خط و نشان آمریکا برای شریک گازی ایران

افزایش صادرات LNG آمریکا، محدودیت‌های قطر به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده LNG جهان برای برداشت گاز از پارس‌جنوبی را بیشتر کرده که این به فرصتی برای ایران جهت برداشت بیشتر گاز تبدیل شده است.
این روزها آمریکا به بازیگر شماره یک بازارهای نفت و گاز جهان تبدیل شده و حتی اجماع کشورهای عضو و غیر عضو اوپک هم تاکنون کمترین تاثیر را بر توسعه صنعت نفت و گاز آمریکا داشته است.
بر این اساس پس از آنکه در دولت ‌باراک اوباما‌ ممنوعیت‌های پیش روی صادرات نفت خام آمریکا لغو شد، حالا با رشد چند دلاری قیمت نفت و صعود بهای طلای سیاه به محدوده بشکه‌‌ای ۵۰ تا ۵۵ دلار، فرصت تازه‌ای پیش روی صنعت نفت و گاز آمریکا برای افزایش ظرفیت‌های تولید ایجاد شده است.
در شرایط فعلی تولید نفت آمریکا به مرز ۹ میلیون بشکه در روز رسیده که حدود ۴۰ درصد از این نفت از منابع غیر‌متعارف تولید و عرضه می‌شود و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که با توجه به سیاست‌های استقلال‌طلبانه ‌دونالد ترامپ‌ در حوزه انرژی، در طول دست‌کم چهار سال دوره ریاست‌جمهوری وی می‌توانیم شاهد افزایش ظرفیت تولید نفت آمریکا با اولویت منابع غیرمتعارف باشیم. افزایش تولید نفت آمریکا، به صورت مستقیم تقاضا در بازار جهانی نفت را تحریک می‌کند، به طوری‌که با کوچک‌ترین نوسان در حجم ذخایر تجاری نفت آمریکا، بازار تحریک شده و قیمت نفت خام با کاهش ‌یا افزایش همراه می‌شود. علاوه بر نفت خام، حالا آمریکایی‌ها در حوزه تولید و صادرات گاز طبیعی هم به یک مدعی تمام عیار برای کشورهای بزرگ صادرکننده گاز و LNG جهان تبدیل شده‌اند.
از این رو طرح‌های تولید و صادرات LNG آمریکا یکی پس از دیگری در نوبت بهره‌برداری قرار گرفته‌اند به طوری‌که شرکت‌هایی همچون شل انگلیس و کوگس کره‌جنوبی قراردادهایی ۲۵ ساله برای خرید LNG با شرکت‌های آمریکایی منعقد کرده‌اند.
مجتمع تولید LNG «سابین پس» یکی از واحدهای نو‌ظهور LNG آمریکا به شمار می‌رود به طوری‌که صرفا در ماه دسامبر ۲۰۱۶ میلادی هفت محموله از مجموع ۱۱ محموله LNG این مجتمع به کشورهای چین، ژاپن و کره‌جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین بازارهای گاز آسیا صادر شده است.
در این بین آمریکایی‌ها از شکاف بین قیمت گاز در بازار هنری‌هاب و آسیا نهایت استفاده را می‌کنند و گاز ارزان قیمت در بازار هنری‌هاب را به بازار گرانقیمت‌تری همچون بازار شمال شرق آسیا منتقل می‌کنند و به فروش می‌رسانند.
برآوردها نشان می‌دهد تا پایان سال ۲۰۱۷ میلادی ظرفیت صادرات LNG آمریکا به حدود ۱۴ میلیون تن افزایش می‌یابد که این ظرفیت‌سازی به صورت مستقیم و غیرمستقیم بیشتر بازارهای گاز قطر به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده LNG جهان را تهدید می‌کند.
در این بین باید از کشورهایی همچون مالزی، استرالیا و برخی از کشورهای آفریقایی همچون گینه و موزامبیک هم به عنوان عرضه‌کنندگان LNG یاد کرد که رقابت در این بازار را به نقطه اوج خود نزدیک می‌کند.
هر چقدر جایگاه قطر به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده LNG متزلزل شده و این کشور شیخ‌نشین حاشیه جنوبی خلیج فارس برای فروش محموله‌های LNG خود حسابی دست و دل باز شده و تخفیف و امتیازهای چشمگیری را به مصرف کنندگان و مشتریان خود در هند، چین، ژاپن و کره‌جنوبی ارائه می‌کند اما آقایی روس‌ها در بازار گاز اروپا ادامه دارد.
آمریکا برای صادرات گاز خود به اروپا باید هزینه مایع‌سازی و انتقال دریایی گاز را پرداخت کند؛ هزینه‌ای چند سنتی به ازای هر مترمکعب که فعلا روس‌ها را در موقعیت بهتری در بازار گاز قرار می‌دهند و می‌توانند صرفا با یک خط لوله چند صد کیلومتری گاز خود را به سراسر اروپا منتقل کنند. در این بین تعریف مسیرهای متعدد برای صادرات گاز به شمال، شرق و جنوب اروپا توسط روسیه، قدرت چانه‌زنی آنها را در برابر کشورهایی همچون اوکراین که یک سد برای انتقال گاز روسیه به شمار می‌رود، افزایش داده و فعلا روس‌ها به یکه‌تاز بازار گاز قاره سبز تبدیل شده‌اند.
گزارش موسسات معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد که حجم صادرات گاز روسیه به اروپا در سال ۲۰۱۶ میلادی با افزایش ۵/۱۲ درصدی همراه شده و حتی این کشور رکورد صادرات ۱۸۰ میلیارد متر مکعب گاز در اروپا را ثبت کرده است. نکته قابل توجه دیگر آن است که سهم گاز روسیه در سبد تامین گاز اروپا با افزایش سه درصدی به ۳۴ درصد تا پایان سال ۲۰۱۶ میلادی افزایش یافته است. علاوه بر این واردات گاز اروپا هم سال گذشته میلادی با افزایش همراه بوده به طوری‌که واردات گاز اروپا سال ۲۰۱۶ میلادی نسبت به ۲۰۱۵ با شش درصد رشد به ۴۵۰ میلیارد متر مکعب رسیده است.
در این بین گزارش شرکت BP انگلیس هم نشان می‌دهد که بازار گاز کماکان بازاری مطمئن و با تقاضای بالا برای صادرکنندگان بوده و حجم تجارت گاز از مسیر خط لوله تا سال ۲۰۳۵ میلادی هفت برابر خواهد شد.
کاهش قیمت گاز در بازارهای منطقه‌ای
قیمت گاز در معاملات منتهی به ۲۳ ژانویه ۲۰۱۷ میلادی به استثنای یک بازار در تمامی بازارها روندی کاهشی داشته است و به نظر می‌رسد حتی تقویت و تثبیت قیمت نفت در محدوده بشکه‌ای ۵۵ دلار هم تاکنون نتوانسته منجر به ثبات قیمت‌ها در بازار گاز شود. مدیریت امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی ایران با انتشار گزارشی‌ اعلام کرد: تا ۲۳ ژانویه در بازار شمال شرق آسیا قیمت تک محموله گاز LNG با ۴۵ سنت کاهش به ۸۵/۷ دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو کاهش یافته است.
در بازار جنوب غرب اروپا هم قیمت تک محمولهLNG با ۲۵ سنت کاهش به ۲۵/۸ دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو کاهش یافته است.
در بازار هنری‌هاب آمریکا هم بهای تک محموله گاز طبیعی با ۲۰ سنت کاهش در محدوده سه دلار و ۱۴ سنت به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو تنزل یافته است.
با این وجود در بازار NBP انگلیس قیمت تک محموله گاز طبیعی به دلیل افزایش تقاضای فصلی با ۸۷ سنت افزایش در محدوده هفت دلار و ۲۰ سنت به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو معامله شده است.
شانس به صنعت گاز ایران روی آورد
به گزارش مهر، افزایش تولید و صادرات LNG آمریکا هر چند خبر خوبی برای تولید و صادرکنندگان گاز جهان نیست اما افزایش صادرات LNG آمریکا بیش از آنکه برای ایران تهدید باشد، یک فرصت طلایی است. عرضه LNG بیشتر توسط کشورهای مختلف به ویژه آمریکا در بازار، محدودیت‌های بیشتری برای قطر برای تولید و صادرات گاز از مسیر LNG ایجاد می‌کند و عملا به دلیل پیشی گرفتن عرضه از تقاضا در بازار LNG، قطر از روی اجبار ناگزیر به اعمال محدودیت‌های تولید گاز به ویژه از حوزه پارس جنوبی خواهد شد.
هم‌اکنون نزدیک به ۹۰ درصد تولید گاز قطر از پارس جنوبی صرف تامین خوراک واحدهای LNG می‌شود و با افزایش عرضه‌کنندگان LNG در بازار، فشار روی قطر برای اعمال محدودیت در تولید گاز برای انجام بازاریابی و فروش گاز بیشتر می‌شود و ایران از این فرصت می‌تواند برای بهره‌برداری و تولید بیشتر گاز از پارس جنوبی استفاده کند.
در شرایط فعلی هر چند ایران به جز ترکیه، پروژه جدی برای صادرات گاز یا LNG ندارد اما گاز تولیدی از پارس جنوبی قابلیت گسترده‌ای برای مصرف در صنایع، نیروگاه‌های برق، جایگاه‌های CNG، ذخیره‌سازی در مخازن زیرزمینی، تزریق به مخازن نفت و تولید پتروشیمی را دارد.
از سوی دیگر با افزایش سهم گاز در سبد سوخت و انرژی این فرصت ایجاد می‌شود تا مازاد فرآورده‌های نفتی به ویژه گازوئیل، نفت کوره و گاز مایع بیشتری توسط ایران به بازارهای جهانی و منطقه‌ای صادر شود.
به عبارت دیگر هر چند ایران صادرکننده بزرگ گاز نیست اما می‌تواند از فرصت توقف قطر در پارس‌جنوبی برای صادرات روزانه تا سقف ۶۰۰ هزار بشکه فرآورده نفتی در سال ۲۰۱۷ میلادی استفاده کند.
هم‌اکنون ظرفیت تولید گاز ایران در پارس‌جنوبی حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب در روز بوده که با بهره‌برداری از فازهای باقیمانده این ظرفیت تولید از مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز عبور می‌کند.
دور جدید مذاکرات گازی ایران- عمان
این در حالی است که دور جدید مذاکرات ایران و عمان به منظور نهایی کردن مفاد قرارداد صادرات گاز طبیعی و مشارکت در طرح‌های تولید LNG این کشور عربی از امروز در تهران از سر گرفته می‌شود. بر این اساس بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران و محمد بن حمد الرمحی، وزیر نفت عمان در تهران درباره برخی از اختلافات قراردادی همچون مسیر جدید ساخت خط لوله انتقال گاز طبیعی از دریای عمان یا خلیج فارس دیدار و گفت‌وگو خواهند کرد. طرح ساخت خط لوله انتقال گاز ایران به عمان شامل دو قطعه خط لوله گاز خشکی و دریایی بوده و قرار است انشعابی به طول تقریبی ۲۰۰ کیلومتر از خط لوله هفتم سراسری (خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان) از منطقه عسلویه به «کوه مبارک» بندرعباس احداث شود.