خواب خرگوشی مسوولان به ضرر انتهای زنجیره فولاد

بی‌توجهی دولت به سود بالای صنعت لوله و پروفیل

منیر حضوری- با اینکه از میانه تا انتهای زنجیره فولاد سودآوری بیشتری برای اقتصاد حاصل می‌شود و در واقع گفته می‌شود که انتهای زنجیره بالاترین میزان ارزآوری و ارزش‌افزوده را به ارمغان می‌آورد، اما متاسفانه تمرکز دولت صرفا بر ابتدای زنجیره است و سیاست‌ها نشان می‌دهد که هیچ‌وقت این نهاد به مشکلات میانه به بعد زنجیره توجهی نداشته و نخواهد کرد. در واقع شاهدیم که هر چه ارزش‌افزوده حاصل از تولید افزایش پیدا می‌کند و به انتهای زنجیره می‌رسد، به همان اندازه توجه و پیگیری دولت هم کم می‌شود! موضوعی که باعث شده صنعت لوله و پروفیل و نوردکاران فولادی کشور همواره با مشکلات بخشنامه‌ای، قیمت‌گذاری دستوری و عدم حمایت صادراتی روبه‌رو باشند و نتوانند به درستی پیش بروند.
در واقع دولت با تمرکز صرف بر تولید‌کننده‌های شمش فولادی باعث شده که گروهی بیشترین یارانه‌ها و حمایت‌ها را در ۴۰ سال گذشته داشته باشند، اما از طرفی میانه و انتهای زنجیره که شامل تولید ورق، محصولات نوردی و لوله و پروفیل می‌شود و نقطه اوج سود را به خود اختصاص می‌دهد از کمترین میزان یارانه‌ها برخوردار باشند، تا جایی که گفته می‌شود مارجین این بخش حتی کفاف هزینه‌های تولید را هم نمی‌دهد! حالا کارشناسان باور دارند که اگر دولت اقدامی درخصوص حل مشکلاتی که تا امروز این صنعت را به نقطه زیان و تعطیلی برخی کارخانه‌ها رسانده، انجام ندهد به طور قطع این صنعت با توقف تولید و کاهش راندمان روبه‌رو خواهد شد؛ موضوعی که باعث می‌شود ماجرا به دست دلالان و واسطه‌ها بیفتد و تولید از دست تولید‌کننده واقعی خارج شود. این صنعت پرسود امروز تا بدانجا پیش رفته که عدم سوددهی مناسب و بازدهی سود صادراتی برای محصولات آن باعث شده که چرخه عمر محصول صادراتی آن از جلمه لوله و پروفیل و نورد در بازارهای صادراتی کاهشی شود، تا جایی که گفته می‌شود چه‌بسا به زودی بازارهای عراق را هم از دست بدهیم. در حالی که عراقی‌ها به سمت سرمایه‌گذاری در تولید این محصول می‌روند، اما متاسفانه خواب خرگوشی مسوولان باعث شده که بسیاری از بازارها در ۵ سال آینده از دست بروند.
دولت بی‌توجه به انتهای زنجیره
در این خصوص دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران با بیان اینکه به ترتیب هر چه به انتهای زنجیره فولاد نزدیک می‌شویم، میزان ارزش‌افزوده هم بالاتر می‌رود به «جهان‌صنعت» گفت: به طور میانگین اگر سنگ‌آهن را با بهایی حدود ۳۰ تا ۶۰ دلار در هر تن و میانگین صادراتی ابتدای زنجیره را ۳۷۰ دلار در هر تن در نظر بگیریم میانگین صادراتی قیمت صنایع تکمیلی مثل لوله و پروفیل بسیار بالاتر یعنی چیزی حدود ۷۰۰ دلار است. این در حالی است که دولت به این موضوع توجهی نمی‌کند که بخش مهم صنعت و معدن که ارزش صادراتی بالایی دارد و قیمت صادراتی‌اش دوبرابر میانگین قیمت صادراتی کشور بوده باید مورد حمایت قرار گیرد.
آنوش رحام ادامه داد: ابتدای زنجیره تا محصولاتی مثل مقاطع شمشی اعم از بیلت، بلوم و اسلب که میانه زنجیره واقع شده‌اند از مواد خام تا فولاد نیمه‌خام را دربر می‌گیرد. از آنجایی که اکثر تولیدکننده‌های بزرگ بخش فولاد دولتی هستند تا به امروز از بیشترین یارانه‌ها و حمایت‌ها در ۴۰ سال گذشته برخوردار بوده‌اند. این در حالی است که از میانه زنجیره که شامل فولاد نیمه‌خام می‌شود و بخش تولید ورق، محصولات نوردی و لوله و پروفیل که سه بخش انتهایی زنجیره هستند همچنان از سود بالایی برخوردارند و نقطه اوج سود در این قسمت است، اما محصولات شمش و ورق به بعد که محصولات نوردی شامل میلگرد، انواع تیرآهن، نبشی ناودانی و لوله و پروفیل می‌شود و در کل صنایع تکمیلی لوله و پروفیل و نوردکاران از کمترین میزان مارجین و سهم یارانه برخوردارند، به نحوی که مارجین این بخش حتی کفاف هزینه‌های تولیدشان را هم نمی‌دهد.
او تاکید کرد: با اینکه انتهای زنجیره بالاترین میزان ارزش‌افزوده را دارد و قیمت فولاد میانی را تقریبا به دو برابر ارزش فولاد در حدود ۷۰۰ دلار می‌رساند، اما متاسفانه هیچ‌وقت دولت توجه کافی به مشکلات این بخش نداشته است. به بیان ساده‌تر متاسفانه هر چه ارزش‌افزوده حاصل از تولید افزایش پیدا می‌کند و به انتهای زنجیره می‌رسد، توجه و پیگیری دولت هم کمتر می‌شود، به طوری که صنعت لوله و پروفیل و نوردکاران فولادی همواره با مشکلات بخشنامه‌ها، عدم بازدهی به دلیل سیاست‌های نرخ دستوری و عدم حمایت صادراتی روبه‌رو هستند.
زیاندهی صنایع تکمیلی
دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران با اشاره به اینکه متاسفانه امروز صنایع تکمیلی به سمت زیاندهی پیش می‌روند، خاطرنشان کرد: اگر دولت اقدام عاجلی درخصوص برخی از گزاره‌هایی که تا امروز وجود داشته و صنعت را به نقطه زیان و تعطیلی برخی کارخانه‌ها رسانده نکند و قدم درستی برای این حوزه بر ندارند به طور قطع این صنعت با توقف تولید و بیکاری و کاهش راندمان روبه‌رو خواهد شد.
رحام با اشاره به مشکلات صادراتی ادامه داد: طوری که شاهد هستیم یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در حال حاضر توقف صادرات است. در شرایطی که صنایع تکمیلی مثل لوله پروفیل و نوردکاران محصول خود و مواد اولیه را با نرخ کشف‌شده دلار ۵۰ هزار تومان به بالا در بورس می‌خرند دولت الزام می‌کند که محصول صادراتی خود را با دلار ۴۲ هزار تومان در بازار عرضه کنند و رفع تعهد ارزی داشته باشند. این به معنی زیان ۸ تا ۱۰ هزار تومانی برای صادرکننده و تولیدکننده بوده و باعث شده که ما با پدیده صادرات بدون بازگشت ارز توسط کارت‌های یک‌بار مصرف روبه‌رو شویم و عملا صادرات به دست دلالان و واسطه‌ها واگذار شود.
او تصریح کرد: از طرف دیگر مارجین ناچیزی که در این بخش وجود دارد که در صنعت لوله و پروفیل کمتر از ۵ درصد و در صنعت نورد شاید به ۱۰ درصد هم نرسد باعث شده که صنایع تکمیلی کمترین بازدهی را داشته باشند و نتوانند برنامه‌های توسعه‌ای ‌افزایش کیفیت محصول و توسعه بازارهای صادراتی را انجام دهند. در هر محصول صادراتی موضوعی به نام پی‌ال‌سی وجود دارد و هر محصول دوره و چرخه عمری دارد که مادامی که آن صنعت نتواند براساس شاخص‌های استاندارد رقابتی در بازار جهانی و صادراتی محصول رقابت‌پذیر تولید کند پس از مدتی چرخه عمر این محصول نیز کوتاه می‌شود و حتی بازار صادراتی را هم از دست می‌دهد. متاسفانه عدم سوددهی مناسب و بازدهی سود صادراتی برای محصولات ما باعث شده که چرخه عمر محصول صادراتی صنعت لوله پروفیل و نورد در بازارهای صادراتی کاهشی شود.
دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران تاکید کرد: با اینکه نیاز داشتیم به سمت مقاطع باکیفیت‌تر با استانداردهای بالاتر و به‌روز دنیا حرکت کنیم، اما متاسفانه به دلیل اینکه نمی‌توانند سرمایه‌گذاری در بخش تولید و آر‌انددی انجام دهند از بازار جا مانده‌ایم و چه‌بسا به زودی بازارهایی مثل عراق را هم از دست دهیم. در حالی که عراقی‌ها به سمت سرمایه‌گذاری در تولید این محصول می‌روند، خواب خرگوشی مسوولان باعث شده که بسیاری از بازارها در ۵ سال آینده از دست بروند.
معضل انرژی
رحام همچنین با اشاره به معضل ناترازی انرژی و برق و عدم حمایت مناسب از این صنایع گفت: این مشکل باعث شده که صنایع نوردی آسیب‌پذیرتر شوند. به طور متوسط میزان تعطیلی‌ها در طول سال و کمبود برق و گاز باعث شده که عملا تولید‌کننده تنها نصف سال را تولید کند و از طرف دیگر دولت هیچ‌گونه اهتمامی به تامین مواد اولیه ندارد.
او ادامه داد: امروز اگر برای محصول لوله پروفیل و ورق هم بخواهند سرمایه‌گذاری کنند دولت اعلام می‌کند که مجوز ورق و اسلب ندارید و سهمیه‌ای به شما پرداخت نخواهد شد. این در حالی است که شاهدیم دولت تنها مجوزهای متعددی به واحدهای تولیدی ارائه داده که تقریبا می‌توان گفت دو برابر ظرفیت بوده است. به‌طور مثال حدود ۲۵ میلیون تن ظرفیت تولید برای لوله پروفیل مجوز صادر شده این در حالی است که این صنعت با کمتر از ۱۰ درصد این ظرفیت کار می‌کند و از طرفی تنها ۱۰ درصد ظرفیت تولید واحدهای تولیدی به آنها مواد اولیه داده شده است. این مساله باعث شده که همواره معضل تامین مواد اولیه ورق داشته باشیم.
دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران تاکید کرد: متاسفانه دولت حتی درخصوص بحث واردات و کسری ناترازی مواد اولیه از محل واردات هم همکاری لازم را نمی‌کند. از طرفی ارز در اختیار تولید‌کنند‌گان قرار نمی‌دهد و از طرف دیگر اگر تخصیص‌های کوچکی هم انجام می‌شود به شدت طولانی است.