خطر در کمین اوره ایرانی

ظاهرا بعد از نفت حالا نوبت محصولات پتروشیمی است که روسیه بازار ایران را در آسیا قبضه کند. خبرهای غیررسمی حکایت از آن دارد که بازار برخی از محصولات پتروشیمی ایران از جمله اوره که ارزآوری قابل ملاحظه‌ای هم دارد، از سوی روس‌ها در حال تصاحب است.
هرچند که هیچ مقام رسمی در ایران این موضوع را تایید نمی‌کند، اما شواهد نشان می‌دهد که با وجود تخفیف‌هایی که بابت فروش اوره از سوی شرکت‌های ایرانی در بازارهای جهانی داده می‌شود، حالا یک رقیب دیگر هم پیدا شده که از اوره ایران ارزان‌تر می‌فروشد.
پیش از این گزارش‌ها نشان می‌داد که روسیه در پی تحریم‌های آمریکا و اروپا نفت خود را با تخفیف‌های بسیار در بازارهای آسیا از جمله به هند و چین می‌فروشد. این تخفیف‌ها برای این دو کشور آنقدر جذاب شده که نفت ایران را کمتر می‌خرند؛ مگر پالایشگاه‌هایی که با نفت ایران سازگار باشند. به دنبال انتشار این خبر، مقامات وزارت نفت اعلام کردند که چنین خبری صحت ندارد و ایران همچنان مشتری‌های نفت خود را دارد. با این حال، حالا خبرهای دیگر بیانگر آن است که رقابت روسیه فقط در بازار نفت نیست و به بازار محصولات پتروشیمی هم رسیده است.
پیش از جنگ روسیه و اوکراین شرکت‌های صادر‌کننده ایرانی به جهت حفظ سهم بازار محصولات خود را در بازارهای جهانی با تخفیف می‌فروختند. آن‌طور که شرکت‌های پتروشیمی می‌گویند، در قراردادهای فروش که عمدتا شش‌ماهه است، این تخفیف‌ها لحاظ شده است. اما حالا رقیبی مثل روسیه آمده که میزان تخفیف‌های آن بیشتر از تخفیف‌های ایران است.
با توجه به سررسید قراردادهای اوره‌ای به نظر می‌رسد، حالا شرکت‌های اوره‌ای برای قراردادهای جدید با رقابت تنگانگی با روس‌ها مواجه هستند.
اگرچه نه دولت و نه فعالان بخش خصوصی این خبر را تایید نمی‌کنند، اما کارشناسان معتقدند که بهتر است قبل از آنکه در شرایط اینچنینی قرار بگیریم، دولت به فکر تنوع بازارهای صادراتی باشد. در غیراین صورت بازار صادراتی محصولات پتروشیمی ایران تهدید می‌شوند.
اوره روسی در حد ایران نیست
احمد مهدوی‌ابهری دبیرکل کارفرمایان پتروشیمی این موضوع را تکذیب و تاکید می‌کند که به دلیل کیفیت اوره ایران، روسیه نمی‌تواند بازار ایران را بگیرد.
مهدوی‌ابهری در این رابطه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: محصولات پتروشیمی ایران کیفیت بالایی دارد و خریداران خوبی هم دارد. ما مشکلی در صادرات نداریم. این قیمت‌هاست که نوسان دارد که البته به فصول کشاورزی بستگی دارد. بنابراین معتقدم که روسیه نمی‌تواند جای محصولات پتروشیمی ایران را بگیرد زیرا از نظر کیفیت از آنها بالاتر هستیم.
او با تاکید بر اینکه مشکلی برای اوره پیش نیامده، اضافه کرد: تلاش ما این است که بازار‌هایمان را در دنیا متنوع کنیم و از طریق تهاتر هم عمل کنیم تا فقط صحبت تهاتر نقدی انجام نگیرد؛ مانند تهاتر اوره با ذرت مانند بازارهای دامی.
دبیرکل کارفرمایان پتروشیمی در عین حال گفت: مشخص است که روسیه رقیب نفت ایران در بازار چین شده، اما وزارت نفت قبول نمی‌کند که روسیه بازار ایران را در چین گرفته است.
روسیه رقیب ما نیست
سیدحمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی هم در این رابطه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: این خبر که روسیه بازار نفت ایران را در کشورهای چین، هند و آسیا قبضه کرده، به نظر صحیح نیست.
او اضافه کرد: ما نفت‌خام را در بازار خاکستری می‌فروشیم، زیرا تحریم هستیم. نفت ایران و شرکت ملی نفت ایران تحریم است. هر مدیری پالایشگاهی هم نفت ایران را خریداری کند در تحریم قرار می‌گیرد. اما وضعیت روسیه متفاوت است. زیرا روسیه تحریم نیست و آمریکا و اروپا مجوز خرید نفت روسیه به وسیله چین را دادند. به نظر روسیه بخشی از بازار چین را گرفته است.
حسینی تصریح کرد: چین روزانه ۱۰ میلیون بشکه نفت وارد می‌کند. روسیه بخشی از این بازار خرید رسمی چین را گرفته است. بنابراین اینکه به طور حتم گفته شود این موضوع به بازار ما لطمه وارد کرده است، درست نیست. اما چون قیمت‌های بهتری اعلام کرده، بنابراین می‌تواند به بازار ما فشار وارد کند و ما مجبور شویم در قیمت‌گذاری کالای صادراتی تجدیدنظر انجام بدهیم.
رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی با بیان اینکه ما در بازار هند حضوری نداریم و سال‌ها است از ما نفت نمی‌خرند، گفت: هند به دلیل تحریم ایران همکاری رسمی با ما ندارد. روسیه کمتر از ۱۰ روز است که سیاست‌هایش را تغییر داده است، بعد از اینکه روسیه دچار مشکل و آشفتگی شد و مقداری از محموله‌ها را به وسیله کشتی روانه بازار جهانی کرد اکنون به نوعی در سیاست‌هایش تجدیدنظر کرده است. قبلا بار را در مقصد تحویل می‌داد ولی در حال حاضر به همه خریدارها گفته تا خودشان بیایند و بار را تحویل بگیرند.
او با بیان اینکه انتقال کشتی به کشتی نفت ایران برای بسیاری از خریداران سخت شده است، گفت: با توجه به اینکه اوکراین در قسمت بسیاری از دریای سیاه مین‌گذاری کرده است، در این شرایط این کار آسانی نیست .
حسینی تاکید کرد: روسیه از نظر قیمتی می‌تواند برای ما مشکل ایجاد کند اما از نظر فروش مشکلی ایجاد نمی‌شود. البته از نظر فرآورده‌ها هم می‌تواند مساله‌ساز شود. محصولات پتروشیمی روسیه در بخشی از بازار ترکیه است اما ایران در بازار ترکیه سهم چندانی ندارد. بازار اوره ما بیشتر در برزیل و کشورهای منطقه افغانستان، عراق، پاکستان است.
او با بیان اینکه کاهش قیمت اوره ایران شاید تحت تاثیر قیمت‌گذاری روسیه و کاهش قیمت‌های جهانی باشد، خاطرنشان کرد: حتی اگر چنین اتفاق‌هایی رخ دهد و صادرات کاهش یابد، با توجه به قیمت‌های جهانی، فرآورده‌های نفتی، محصولات پتروشیمی، نفت‌خام، گاز و قیمت معیانات گازی‌، امسال درآمد‌های ایران کاهش پیدا نمی‌کند.
دلیل آن هم افزایش شدید قیمت جهانی گاز است. البته عملکرد روسیه در بازارهای جهانی منطقی و معقول‌تر شده است و قیمت‌هایش را منطقی‌تر کرده است. بنابراین معتقدم خیلی روسیه با ما رقیب نیست و علاقه‌مند هستند با ما همکاری کنند.
رییس اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی تاکید کرد: بخش خصوصی تلاش می‌کند بخشی از فرآورده‌های روسیه را بتواند با ترانزیت وارد ایران کند. حداقل این فرآورده که ممکن است در بازار کشور همسایه را خراب کند، خودمان مدیریت کنیم و اجازه ندهیم با ورود بازار‌های روسیه، واحد‌های تولیدی که بنزین و گازوییل و… با مشکل روبه‌رو شوند.