خلیج‌فارس، محور انرژی پاک در آینده

بازار- «آدریان مونک»، استاد دانشگاه هوش مصنوعی محمد بن زاید طی مقاله‌ای نوشت: اکنون بخش انرژی بر سر دوراهی قرار داشته و خاورمیانه در موقعیت خوبی است تا نفوذ جهانی خود را از طریق کنترل استراتژیک زنجیره تامین مواد معدنی حیاتی بازآفرینی کند.
درست همانطور که نفت نظم ژئوپلیتیکی قرن بیستم را شکل داد، لیتیوم و سایر مواد معدنی حیاتی به سرعت در حال تبدیل شدن به «طلای سفید» آینده انرژی پاک بوده و کشورهای خلیج‌فارس در حال تنظیم محوری قابل توجه هستند که می‌تواند پویایی قدرت جهانی را برای دهه‌های آینده بازتعریف کند.
رویکرد عربستان سعودی هم جاه‌طلبی و هم آینده‌نگری را نشان می‌دهد. از طریق چشم‌انداز ۲۰۳۰، پادشاهی عربستان استراتژی جامعی راه‌اندازی کرده که از تخصص انرژی خود استفاده می‌کند و در عین حال فراتر از استخراج منابع سنتی است. هدف همکاری شرکت معدنی دولتی عربستان سعودی Ma’aden و تایتان انرژی آرامکو، آغاز تولید تجاری لیتیوم تا سال ۲۰۲۷ و ایجاد یک اکوسیستم نوآوری یکپارچه است. این ابتکار به دنبال پاسخگویی به تقاضای رو به رشد پادشاهی برای لیتیوم بوده که به دلیل برنامه‌ریزی برای تولید ۵۰۰۰۰۰باتری برای وسایل نقلیه الکتریکی و تولید ۱۱۰گیگاوات انرژی تجدید‌پذیر است. این مشارکت بر استخراج لیتیوم از آب نمک میدان نفتی، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته استخراج مستقیم لیتیوم متمرکز است.
در همین حال، امارات متحده عربی با عمل‌گرایی و جسارت موقعیت خود را در بخش مواد باتری تثبیت می‌کند. هلدینگ بین‌المللی منابع ابوظبی به ریاست «شیخ طحن بن زاید آل نهیان»، یک واحد تجاری ۶۰نفره با تمرکز بر فلزات ضروری برای انتقال انرژی از جمله لیتیوم ایجاد کرده است. این حرکت با استراتژی گسترده‌تر امارات متحده عربی برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و سرمایه‌گذاری بر تقاضای فزاینده برای مواد معدنی حیاتی مطابقت دارد.
عمان خود را به عنوان مرکز تدارکات برای مواد باتری معرفی کرده و در حال ایجاد یک تیم تجاری برای مدیریت صادرات مواد معدنی این کشور مانند کرومیت و گچ است. هدف از این ابتکار ساده کردن صادرات مواد معدنی و ادغام این کشور در زنجیره تامین باتری جهانی است.
قطر همچنین از منابع مالی خود برای حفظ جایگاهش در بازار مواد معدنی حیاتی استفاده می‌کند. سازمان سرمایه‌گذاری قطر ۱۸۰‌میلیون دلار به یک شرکت سرمایه‌گذاری معدنی که توسط شرکت مالی توسعه بین‌المللی ایالات‌متحده حمایت می‌شود، اختصاص داده است. هدف از این کار کاهش وابستگی جهانی به زنجیره‌های تامین مواد معدنی تحت سلطه چینی‌ها مانند لیتیوم ضروری برای باتری‌های خودروهای الکتریکی است.
خلیج‌فارس تحت سلطه بازیگران
با این حال چالش‌های قابل ‌توجهی وجود دارد. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با منحنی‌های یادگیری در فناوری‌های فرآوری مواد معدنی مواجه بوده که تحت سلطه بازیگران دیگر هستند. نگرانی‌های زیست محیطی در مورد استفاده از آب در استخراج لیتیوم‌- به ویژه منطقه خلیج‌فارس مواجه با کمبود آب‌- نیازمند راه‌حل‌های نوآورانه بوده و پویایی بازار از جمله نوسانات قیمت جهانی لیتیوم و رقابت از سوی بازیگران معتبر، نیازمند برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری استراتژیک است.
با این حال مزایای بالقوه بسیار فراتر از اقتصاد منطقه است. از آنجایی که جهان برای برق‌رسانی حمل‌ونقل و ساخت سیستم‌های ذخیره انرژی قوی رقابت می‌کند، نقش نوظهور خلیج‌فارس راه‌حلی بالقوه برای خطراتی که در حال حاضر زنجیره‌های تامین باتری‌ها را آزار داده، ارائه می‌دهد. در حالی که چین سلطه خود را در پالایش و تولید حفظ می‌کند، ورود خاورمیانه امکان ایجاد شبکه‌های متعادل‌تر و متنوع‌تر را ایجاد می‌کند. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نشان می‌دهند مهارت‌هایی که در طول دهه‌ها رهبری انرژی به دست آمده‌اند، کاملا برای موادی که آینده الکتریکی ما را تامین می‌کنند، کاربرد دارد.
برای ذی‌نفعان بین‌المللی در سراسر اروپا، آسیا و آمریکا محور باتری خلیج‌فارس هم اطمینان و هم فرصت را نشان می‌دهد. قابلیت اطمینان و ظرافت دیپلماتیک که مشارکت‌های انرژی خاورمیانه را ضروری می‌کرد، اکنون ممکن است خطوط تامین انرژی پاک را در سراسر جهان تقویت کند. با توجه به اینکه منطقه به عنوان تعادلی برای عرضه متمرکز در هر کشوری عمل می‌کند، تولیدکنندگان جهانی به منابع مواد انعطاف‌پذیرتر و متنوع‌تر دسترسی پیدا می‌کنند. آیا این واقعیت سازمان اوپک باتری‌ها با تاثیر هماهنگ بر جریان‌های مواد حیاتی را ایجاد می‌کند یا اینکه چارچوبی مشارکتی‌تر را تقویت می‌کند که در آن چند سهامدار بین ثبات عرضه و دسترسی به بازار تعادل برقرار می‌کنند؟ پاسخ احتمالا در سیستمی نهفته است که در آن تخصص خلیج‌فارس در مدیریت منابع استراتژیک با نوآوری‌های فناورانه نیروگاه‌های تولیدی مطابقت دارد و به جای آسیب‌پذیری یک‌طرفه، وابستگی متقابل و متعادل ایجاد می‌کند.
حرکت به سوی کاهش تنش بین کربن‌زدایی
برای جهانی که به طور فزاینده‌ای نگران توسعه پایدار، امنیت انرژی و پیشرفت فناوری است، استقبال خاورمیانه از مواد معدنی باتری روایت قانع‌کننده‌ای را ارائه می‌دهد‌؛ روایتی که در آن قدرت‌های انرژی سنتی معماران انتقال انرژی پاک می‌شوند‌ و آینده‌ای را نوید می‌دهد که زنجیره‌های تامین حیاتی از نفوذ تثبیت‌کننده منطقه، ارتباطات دیپلماتیک و تخصص زیرساختی بهره می‌برند.
موفقیت به چه چیزی بستگی دارد؟
موفقیت توانایی خلیج‌فارس برای ایجاد تخصص فنی در حوزه‌های ناآشنا، تمایل تولیدکنندگان جهانی برای تنوع بخشیدن به مشارکت‌های تامین و توسعه چارچوب‌های حکومتی که منافع تجاری را در مقابل ثبات گسترده‌تر متعادل می‌کند.
با ایجاد شبکه‌های عرضه متنوع و قابل اعتماد برای مواد معدنی حیاتی، کشورهای خاورمیانه می‌توانند به کاهش تنش بین کربن‌زدایی سریع و امنیت منابع کمک کنند و با انجام این کار، آنها یک بار دیگر ظرفیت منحصربه‌فرد برای شکل‌دهی به سیستم‌های انرژی جهانی را از طریق چشم‌انداز استراتژیک، دیپلماسی دقیق و تفکر بلندمدت نشان می‌دهند؛ ویژگی‌هایی که در عصر باتری مانند دوران نفت ارزشمند خواهند بود.