خیز اتمی آنکارا

روسای جمهور روسیه و ترکیه در دیدار با یکدیگر در آنکارا توافق کردند تا همکاری‌های نظامی کشورهایشان را گسترش دهند و در عین حال پروژه ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه که قرار است توسط روسیه احداث شود را افتتاح کردند.
ولادیمیر پوتین در کنفرانسی خبری در آنکارا در عین حال اعلام کرد که مسکو تاریخ تحویل سامانه‌های دفاع موشکی ۴۰۰-S ترکیه را جلو انداخته است. روسیه و ترکیه ماه دسامبر گذشته قراردادی برای خرید این سامانه‌ها از سوی آنکارا امضا کردند که با اعتراض‌های هم‌پیمانان ترکیه در ناتو مواجه شدند.
رییس‌جمهور روسیه گفت: ما فرآیند تولید این سامانه‌ها را تسریع می‌کنیم و قیمت‌های مربوط به آن را نهایی کردیم و این اهمیت بسیاری دارد. او در حالی که این اظهارات را در کنار رجب طیب اردوغان مطرح می‌کرد، ‌گفت: ما به لحاظ کوتاه‌تر کردن برنامه زمانی تحویل این سامانه‌ها این کار را بنا بر درخواست شرکا و دوستان ترکیه‌ای خود انجام داده‌ایم.
با این حال رییس‌جمهور ترکیه مشخص نکرد که چه زمان دقیقا آنکارا سامانه‌های دفاع موشکی۴۰۰-S را که پیچیده‌ترین سامانه‌های دفاع موشکی مخصوص صادرات روسیه هستند تحویل خواهد گرفت. پوتین تاکید کرد که قرار نیست هیچ محدودیت راهبردی یا سیاسی برای این تبادل فناوری درنظر گرفته شود. این سخن ممکن است به این معنی باشد که احتمالا ترکیه ممکن است دست به تولید نسخه مربوط به خود از رادارها و سیستم‌های موشکی این سامانه بزند.
پوتین همچنین اظهار کرد که تولیدکنندگان سلاح‌های دیگر بسیار تمایل دارند که به این بازار محلی وارد شوند. رییس‌جمهور ترکیه نیز تاکید کرد: در ۱۵ سال گذشته فاصله‌ای که ما در روابط‌مان با روسیه پیموده‌ایم بسیار مهم است. پیش از این کنفرانس خبری رهبران روسیه و ترکیه از طریق ویدئو کنفرانس در مراسم آغاز احداث نیروگاه هسته‌ای آق‌غویو در ساحل جنوبی ترکیه شرکت کردند.
قرار است این نیروگاه توسط یک شرکت روسیه‌ای با برآورد هزینه ۲۰ میلیارد دلار ساخته شود و انتظار می‌رود این هزینه از طریق یک کنسرسیوم مشترک تامین شود. پوتین درباره این پروژه که در سه سال گذشته در دست بررسی بوده، اظهار کرد: ما نه فقط ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه را شروع کرده‌ایم بلکه بنا گذاشتن بخش هسته‌ای ترکیه را شروع کردیم.
او ادامه داد: ما این هدف را داریم که اولین واحد تولید انرژی را در سال ۲۰۲۳ تولید کنیم و این کار را در صدمین سالگرد تاسیس جمهوری ترکیه انجام خواهیم داد. هنگامی که همه واحدهای این نیروگاه عملیاتی شوند این نیروگاه خواهد توانست ۱۰ درصد نیاز ترکیه به برق را تامین کند.
همچنین دو طرف تعهدشان را به پیشبرد پروژه خط لوله گاز ۱۲ میلیارد دلاری ترک استریم ابراز کردند. این در حالی است که در این پروژه بخش روی زمین این خط لوله بر طبق اعلام مقام‌های روسیه هنوز منتظر صدور مجوز از سوی مقام‌های ترکیه است. همچنین مسکو و آنکارا از تشکیل یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک با ارزش اولیه یک میلیارد دلار خبر دادند؛ صندوقی که قرار است با استفاده از آن فرصت‌های اقتصادی به نفع دو کشور مورد استفاده قرار ‌گیرد.
اردوغان: آینده سوریه برای ما اهمیت دارد
رییس‌جمهور ترکیه تاکید کرد: آینده سوریه برای ما اهمیت داشته و نمی‌توان اجازه داد این کشور در دست نیروهای سوریه دموکراتیک و داعش رها شود. رییس‌جمهور روسیه نیز تاکید کرد مسکو و آنکارا نتیجه همکاری‌های اقتصادی دوجانبه را برداشت می‌کنند.
رجب طیب‌اردوغان در کنفرانس مطبوعاتی مشترکی با ولادیمیر پوتین اظهار کرد: در دیدار با پوتین اطلاعاتی از روند عملیات عفرین ارائه کردیم و تاکید کردیم که مساله حفظ تمامیت ارضی سوریه برای ما بسیار مهم است. اردوغان گفت: آینده سوریه برای ما اهمیت داشته و نمی‌توان اجازه داد این کشور در دست نیروهای سوریه دموکراتیک و داعش رها شود. رییس‌جمهور ترکیه افزود: ترکیه و روسیه درباره بسیاری از مشکلات در کشور سوریه با یکدیگر اتفاق نظر داشته و رویکردهای مشترکی دارند.
وی با تاکید بر اینکه روند مبارزه با تروریسم به صورت مشترک ادامه خواهد داشت، گفت: ما درباره شرایط فعلی سوریه از جمله برخی مسایل منطقه‌ای با یکدیگر بحث و تبادل‌نظر کردیم. اردوغان ابراز امیدواری کرد که دو کشور در کنار یکدیگر به تلاش برای برقراری ثبات در سوریه ادامه دهند و همکاری‌های آنها در زمینه مبارزه با تروریسم ادامه یابد.
وی در ادامه گفت: ما همان رویکردهای روسیه را درباره بسیاری از مشکلات موجود در سوریه داریم و تلاش‌های گسترده ما برای برقراری صلح، آرامش و ثبات در منطقه ادامه خواهند یافت و امیدوارم که این دیدارهای ما برای کل منطقه مفید باشد.
رییس‌جمهور ترکیه در ادامه گفت: ما مناطق کاهش تنش در سوریه ایجاد کردیم و پیشرفت‌هایی در این کشور داشتیم و ایده‌های خود را درباره حل سیاسی بحران سوریه با طرف ایرانی نیز به اشتراک خواهیم گذاشت. اردوغان در ادامه تاکید کرد: روابط ما با روسیه موفقیت‌آمیز و مستحکم بوده و ما تمامی چالش‌ها را پشت سر گذاشته‌ایم.
پوتین نیز در این کنفرانس مطبوعاتی با تاکید بر اینکه در این دیدار مسایل نظامی و ارائه سامانه موشکی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و این گفت‌وگوها مثبت و سازنده بودند، عنوان کرد: ما با ترکیه اهدافی را برای حرکت رو به جلو و فراهم کردن مقدمات امضای توافقنامه‌های جدیدی تعیین کردیم.
رییس‌جمهور روسیه افزود: مسکو و آنکارا در حال برداشت نتیجه همکاری‌های اقتصادی دوجانبه خود هستند و عوامل تحریک‌آمیز در مسایل بین‌المللی هیچ جایی در روابط ما با ترکیه ندارند. کرملین پیشتر در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که پوتین با همتای ترکیه‌ای خود و حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران دیداری سه‌جانبه خواهند داشت و در این دیدار روند اجرای توافقنامه‌های به دست آمده در نشست‌ اول آنها در شهر سوچی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
پوتین: داعش هنوز یک خطر جهانی است
رییس‌جمهور‌ روسیه اعلام کرد: باوجود شکست نظامی داعش در سوریه و عراق، هنوز این گروه قابلیت حمله به مناطق دیگر در سراسر جهان را دارد. ولادیمیر پوتین که در ترکیه حضور دارد، در پیامی برای هفتمین کنفرانس امنیت جهانی در مسکو گفت: ما نیاز داریم که اشکال جدیدی از همکاری‌های بین‌المللی را ایجاد کنیم. وی ادامه داد: با وجود شکست داعش هنوز این گروه تروریستی پتانسیل بالایی برای تغییر تاکتیک‌ها داشته و می‌تواند حملاتی را در کشورهای دیگر در سراسر جهان انجام دهد.
دیگر گروه‌های افراطی نیز خطر بزرگی محسوب می‌شوند تحت این شرایط همه ما باید راه‌های تازه‌ای از همکاری چند‌جانبه را در پیش بگیریم.
پوتین با تاکید بر اینکه داعش هنوز یک خطر جهانی است، گفت: بر همین اساس نیاز به روش‌های جدید همکاری‌های بین‌المللی برای مقابله با این گروه و حفظ دستاوردهای جنگ با تروریسم داریم. رییس‌جمهور روسیه تاکید کرد که کنفرانس امنیتی مسکو اهمیت زیادی در عرصه جهانی دارد.
وی گفت که در نشست ۲۰۱۸ نمایندگانی از ۱۰۰ کشور از جمله وزیران دفاع، سران ارتش محققان برجسته و کارشناسان و همچنین مقام‌های عالی رتبه از سازمان ملل و دیگر سازمان‌های بین‌المللی حضور دارند. پوتین ابراز اطمینان کرد که مباحث این نشست مثمرثمر بوده و به شرکت‌کنندگان این امکان را خواهد داد تا تجربیات و دیدگاه‌های خود را تبادل کرده و تلاش جامعی برای تضمین امنیت و ثبات جهانی داشته باشند.

افزایش فاصله ترکیه از آمریکا
ترکیه میزبان اولین سفر خارجی پوتین بعد از انتخاب مجدد به ریاست‌جمهوری روسیه است. حدود سه سال پیش که ترکیه یک جنگنده روس را ساقط کرد، دو کشور یکی از سیاه‌ترین فصول روابط خود را تجربه کردند، اما رهبران دو کشور خواستند و توانستند که از این مرحله بگذرند و همسویی قابل توجهی را به نمایش بگذارند.
علت این همسویی، درمنافع مشترک نهفته است؛ برای دسترسی به بازار انرژی اروپا، ترکیه ارزش زیادی برای روسیه دارد. روابط تجاری دو طرف یکی از مباحث کلیدی در سفر پوتین به ترکیه است.
این مبادلات برای مسکو اهمیت فراوانی دارند. روسیه به شدت از سوی آمریکا و غرب به دلایل مختلف، از انضمام کریمه و درگیری با اوکراین گرفته تا مسمومیت یک مامور سابق اطلاعاتی در خاک بریتانیا، زیر انواع فشارها، از جمله تحریم‌های مالی و اقتصادی قرار گرفته و این فشارها دارد تشدید می‌شود. ترکیه هم در دوره زمامداری رجب طیب اردوغان از غرب و اسراییل فاصله قابل توجهی گرفته و بیشتر به سمت بازیگرانی مثل ایران و روسیه حرکت کرده است. چرخش رجب طیب اردوغان از مخالفت شدید با ادامه حکومت بشار اسد در چند ماه اخیر مایه شگفتی بسیاری شد. این نزدیکی و چرخش، احتمالا تا اندازه زیادی باعث شد روسیه و حتی دولت سوریه چشم خود را روی عملیات شاخه زیتون ترکیه در خاک سوریه ببندند. ترکیه حالا از گسترش دامنه عملیات خود در سوریه حرف می‌زند و باید دید مسکو تا کجا به این پیشروی ارتش ترکیه رضایت می‌دهد.
خیز اتمی
در سفر پوتین، افتتاح تاریخی پروژه هسته‌ای ترکیه-احداث سه نیروگاه اتمی- صورت می‌گیرد. مسکو تامین مالی بخش عمده‌ای از این برنامه را قبول کرده و این برای ناظران قابل تامل است. فرانسه، چین و ژاپن هم در مراحل بعدی در ساخت رآکتورها نقش خواهند داشت. ترکیه از ۴۰ سال پیش دنبال برنامه اتمی بود که به دلایل مختلف محقق نشد و اکنون می‌گوید برای تامین انرژی و عواید اقتصادی روی برنامه هسته‌ای‌اش خیلی حساب می‌کند.
در این میان‌ وضعیت برای اسراییل هم حساس می‌شود. امارات، عربستان و حالا ترکیه به سمت برنامه اتمی خیز برداشته‌اند. اسراییل در گذشته اتمی شدن کشورهای عربی مثل عراق و سوریه را تحمل نکرده و با اقدام نظامی جلوی آنها را گرفت. حرکت ترکیه و اعلام ریاض برای اتمی شدن چالشی برای آمریکا هم خواهد بود. هرگونه مخالفت دولت ترامپ با برنامه اتمی ترکیه و چراغ سبز به برنامه اتمی عربستان به التهاب بیشتر در روابط با ترکیه منجر خواهد شد، رابطه ای که اخیرا التهابات متنوعی را تجربه کرده؛ بر سر ماجرای کودتای نافرجام و ادعاهای آنکارا علیه فتح‌الله گولن که ساکن آمریکاست، بر سر عملکرد ترکیه در سوریه و گرایش آنکارا به مسکو.
خرید ۴۰۰-S
ترکیه به عنوان یک متحد قدیمی آمریکا در ناتو، حالا دارد از روس‌ها تسلیحات پیشرفته دفاع هوایی ۴۰۰-S می‌خرد. مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه چند هفته پیش گفت کشورش به تسلیحات پیشرفته دفاع هوایی نیاز دارد، اما متحدانش در ناتو و به ویژه آمریکا حتی تفنگ عادی هم به ترکیه نمی‌فروشند و آنکارا بالاخره باید نیازش را از جایی تامین کند. بازتر شدن بازار خرید تسلیحات برای ترکیه عملا هشداری است برای ناتو و آمریکا، یک عضو ناتو دارد در شرایط ملتهب فعلی به جبهه مقابل نزدیک می‌شود.
از سوی دیگر، ورود تسلیحات پیشرفته ضدهوایی روسی، کار را برای ناتو از نظر ساختار فنی و نظامی پیچیده می‌کند. جالب اینکه روس‌ها با علم به عضویت ترکیه در ناتو، اجازه مجهز شدن کشوری از اردوی مقابل را به یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های نظامی خود داده‌اند. این رضایت شاید در دل خود گویای ارزیابی بلندمدت روس‌ها از وضعیت ترکیه باشد؛ اینکه ترکیه به فاصله گرفتن از غرب ادامه می‌دهد و می‌شود آن را به سوی خود جلب کرد.