خلیج‌فارس و مسوولیت کشورهای منطقه

در اینکه دفاع از نام تاریخی خلیج‌فارس دفاع از فرهنگ و هویت تاریخی ایران است تردیدی وجود ندارد بنابراین این موضوع برای ایرانیان اهمیت بسزایی دارد. اما آیا تنها ایرانیان باید عهده‌دار این مسوولیت باشند؟ اهمیت خلیج‌فارس به عنوان یک شاهراه حیاتی برای
تجارت بین‌المللی، ترانزیت کالا و انرژی دارای درجه بالایی از اهمیت است.
ایمن‌ترین و ارزان‌ترین مسیر برای انتقال نفت منطقه به تمامی مسیرهای بین‌المللی است و روزانه چیزی حدود ۱۷ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز ترانزیت می‌شود. بسیاری از قدرت‌های فرامنطقه‌ای در آن خود را دارای منافع حیاتی می‌بینند و سعی در حضوری حداکثری در این منطقه دارند. از این گذشته مجموعه خلیج‌فارس، تنگه هرمز و دریای عمان اهمیت به مراتب بیشتری برای روسیه به دلیل راه نداشتن به آب‌های آزاد داشته و در طول تاریخ نیز شاهدیم از زمان پتر کبیر، امپراتور روسیه و نگارش وصیت‌نامه معروفش این مساله تمامی سیاست خارجی این کشور را در رابطه با ایران تحت تاثیر قرار داده است. پس از فروپاشی شوروی از اهمیت آن، چه نزد روسیه و چه نزد سایر جمهوری‌های استقلال‌یافته کاسته نشد و از آنجا که بسیاری از آنها راهی به آب‌های آزاد ندارند همواره برای تامین کالاهای خود از طریق بازرگانی خارجی و صدور منابع انرژی و معدنی خود به تعامل با ایران نیاز داشته و ایران نیز با درک این نیاز همواره با نظر مثبت به رابطه با این کشورها نگریسته است. سیاستی که به‌خصوص در چند سال اخیر به مراتب پررنگ‌تر از پیش شاهد آن هستیم. از این‌رو اهمیت خلیج‌فارس برای این کشورها اگر بیشتر از اهمیت آن برای ایران نباشد شاید کمتر نیز نباشد.در کنار مسایل اقتصادی بسیاری از کشورهای مورد اشاره پیوندهای تاریخی و فرهنگی بسیاری با ایران دارند و در گذشته برخی از آنان بخشی از گستره سرزمینی ایران را تشکیل می‌دادند. هویت بسیاری از اقوامی که در این کشورها زندگی می‌کنند در پیوند با هویت ایرانی تعریف می‌شود و در مجموع منافع مشترکی بین این کشورها و ایران وجود دارد. تلاش‌هایی که در این چند سال اخیر به خصوص بین ایران، افغانستان و تاجیکستان برای همگرایی بیشتر صورت گرفته است تا حدودی به همین مساله برمی گردد. برای بسیاری از مردمان این سرزمین‌ها ایران همواره به عنوان قدرتی که حافظ حقوق آنهاست، مطرح است. ایران و نام ایران یک خاطره جمعی برای این مردمان است و هنوز بسیاری از آنان خود را هم سرنوشت با ایرانیان می‌دانند. این را می‌توان با یک جست‌وجوی ساده در میان یادداشت‌ها و نوشته‌های کسانی که در چند سال گذشته به این کشورها سفر کرده و گزارش‌هایی شخصی از برخورد خود با مردم این نواحی داده اند به وفور مشاهده کرد. بنابراین با توجه به مطالب گفته‌شده سایر دولت‌های همسایه ایران نیز در دفاع از نام تاریخی خلیج‌فارس مسوولیت اخلاقی، تاریخی و حتی سیاسی دارند. و این علاوه بر مسوولیتی است که برای تمامی جهانیان در جلوگیری از جعل تاریخ و دفاع از فرهنگ جهانی متصور است. این دولت‌ها باید همواره مدنظر داشته باشند که تضعیف حاکمیت ایران در منطقه نه‌تنها دردی از دردهای بی‌شمار آنها دوا نخواهد کرد بلکه به مشکلات امنیتی موجود در منطقه بیش از پیش خواهد افزود. تاریخ نشان داده یک ایران قدرتمند برخلاف بسیاری از کشورها که تا قدرتی به دست می‌آورند به تهدید همسایگان پرداخته و در پی جنگ‌افروزی‌اند، نه‌تنها تهدیدی برای امنیت همسایگان نبوده بلکه همواره نیرو و توان خود را در راه صلح و ثبات که لازمه شکوفایی و بالندگی فرهنگی است به‌کار گرفته و در این راه متحمل هزینه‌های گزافی نیز گشته است. پس دفاع از خلیج‌فارس دفاع از حقوق و نیرومندی ایران و در نهایت دفاع از منافع مشترک همسایگان و وابستگان ایران و صلح و ثبات در منطقه است. لازم است که مسوولیت این کشورها در قبال این مساله به آنها یادآوری شود و شاید بهتر است دولت ایران پیشقدم شده و با تشریح وضعیت موجود و اهمیت این حمایت‌ها خود ابتکار عمل را به دست گیرد.بدون‌شک کسانی که خواب‌های آشفته برای تضعیف ایران و اعمال سیاست‌های توسعه‌طلبانه و ضدایرانی در منطقه می‌بینند در صورت موفقیت احتمالی به راحتی از کنار سایرین نخواهند گذشت.