20 - 12 - 2022
خصوصی‌سازی واقعی مانع فساد اقتصادی
الهه بیگی- طبق آخرین گزارش سازمان شفافیت بین‌المللی، میزان شفافیت اقتصادی ایران با نزول ۱۳ پله‌ای نسبت به سال گذشته در رتبه ۱۳۳ لیست کشورهای فاسد جهان
(با فساد کمتر در جهان) قرار دارد.گزارش شفافیت بین‌المللی امتیاز کشورها را از صفر تا ۱۰۰ در نظر گرفته است و کشوری که دارای امتیاز یک است فاسدترین و کشوری که دارای امتیاز ۱۰۰ است پاک‌ترین کشور معرفی شده است.بر اساس این گزارش، ایران هم با کسب ۲۸ امتیاز رتبه ۱۳۳ را به دست آورده است که نسبت به گزارش سال ۲۰۱۱ این سازمان که در رتبه ۱۲۰ قرار داشت ۱۳ پله سقوط کرده است.سازمان شفافیت بین‌المللی فساد دولتی در کشورهای جهان را از جنبه‌های مختلف مانند اختلاس مالی مدیران دولتی، رشوه‌گیری در دستگاه‌های اداری، میزان کارآمدی دستگاه‌های نظارتی برای جلوگیری از رشوه‌پذیری کارکنان و مقامات دولتی و همچنین شیوه عملکرد سیاستمداران که برای منافع شخصی یا گروهی خود تصمیمی برخلاف منافع شهروندانشان می‌گیرند، بررسی می‌کند.
اما نکته قابل تامل اینکه برای رسیدن به شفافیت اقتصادی و ریشه‌کن کردن فساد در اقتصاد کشورمان چه باید کرد و چه بسترهایی لازمه یک اقتصاد سالم و شفاف است.
به اعتقاد کارشناسان، نسبت مستقیمی بین اقتصاد دولتی و شفافیت اقتصادی وجود دارد و هر چه میزان دخالت و تصدی دولت بیشتر باشد شفافیت اقتصادی هم کمتر می‌شود.
در همین حال سعید لیلاز، کارشناس مسایل اقتصادی به خبرنگار «جهان‌صنعت» گفت: عوامل اصلی که باعث فقدان شفافیت و سالم نبودن یک اقتصاد می‌شود، میزان دخالت و تصدی دولت‌ها در اقتصاد و میزان دموکراسی و آزادی بیان موجود در یک جامعه است.
وی افزود: در دولت نهم و دهم دخالت و تصدی بیش از اندازه دولت در اقتصاد و فقدان نقد دموکراتیک در جامعه موجب عدم شفافیت اقتصاد ایران شده است.
افزایش درآمدهای نفتی
لیلاز با بیان اینکه در دولت نهم و دهم شاهد بیشترین تصدی دولت در اقتصاد بودیم، گفت: این عوامل ریشه همه عواملی است که باعث فقدان شفافیت در اقتصاد ایران شده است و از طرفی دلیل اصلی افزایش تصدی و دخالت دولت افزایش شدید درآمدهای نفتی ایران طی این سال‌ها بوده است.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: در جامعه‌ای که تصدی و دخالت دولت افزایش یابد و آزادی بیان کم باشد، شرایطی فراهم می‌شود که در چنین محیطی عدم شفافیت رشد می‌کند و ساختار اقتصادی به فساد کشیده می‌شود.لیلاز خاطرنشان کرد: با این اوصاف هرچه دخالت و تصدی دولت کاهش یابد و مقررات‌زدایی داشته باشیم به سمت سلامت اقتصادی حرکت می‌کنیم و هرچقدر هم آزادی بیان بیشتری در جامعه داشته باشیم به سوی شفافیت پیش می‌رویم.
وی گفت: یکی از عواملی که باعث افشای فسادهای حکومتی می‌شود اختلاف بین جناح‌های سیاسی است و از طرفی هرچه حکومت یکدست‌تر باشد به سمت فقدان شفافیت پیش می‌رود. این کارشناس مسایل اقتصادی با اشاره به اینکه پشت میز هر کارمند بوروکراتی فضا برای دزدی نهفته است، گفت: اقتصاد ایران برای رسیدن به شفافیت باید به سمت آزادسازی اقتصادی، خصوصی‌سازی واقعی و کاهش تصدی و دخالت دولت در اقتصاد حرکت کند.وی افزود: بسته بودن فضای اجتماعی و سیاسی، محدودیت در آزادی بیان برای نقد از دولت و از دور خارج شدن دستگاه‌های نظارتی دلایلی است که باعث کاهش شفافیت اقتصادی در دولت نهم و دهم شده است.لیلاز بیان کرد: در حکومت‌هایی که تصدی و دخالت دولت زیاد و آزادی‌بیان کم می‌شود در چنین محیطی ویروس فساد به سرعت رشد می‌کند بنابراین در برخی دوره‌های گذشته به دلیل اینکه آزادی‌بیان بیشتری وجود داشت، شفافیت اقتصادی هم بیشتر بود.
وی گفت: دخالت و تصدی دولت نهم و دهم در اقتصاد به دلیل افزایش شدید درآمدهای نفتی باعث رشد نجومی مطالبات معوق و نقدینگی شد که این موارد به فساد اقتصادی دامن زدند و باعث فقدان شفافیت در اقتصاد ایران شدند.
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: دخالت بیش از اندازه دولت در اقتصاد و تبدیل خصوصی‌سازی به شبه‌دولتی باعث شد که بهره‌وری روزبه‌روز کاهش یابد و رشد بهره‌وری که قرار بود باعث رشد اقتصادی کشورمان شود، منفی شد و نه‌تنها به رشد اقتصادی کمک نکرد بلکه اثر عکس هم داشته است.
لیلاز در پایان خاطرنشان کرد: برای رسیدن به شفافیت اقتصادی ایران باید آزادسازی اقتصادی، مقررات‌زدایی، رقابت‌پذیری واقعی اقتصاد، کوتاه کردن شبه‌دولتی‌ها در اقتصاد، خصوصی‌سازی واقعی، آزادی‌بیان و کارکرد واقعی دستگاه‌های نظارتی را داشته باشیم.
سقوط رتبه شفافیت اقتصاد ایران
صادق زیباکلام، پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی نیز به «جهان‌صنعت» گفت: نسبت مستقیمی بین اقتصاد دولتی و شفافیت اقتصادی وجود دارد به طوری که در اقتصاد کشورهایی مانند ایران، افغانستان، کوبا و زیمبابوه به دلیل اینکه تصدی و دخالت دولت در اقتصاد زیاد است فاقد شفافیت اقتصادی هستند.
وی با بیان اینکه هرچه اقتصاد کشورها دولتی‌تر باشد فاسدتر می‌شوند، اظهار کرد: کشورهایی که اقتصاد شفاف و سالمی دارند دخالت دولت در امور اقتصادی کمتر است.
زیباکلام بیان کرد: اگر ایران خواهان این است که فساد اقتصادی کمتر شود و به جای اینکه رتبه پایینی در جدول شفافیت اقتصادی داشته باشد هم‌رتبه کشورهای توسعه یافته شود قطعا باید اقتصاد دولتی را کنار بگذارد و به سمت خصوصی‌سازی واقعی اقتصاد حرکت کند در غیر این صورت هر سال شاهد سقوط بیشتر رتبه شفافیت اقتصادی ایران خواهیم بود.
تسلط نهادهای دولتی
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: ایران با یک برنامه بلندمدت می‌تواند میزان تصدی و دخالت دولت را به مرور زمان کاهش دهد و به سمت اقتصاد آزاد و سالم حرکت کند و مانند کشورهای توسعه‌یافته شفافیت اقتصادی کشورمان روزبه‌روز بیشتر شود.
زیباکلام گفت: متاسفانه با روی کار آمدن اصولگرایان به جای اینکه با خصوصی‌سازی و کاهش دخالت دولت در اقتصاد به سمت شفافیت اقتصادی پیش برویم در جهت عکس رسیدن به اقتصاد آزاد حرکت می‌کنیم و هر روز شاهد دولتی‌تر شدن اقتصاد هستیم.
این تحلیلگر مسایل سیاسی با اشاره به اینکه از سال ۸۴ تاکنون اقتصاد ایران دولتی‌تر شده است، گفت: طی هفت سال گذشته به همان میزان که اقتصادمان دولتی‌تر شده شاهد فساد اقتصادی بیشتر هم بودیم و متاسفانه تسلط نهادهای دولتی و شبه‌دولتی بر اقتصاد بیشتر شده و تنها راه کاهش فساد اقتصادی و رسیدن به اقتصاد سالم، کاهش دخالت و تصدی دولت است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد