خداحافظی با دلار در تبادلات تجاری ایران و روسیه

«جهان‌صنعت»- از روز گذشته نماد معاملاتی جهت ارز ریال- روبل در بازار متشکل ارزی ایران گشایش یافت. به دنبال راه‌اندازی نماد معاملاتی روبل روسیه، صادرکنندگان ایرانی از طریق بانک‌ها و صرافی‌‌های کارگزار بازار متشکل معاملات ارز می‌‌توانند همانند اسکناس دلار و یورو، روبل را با نرخ توافقی در این بازار عرضه کنند. این موضوعی است که مصطفی قمری‌وفا مدیرکل روابط عمومی بانک مرکزی به آن اشاره کرده و گفته «با گشایش نماد معاملاتی جفت ارز ریال- روبل در بازار متشکل ارزی ایران، صادرکنندگان ایرانی از طریق بانک‌ها و صرافی‌های عضو بازار متشکل ارز کشور می‌توانند همانند اسکناس دلار و یورو، روبل را با ‎نرخ- توافقی در این بازار عرضه کنند.» امیر‌ هامونی مدیرعامل بازار متشکل ارز ایران نیز در همین راستا اعلام کرده که در برهه کنونی مساله ارز تجاری و بازرگانی در حوزه روبل مدنظر نیست و این روند، شروعی برای یک فرآیند معاملات مستقیم ریال با روبل است.
با توجه به مباحث مطرح‌شده می‌توان گفت که متقاضیان روبل می‌توانند در چارچوب مقررات ارزی بانک مرکزی ایران درخواست خود را در یکی از سرفصل‌های مصارف ارزی خدماتی (غیربازرگانی) که از سوی بانک مرکزی تعیین شده است ثبت کنند. این اقدام نخستین مرحله از بسته اقدامات بانکی است که توافقات آن در سفر اخیر رییس کل بانک مرکزی به روسیه نهایی شد. علی صالح‌آبادی، رییس بانک مرکزی در این سفر آخرین توافقات را برای اجرایی شدن موافقتنامه‌های تنظیم‌شده در سفر سال گذشته رییس‌جمهور به روسیه نهایی کرد.
در جریان سفر سال گذشته، روسای جمهور دو کشور با انتشار بیانیه‌ای بر گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی، مالی و بانکی، توسعه همکاری‌های مالی و بانکی، استفاده از ارزهای ملی برای مبادلات، تعریف سیستم پیام‌‌رسان بانکی بین دو کشور تاکید کردند. حال با گذشت پنج ماه از سفر آقای ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور به روسیه و دیدارهایش با پوتین و درحالی که پوتین به تهران سفر کرده، این توافقات وارد مرحله جدیدی شده است. علی صالح‌آبادی رییس بانک مرکزی نیز پیش از این گفته بود «ایجاد بسترهای مالی، یکی از مهم‌ترین محورهای توسعه اقتصادی به شمار می‌رود و هم اکنون ایران برای جایگزینی سوئیفت، از سامانه‌های پیام‌رسان بین‌بانکی بومی استفاده می‌کند و روسیه نیز پیام‌رسان‌های بومی و مالی خود را دارد که می‌تواند مبنایی برای همکاری بانکی بین دو کشور باشد.»
اما رونمایی از نماد معاملاتی روبل-ریال در بازار متشکل ارزی چه پیامی برای اقتصاد ایران دارد. طبق گفته‌های علی صالح‌آبادی، رییس کل بانک مرکزی در مراسم رونمایی از این نماد معاملاتی «این اقدام گامی جدی در توسعه روابط اقتصادی دو کشور ایران و روسیه خواهد بود.»
صالح‌آبادی در همین خصوص اظهار کرد: موضوع روابط اقتصادی ایران و سایر کشورها به ویژه کشورهای همسایه جزو اولویت‌های دولت است. پیرو سفر رییس‌جمهور در سال گذشته به کشور روسیه و سفرهای همکاران ما در بانک مرکزی در این مدت به کشور روسیه و نهایتا سفر بنده به مسکو منجر به انعقاد تفاهم‌نامه خوبی شد و محورهای اقتصادی متعددی مد نظر قرار گرفت.
وی ادامه داد: یکی از موضوعات مهم استفاده از ارزهای ملی بین دو کشور است. امروز شاهد هستیم که صادرکنندگان که روبل در اختیار دارند می‌توانند به صورت توافقی در بازار عرضه کنند. چارچوب کار همانند سایر نمادهای بازار متشکل به شکل رقابتی و برمبنای عرضه و تقاضا خواهد بود.
رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه با این اقدام عرضه ارز روبل در آینده نزدیک تقویت خواهد شد و همچنین بازارساز هم در بازار می‌تواند حضور داشته باشد، افزود: حجم معاملات برای این نماد در آینده نزدیک بیشتر می‌شود. در حال حاضر پنج هزار دانشجوی پزشکی در روسیه داریم بنابراین این اقدام در جهت تامین ارز این دانشجویان اقدام مهمی خواهد بود. همچنین برای کشورهای آسیای میانه هم که با روبل کار می‌کنند می‌توانند از این بازار استفاده کنند.
صالح‌آبادی ادامه داد: روس‌هایی که در ایران مشغول به کار و فعالیت هستند می‌توانند جهت تامین نیاز ارزی خود از این بستر استفاده کنند. با این اقدام مهم صادرات ما به روسیه افزایش پیدا می‌کند این در حالی است که ظرفیت‌های خوبی داریم و باید سهم بازارمان را از روسیه بیشتر کنیم. این اقدام گامی جدی در توسعه روابط اقتصادی دو کشور ایران و روسیه خواهد بود. با توجه به شرایط دنیا که استفاده از دلار به عنوان یک ابزار سیاسی شده است با اقدام امروز در جهت استفاده از ارزهای ملی بین کشورها می‌توانیم ابزار سلطه را که تجارت کشورها را تهدید می‌کند خنثی کنیم.
در عین حال امیر‌هامونی، مدیرعامل بازار متشکل ارزی نیز در این گفت: دامنه مجاز نوسان قیمت برای نماد روبل در برابر ریال ۵ درصد و حداقل حجم هر سفارش ۵۰۰۰ روبل است. همچنین واحد پایه سفارش ۱۰۰ روبل و تیک قیمتی نیز ۱۰ ریال است.
وی اظهار کرد: در برهه کنونی مساله ارز تجاری و بازرگانی در حوزه روبل مدنظر نیست و این روند، شروعی برای یک فرآیند معاملات مستقیم ریال با روبل است. با توجه به پایداری تامین منابع ارزی روبل، بازگشایی نماد روبل- ریال در بازار متشکل، باعث متنوع‌سازی خدمات و محصولات شبکه کارگزاران بازار متشکل ارز می‌شود.
هامونی افزود: با ایجاد نماد روبل- ریال در بازار متشکل ارزی، این امکان فراهم می‌شود که بتوان از منابع روبلی موجود در کشور روسیه که از محل صادرات حاصل شده است، اقدام به تامین ارز موردنیاز برای مصارف خدماتی از روسیه کرد.
وی با اشاره به ضرورت تامین روبل مورد نیاز برای داشتن معاملات روان و پایدار، ادامه داد: مبادلات بازرگانی دو کشور رو به افزایش بوده و روسیه شریک تجاری قابل اعتمادی برای توسعه همکاری‌های تجاری است، به طوری که رشد صادرات کالاهای ایرانی به این کشور، نشان‌دهنده ارتقای جایگاه مبادلات ارزی روبل در سبد ارزی کشور است.
هامونی با اشاره به آمادگی کارگزاران بازار متشکل ارز برای انجام مبادلات روبل و ریال، اضافه کرد: تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی در چارچوب مصارف ارز خدماتی که متقاضی خرید روبل هستند می‌توانند از طریق کارگزاران بازار متشکل ارزی اقدام به خرید فروش روبل کنند.
وی در خصوص روند معاملات روبل از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی روسیه گفت که به صورت متقابل خدمات مشابه از سوی کارگزاران ارزی ارائه شده و آنها نیز می‌توانند، در صورت تمایل یا در سفر یا سرمایه‌گذاری در ایران، از خدمات روی معاملات نماد روبل استفاده کنند. ‌هامونی، چشم‌انداز معاملات روی نماد روبل را با توجه به توسعه همکاری‌های اقتصادی و مبادلات تجاری میان دو کشور مطلوب ارزیابی کرد.
مدیرعامل بازار متشکل ارز ایران در پاسخ به این سوال که در آینده شاهد ورود سایر ارزها همچون درهم امارات به نمادهای معاملاتی بازار متشکل خواهیم بود یا خیر افزود: در حال حاضر حجم قابل‌توجهی از اسکناس درهم معامله نمی‌شود زیرا حجم قابل‌توجهی از معاملات درهم امارات به صورت حواله است که یکی از نمادهای پرمعامله سامانه نیماست و در نتیجه معامله اسکناس درهم در بازار متشکل ارزی در اولویت‌های بعدی است.
وی افزود: سعی داریم سایر ارزها همچون لیر ترکیه، دینار عراق، دلار کانادا و دلار استرالیا که تقاضای واقعی برای آنها وجود دارد را با اولویت بالاتری پیگیری کنیم تا در آینده نماد آنها را روی تابلوی بازار متشکل ارزی داشته باشیم.