ابرها برای کاهش مشکلات آبی کشور استفاده می‌کند، مدرکی مبنی‌بر این موضوع وجود ندارد که بارندگی‌های اخیر با بارورسازی ابرها ارتباطی داشته است. درعوض، هواشناسان می‌گویند این رویداد با الگوهای آب‌وهوایی گسترده‌تر مرتبط است. به‌گفته کارشناسان، طوفان‌های باران‌زای اخیر در دوبی نتیجه مجموعه‌ای از طوفان‌های تندری بودند که توسط ابرهای طوفان‌زای بزرگ ایجاد می‌شوند. وقتی این طوفان‌ها در منطقه وسیعی به‌طور مکرر رخ می‌دهند، می‌توانند به بارش‌های شدید منجر شوند. به‌گفته کارشناسان، هیچ فناوری وجود ندارد که بتواند تاثیر شدیدی بر این نوع بارندگی‌ها داشته باشد و اخیرا هیچ عملیاتی برای بارورسازی ابرها در منطقه صورت نگرفته است. کارشناسان برای رد ادعای ارتباط بارورسازی ابرها با سیل اخیر به دلایل متعدد اشاره می‌کنند ازجمله اینکه حتی براساس خوشبینانه‌ترین ارزیابی از بارورسازی ابرها، این عمل می‌تواند سالانه حداکثر ۲۵درصد بارندگی را افزایش دهد. به عبارت دیگر، بارش‌های اخیر حاشیه خلیج‌فارس در هر صورت می‌بارید و اگر بارورسازی ابرها موثر بود، فقط مقداری از بارش را افزایش می‌داد. متخصصان هنوز در مورد اثربخشی بارورسازی ابرها در اقلیم‌های گرم اطمینان ندارند و حتی اگر کارساز باشد، بارورسازی ابرها نمی‌تواند از هوای رقیق باران تولید کند بلکه صرفا قادر است آنچه را از قبل در آسمان بوده است، افزایش دهد.
تکذیب بارور شدن ابرها
در وهله بعدی عملیات بارورسازی در امارات عمدتا به دلیل محدودیت‌های ترافیک هوایی، در شرق کشور، دور از مناطق پرجمعیت‌تر مانند دوبی انجام می‌شود درنتیجه در زمانی که طوفان‌ها به دوبی رسیدند، بعید بود که ذرات بارورساز هنوز فعال بوده باشند. با این حال، شاید بهترین مدرک برای اینکه ثابت شود بارورسازی ابرها عامل سیل‌ها نبوده، این واقعیت است که سرتاسر منطقه شاهد بارش باران بوده است. عمان هیچ برنامه‌ای برای بارورسازی ابرها ندارد اما بیش از امارات تحت تاثیر سیل قرار گرفته و متحمل تلفات بیشتر نیز شده است.
گرفتن انگشت اشاره به سمت یک فناوری ترسناک هیجان‌انگیز است اما علت واقعی سیل دوبی احتمالا خیلی پیش پا افتاده‌تر است. دوبی برای مقابله با بارندگی در چنین سطحی آمادگی ندارد. این شهر در چند دهه گذشته به سرعت گسترش یافته و به زیرساخت‌های مورد نیاز برای مقابله با سیل مانند زهکش‌های سیلاب که می‌توانند به مقابله با هجوم ناگهانی آب کمک کنند، تقریبا بی‌توجه بوده است. دوبی عمدتا شهری بتنی و شیشه‌ای است و فضای سبز ناچیزی برای جذب بارندگی دارد. هر زمان که باران می‌بارد، هرج‌ومرج به‌وقوع می‌پیوندد؛ هرچند اگر منصف باشیم، اکثر شهرها ازجمله در کشور خودمان برای مقابله با بارندگی یک‌سال در عرض ۱۲ساعت مشکل دارند.
تغییرات اقلیمی
از نقش تغییرات اقلیمی نیز نباید غافل شد. با گرم‌شدن سیاره، دینامیک پیچیده هوای منطقه در حال تغییر مداوم است و می‌تواند طوفان‌های شدیدتر را به دنبال داشته باشد. برنامه‌ریزان شهری در سرتاسر جهان درتلاش هستند تا به‌منظور مقابله با سیل‌های ناگهانی و ذخیره آب بیشتر برای بخش‌های خشک‌تر سال، شهرهای خود را به اصطلاح «اسفنجی‌تر» یا بیش از بیش جاذب آب کنند. مقام‌های دوبی نیز بلافاصله به ادعاها واکنش نشان دادند و نقش بارورسازی ابرها را رد کردند. طبق بیانیه مرکز ملی هواشناسی امارات متحده عربی، یکی از اصول اولیه بارورسازی ابرها این است که باید ابرها را در مراحل اولیه قبل از بارندگی هدف قرار دهید. اگر طوفان رعد و برق شروع شده باشد، برای انجام عمیات بارورسازی دیر است. این سازمان می‌گوید به دلیل حفظ امنیت خلبانان و هواپیماها، بارورسازی ابرها در طول رویدادهای شدید آب‌وهوایی صورت نمی‌گیرد. موضوع بارورسازی ابرها اغلب در تئوری‌های توطئه مطرح می‌شود. در فوریه امسال، ادعا شد علت دو طوفان بزرگ در کالیفرنیا، برنامه آزمایشی بارور کردن ابرها بوده است. طوفان بخش‌های شمالی ایالت را درنوردید موجب سیل و زمین‌لغزه شد. با‌این‌حال، مقام‌ها خاطرنشان کردند که در طول دو طوفان بزرگ بارورسازی ابرها انجام نشده است و علاوه‌براین بارورکردن ابرها موجب ایجاد طوفان نمی‌شود.
انتشار تصاویر سیل ممنوع است!
تمامی اینها در حالی است که دیروز وزارت کشور امارات اعلام کرده انتشار تصاویر یا شایعات منفی درباره طوفان و سیل اخیر ممکن است ذیل قوانین فضای مجازی در این کشور مشمول مجازات شود. این مجازات شامل یک میلیون درهم امارات یعنی ۱۶ میلیارد تومان است.
سیل با ایران چه کرد؟
با اینکه سیلاب در سیستان‌و‌بلوچستان، کرمان و دیگر شهرها فروکش کرده اما با توجه به اینکه چابهار در پایین دست قرار دارد پیش‌بینی می‌شود این شهرستان در یکی دو روز آینده با آبگرفتگی روبه‌رو شود. این در حالی است که تازه یک ماهی است که شهرستان‌های جنوب استان سیل یک هفته‌ای اسفند را پشت سر گذاشته‌اند. هرچند یک مقایسه سرانگشتی نشان می‌دهد این‌بار، آمادگی مدیریت بحران با وجود بارش در مدت کمتر و شدت بیشتر، خسارت کمتری به‌جا گذاشت. استاندار سیستان‌و‌بلوچستان روایت کرده که در چند روز گذشته ارتباط ۳۴۶ روستای کنارک، چابهار، دشتیاری و زرآباد بر اثر بارش شدید باران و بروز سیلاب قطع و برخی از منازل کنارک دچار آبگرفتگی شدند. محمد کرمی از بارش‌های ۲۷۰میلیمتری در زرآباد و ۲۲۹میلیمتری در کنارک خبر می‌دهد. همچنین به گفته مسوولان مربوطه سیل ۱۸هزار میلیارد ریال تنها به زیرساخت‌های سیستان‌و‌بلوچستان خسارت وارد کرده است. چه بسا به گفته نماینده شورای‌عالی استان‌ها، به هیچ عنوان با امکاناتی که در شهرستان‌های سیل زده وجود دارد نمی‌توان امدادرسانی کرد و حتی بخشی از پایگاه هوایی شهرستان کنارک هم در محاصره سیل قرار گرفته است. مسوولان کشوری باید در بحث امدادرسانی به مناطق سیل‌زده استان سیستان‌و‌بلوچستان ورود کنند.
آستینی که برای حفاظت از محیط‌زیست بالا زده نمی‌شود
سیستم‌های حفاظت از محیط‌زیست در کشور ما به‌روز نیست و علاوه بر اینکه به روز نبوده، همتی هم برای رفع و اصلاح وجود ندارد. کم‌بودن بودجه محیط‌زیست و اینکه هیچ تلاشی برای افزایش آن وجود ندارد و در عوض، آن میزان کم، کمتر از سال گذشته هم می‌شود و همه اینها یعنی اتفاقاتی نظیر سیل سیستان‌و‌بلوچستان باز هم تکرار خواهند شد تا زمانی که کسی آستینی برای حفاظت از محیط‌زیست کشور و خاک و آب و هوای وطن برندارد.
خانه‌های مردم داخل آب است
در همین راستا معین‌الدین سعیدی نماینده مجلس درباره وضعیت آبگرفتگی در جنوب استان سیستان‌و‌بلوچستان گفت: متأسفانه پیرو گزارشات هواشناسی و بارندگی‌های اخیر جنوب استان سیستان‌و‌بلوچستان، در شهرستان‌های کنارک و زرآباد بیشترین آمار آبگرفتگی را داریم.
خانه‌های مردم داخل آب است و راه‌های ارتباطی روستا‌ها کاملا قطع شده است. رودخانه‌های فصلی از جمله رودخانه سرباز و کاجو طغیان کرده است و آب در حال افزایش است. به شدت نگرانی وجود دارد چون زیرساخت‌های مدیریت بحران
فراهم نیست.
وی در ادامه افزود: من خواهش دارم دوستان دولت، وزارت راه، هلال احمر و سازمان مدیریت بحران و وزارت بهداشت خیلی جدی‌تر پای کار بیایند. از عموم ملت ایران می‌خواهم همانطور که در سیل دشتیاری کنار مردم بودند، در این شرایط نیز مردم سیستان‌و‌بلوچستان را تنها نگذارند. کانون آبگرفتگی زرآباد و کنارک هستند اما با توجه به افزایش حجم آب در رودخانه سرباز و کاجو نگرانی داریم که دشتیاری نیز مجددا دچار مشکل شود.
سعیدی درباره تداوم چالش‌های زیرساختی در جنوب سیستان‌و‌بلوچستان و تداوم این وضعیت از سیل قبل گفت: متأسفانه در سیل قبلی با وجود حضور مسوولان، زیرساخت‌ها کماکان از بین رفته و راه‌ها و بند‌ها از بین رفته‌اند. مصوباتی در آنجا داشتیم که چاه نیمه ایجاد شود و رودخانه‌های فصلی لای روبی شوند. با سیل جدید مشخص می‌شود اتفاقات همیشه یک توالی مشخص دارند و ما قبل از وقوع حادثه باید تدبیر کنیم. امروز که من با شما صحبت می‌کنم وضعیت کنارک و زرآباد بسیار بسیار بحرانی است و امیدوارم سریعا ورود کنند. در حوزه زیرساخت‌ها فقط نباید مسوولان بیایند و عکس بگیرند بلکه باید مشکل را به صورت ریشه‌ای حل کنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد