خطر نابودی ذخایر آبی کشور

مساله آب و بحران کم‌آبی موضوعی نیست که تنها به امروز و دیروز و امسال و سال بعد محدود شود، موضوعی است که حداقل در سال‌های اخیر بسیار درباره آن خوانده یا شنیده‌ایم؛ بحرانی که برای مدیریت آن همه ما در آن سهم داریم و باید برای حفظ این این سرمایه بکوشیم.
سالیان سال است که مسوولان کشور تلاش می‌کنند فرهنگ درست استفاده کردن از آب به همراه صرفه‌جویی حداکثری را به مردم آموزش دهند اما آنچه در عمل می‌بینیم این است که ما همچنان با این بحران‌ دست و پنجه نرم می‌کنیم و احتمال کم‌آبی یا حتی بی‌آبی چندان دور از ذهن نیست.
ایران‌ سرزمینی خشک و با نزولات بارندگی بسیار کم با میانگین بارندگی ۲۵۰ میلی‌متر است و این در حالی است که میانگین بارندگی دنیا حدود ۸۶۰ میلی‌متر، بیش از سه برابر ایران است.
به نظر متخصصان در ۳۰ سال آینده معضل کم‌آبی در ۴۵ کشور جهان به طور جدی آشکار می‌شود و رتبه ایران در بین ۴۵ کشور زیر ۱۰ است.
این معضل موجب این شده است که دشت‌های کشور بیش از سایر نقاط در خطر خشکسالی و نابودی قرار بگیرند که در این صورت شاهد خسارات زیست‌محیطی و به خطر افتادن اکو سیستم این مناطق هستیم.
در این راستا معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با تاکید بر از بین رفتن دشت‌های کشور در اثر خشکسالی گفت: نزدیک به ۱۵ سال است که در نقطه شکست در آمار آب قرار داریم.
رحیم میدانی با بیان اینکه حضور دانشگاه در کنار صنعت آب مایه دلگرمی خواهد بود افزود: با استفاده از خرد جمعی می‌توانیم به راه‌‌حل‌‌های مناسبی برای برون‌‌رفت کشور از چالش کم‌آبی دست پیدا کنیم.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با تاکید بر اینکه خشکسالی در حال از بین بردن دشت‌‌های کشور است، اظهار داشت: اینکه زاینده‌‌رود زیبا، خشک و گردن طبیعت انداخته شود، به‌ خاطر سوءمدیریت است و باید روش مدیریت اصلاح شود که در همین راستا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور درصدد است توجه خاصی به مدیریت آب شود.
میدانی ادامه داد: با بروز خشکسالی‌‌های اخیر بسیاری از دشت‌‌های کشور از جمله دشت‌‌های کرمان در حال از بین رفتن هستند و خشکسالی موجب شد نگرش ما نسبت به مدیریت آب کشور اصلاح شود. مشکل کم‌آبی کشور، معضلی است که تمام کشور با آن مواجه هستند و دغدغه اصلی وزارت نیرو است.
وی افزود: ایران نزدیک به ۱۵ سال است که در نقطه شکست در آمار آب قرار گرفته است. این مقام مسوول در وزارت نیرو با بیان اینکه احتمالا در بروز این خشکسالی‌‌ها خیری نهفته است، ادامه داد: خشکسالی‌‌ها تلنگری بود که ما را متوجه کند چگونه کشورمان را در شرایط حساس‌ مدیریت کنیم و چنانچه وضع به حال طبیعی برگشت، مغرور نشویم و بی‌‌رویه مصرف نکنیم و به یاد داشته باشیم که کشور ما جزو کشورهای کم‌آب جهان است.
معاون وزیر نیرو گفت: رییس‌جمهور و وزیر نیرو و اعضای شورای‌ عالی آب‌ تاکید دارند که مدیریت منابع آب کشور به‌ صورت همه‌‌جانبه اداره و بهره‌‌وری و کیفیت آب نیز مدنظر گرفته شود. در این مسیر نباید با کلمه‌‌ها بازی کنیم و فقط حرف‌‌های خوب بزنیم؛ بلکه باید عزم و همت خود را بر اجرای طرح‌‌ها بگذاریم تا از این چالش رها شویم.
وی ادامه داد: متخصصان از ۲۰ سال گذشته هشدار داده بودند که برداشت از آب‌‌های زیرزمینی حد و اندازه دارد اما ما بدون برنامه برداشت کردیم و با فرونشست زمین متوجه اشتباه خود شدیم و کسی باور نداشت به این زودی با تنگنا روبه‌رو شویم.
میدانی با بیان اینکه در بودجه ۹۴ قرار است تحت عنوان احیا و تعادل‌ بخشی منابع آب زیرزمینی، کارهای شاخصی انجام شود، تاکید کرد: نباید با یکی دو سال پرآبی و ترسالی دوباره به خواب غفلت برویم.
به گزارش مهر، جواد میبدی، مدیرکل دفتر نظام‌های بهره‌‌برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو نیز با اشاره به ضرورت‌‌های توجه به طرح ملی احیا و تعادل‌ بخشی منابع آب زیرزمینی کشور اظهار داشت: وضعیت اقلیمی و منابع آب کشور از محدودیت جدی منابع آبی حکایت دارد به‌ ترتیبی که ۸۵ درصد مساحت کشور جزو مناطق خشک، نیمه‌‌خشک و بیابانی است و عمده مراکز و قطب‌‌های جمعیتی از جمله کلانشهرهای کشور را که منابع تامین آب آنها متکی به منابع زیرزمینی است، دربر می‌گیرد.
این مقام مسوول با تاکید بر اجرای طرح تعادل‌ بخشی آب‌‌های زیرزمینی از سال آینده گفت: دشت تهران رکورددار نرخ فرونشست در جهان است. به استناد گزارش سازمان زمین‌ شناسی کشور، پدیده ناگوار فرونشست زمین در بسیاری از دشت‌‌های ایران موجب مرگ آبخوان‌‌ها شده و خطرها و خسارت‌‌های جبران‌‌ناپذیری به زیرساخت‌‌های کشور وارد کرده است.
میبدی از کسری ۱۱۰ میلیارد مترمکعبی مخازن آب‌‌های زیرزمینی در ۴۷ سال اخیر خبر داد و با بیان اینکه تنها ۱۵ درصد کشور در سایر اقلیم‌‌های با وضعیت آب و هوایی مرطوب و نیمه‌ مرطوب قرار گرفته است، افزود: در حال حاضر‌ منابع آب زیرزمینی کشور به‌ دلیل برداشت بیش از حد و خشکسالی‌‌های متوالی سالیان اخیر به وضعیت بحرانی رسیده است.
به‌ گفته وی، تشدید افت سطح آب و کسری مخزن در آبخوان‌‌ها، ممنوعیت بیش از ۳۰۷ محدوده از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور را به‌ دنبال داشته و روند رو به تزاید بهره‌برداری‌‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و با بازده‌‌های بسیار پایین‌تر از متوسط نرخ جهانی چه در مبحث انتقال و مصرف در مزرعه و چه در تولید ماده خشک به‌ ویژه در ۱۰ سال اخیر که حکایت از خسران دارد، موجب شده تا روند افت منابع آب زیرزمینی شدت بیشتری به خود گیرد.
میبدی ادامه داد: آبخوان‌‌های کشور سالانه با میانگین کسری حجم مخزن ۵/۴ میلیارد مترمکعبی مواجه هستند و در ۴۷ سال اخیر مخازن آب زیرزمینی باکسری مخزن ۱۱۰ میلیارد مترمکعبی مواجه شده‌اند که بیش از ۹۰ میلیارد مترمکعب آن در ۲۰ سال اخیر و ۸۰ میلیارد مترمکعب آن در ۱۵ سال اخیر و ۳۸ میلیارد مترمکعب آن مربوط به دوره کوتاه هفت سال گذشته است و این موضوع آینده‌ای نگران‌‌کننده برای بخش‌‌های وسیعی از کشور رقم خواهد زد.
وی سپس با اشاره به سهم موثر و عمده منابع آب زیرزمینی در تامین آب بخش‌‌های مختلف کشاورزی، صنعت و شرب کشور و وابستگی بخش وسیعی از تمدن و حیات کشور به آن گفت: در وضعیت کنونی سهم آب‌‌های زیرزمینی در تامین آب کشور (کشاورزی، صنعت و شرب) افزون‌بر ۵۵ درصد نسبت به کل منابع آب است و با وجود سهم مهم منابع آب زیرزمینی در تامین نیازهای کشور تاکنون از صددرصد اعتبار هزینه‌ شده در فصل منابع آب، ۹۸ درصد آن در بخش آب‌‌های سطحی و تنها دو درصد در منابع آب زیرزمینی هزینه شده است.
وی خاطرنشان کرد: براساس مصوبه شورای عالی آب مقرر شد حداکثر ۷۵ درصد آب تجدیدپذیر و آب برگشتی به دشت‌‌ها محاسبه و سهم آب کشاورزی، شرب و صنعت توسط وزارت نیرو تعیین و به ارگان‌‌های ذی‌ربط ارسال شود، بر این اساس انتظار می‌رود سالانه حدود ۱۰ میلیارد مترمکعب از برداشت چاه‌‌های کشوری کاهش یافته و در نهایت طی دوره از اجرای طرح کسری مخزن ۱۰ میلیارد مترمکعبی جبران شود.