داستان یک معجزه اقتصادی

محمدرضا ستاری- در ماه میلادی گذشته و همزمان با سالگرد پیروزی خاویر میلی در انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین، داستان موفقیت‌های اقتصادی وی در کشورش به تیتر اصلی رسانه‌های سراسر جهان تبدیل شد. او سرمست از دستاوردهای اقتصادی‌اش حدود 20روز پیش در یک سخنرانی اعلام کرد که مردم کشور همچنان منتظر شکوفایی اقتصادی در آینده‌ای نزدیک باشند. این صحبت‌ها از سوی میلی در حالی مطرح شده که با ورود دوباره دونالد ترامپ به کاخ سفید، حالا او یک متحد قوی در واشنگتن داشته و به نظر می‌رسد که با اعتماد به نفس بیشتری سال دوم ریاست جمهوری خود را آغاز کند.
در چنین شرایطی و یک‌سال پس از مراسم تحلیف خاویر میلی در این کشور بحران‌زده اقتصادی، چیزهای بسیار زیادی تغییر کرده است. به عنوان مثال چند روز قبل او رسما اعلام کرد که آرژانتین پس از بیش از 100سال دیگر بدهی و کسری بودجه ندارد؛ امری که تبدیل به موضوعی برای تحسین وی شده و رسانه‌های معتبری مانند فایننشال‌تایمز و اکونومیست این موفقیت چشمگیر را با آب و تاب فراوانی پوشش دادند. از سوی دیگر همزمان دونالد ترامپ و ایلان ماسک به عنوان ثروتمندترین فرد جهان نیز از معجزه اقتصادی میلی در آرژانتین صحبت کردند.
در همین رابطه طبق گزارشی که به تازگی اندیشکده شورای آتلانتیک منتشر کرده، بازار سهام آرژانتین اکنون با جهشی خیره‌کننده، بالاترین بازده را در میان سایر اقتصادهای جهانی رقم زده است. از سوی دیگر همزمان با اینکه دولت توانسته در طول یک‌سال گذشته، سطح قابل‌توجهی از اعتماد عمومی را به خود جلب کند، چند روز قبل رسما اعلام شد که آرژانتین عملا از رکود اقتصادی خارج شده است.
3ماهه اول پیروزمندانه
همانطور که می‌دانیم خاویر میلی در ابتدای حضور خود در کاخ ریاست‌جمهوری، همانگونه که از قبل وعده داده بود، اقدامات و سیاست‌های غیرمنتظره و رادیکالی را در دستور کار قرار داد. به عنوان مثال وی علاوه بر تعطیل کردن بانک مرکزی و برچیدن بیش از نیمی از وزارتخانه‌ها (مانند وزارت بهداشت و وزارت آموزش‌وپرورش)، رسما با حذف کردن پزو به عنوان واحد پول ملی کشور، دلار آمریکا را جایگزین پزو در مبادلات داخلی کرد. در همین راستا گیدو سندلریس، رییس سابق بانک مرکزی آرژانتین (2018-2019)، طی گفت‌وگویی که با اندیشکده شورای آتلانتیک داشته، معتقد است: میلی قبل از مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری به درستی مشکلات واقعی کشور را شناسایی کرده بود. تورم، هزینه‌های عمومی بالا و فساد سیاسی و ساختاری تنها بخشی از این مشکلات را تشکیل می‌دادند.
در چنین شرایطی و در حالی که تورم سه رقمی بوده، ذخایر ارزی بانک مرکزی ته کشیده و کسری بودجه نیز از کنترل خارج شده بود، خاویر میلی به محض روی کار آمدن سیاست انقباضی شدید کاهش بودجه، توقف مخارج اضافی و مقررات‌زدایی را در دستور کار خود قرار داد. او در این راستا قوانین قابل‌توجهی را به تصویب رساند که نتیجه آنها کاهش تورم، بازیابی ارزش اوراق قرضه ملی، پایان یافتن کسری بودجه و خروج اقتصاد کشور از رکود بود.
در چنین شرایطی نتایج نظرسنجی موسسه گالوپ نشان می‌دهد، همزمان با اینکه در سال اول ریاست‌جمهوری، خاویر میلی توانسته اعتماد عمومی را بالا برده و محبوبیت خود را نیز باوجود اقدامات سختگیرانه اقتصادی افزایش دهد، دورنمای اقتصادی این کشور در سال 2025 نیز مثبت ارزیابی می‌شود. امری که خود وی در مصاحبه با روزنامه فایننشال‌تایمز به آن اشاره کرده و گفت: من پس از اجرای بزرگ‌ترین برنامه ریاضت اقتصادی در تاریخ‌مان، 50‌درصد محبوبیت دارم. این یک معجزه است، اینطور نیست؟!
آیا موفقیت‌های میلی ادامه می‌یابد؟
خاویر میلی که در دوران جوانی خود دروازه‌بان فوتبال بوده به خوبی می‌داند که در یک مسابقه، نحوه عملکرد در نیمه اول فوتبال چه تاثیر حیاتی در نتیجه نهایی بازی دارد.
در نتیجه نه‌تنها او بلکه کارشناسان نیز می‌دانند بازگرداندن ثبات به اقتصاد کلان آرژانتین هرگز در کوتاه‌مدت میسر نخواهد بود.
در چنین شرایطی سوال این است که آیا دولت او می‌تواند در ادامه راه، حمایت‌های لازم را برای ادامه برنامه‌های بی‌سابقه و سختگیرانه اقتصادی حفظ کند؟
در واقع هر چند چشم‌انداز سال جدید میلادی برای دولت و اقتصاد آرژانتین مثبت است اما در سال2025 همچنان چالش‌های اساسی وجود دارند. به عنوان مثال در حالی که صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی آرژانتین در سال آینده را 5‌درصد تخمین زده و دولت نیز اعلام کرده که در سال جدید میلادی قیمت‌ها 18‌درصد افزایش پیدا می‌کنند اما بانک‌ها و کارشناسان اقتصادی معتقدند که در سال2025 ما شاهد تورم بیش از 30‌درصد در آرژانتین خواهیم بود.
در نتیجه مشکل اصلی خاویر میلی این است که اگر اقتصاد به روند رو به رشد خود ادامه نداده و تورم افزایش یابد، او در سال آینده اعتماد عمومی را از دست داده و ممکن است نتایج انتخابات پارلمانی به ضرر میلی و سیاست‌های اقتصادی‌اش رقم بخورد.
در همین راستاست که شاهد هستیم رییس‌جمهوری آنارکوکاپیتالیست آرژانتین پیش‌بینی چنین وضعیتی را کرده و دستاوردهای سیاست خارجی را به مسائل داخلی پیوند زده است. مانند آغاز روند الحاق آرژانتین به سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه و تمدید حضور کشورش در بلوک اقتصادی آمریکای جنوبی موسوم به مرکوسور.
علاوه بر این پیروزی ترامپ نیز منجر به افزایش شاخص سهام در آرژانتین شده است. او که رابطه نزدیکی با رییس‌جمهوری منتخب ایالات‌متحده برقرار کرده، آشکارا می‌گوید که ترامپ نقش تعیین‌کننده‌ای در هیات‌مدیره صندوق بین‌المللی پول ایفا می‌کند و همین امر می‌تواند مزیت قابل ملاحظه‌ای برای کشورش جهت دریافت تسهیلات و همچنین نحوه بازپرداخت بدهی به این صندوق باشد.
این امر از آنجا حائز اهمیت است که آرژانتین اکنون بیش از 40‌میلیارد دلار به صندوق بین‌المللی پول بدهکار است، آن هم در شرایطی که ذخایر خالص بین‌المللی آن منفی 3‌میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. به همین دلیل شاهد هستیم مارک روبیو، نامزد وزارت خارجه دولت جدید ترامپ، اخیرا به صراحت اعلام کرده که ایالات‌متحده باید از نفوذ خود در صندوق بین‌المللی پول برای کمک به بازسازی اقتصادی آرژانتین استفاده کند.
موضوع بعدی آرژانتین در سیاست خارجی، بحث نحوه رابطه با چین به عنوان یکی از شرکای اصلی اقتصادی این کشور است. در واقع در حالی که خاویر میلی صحبت‌های تندی را علیه چین چه در زمان انتخابات و چه در زمان ریاست‌جمهوری مطرح کرده اما شاهد بودیم که پکن در ماه ژوئن سوآپ ارزی خود را با آرژانتین تمدید کرد؛ موضوعی که باعث شد دولت میلی از چالش مهم کاهش ذخایر خارجی نجات یابد.
علاوه بر این در شرایطی که خاویر میلی و شی‌جین‌پینگ برای نخستین‌بار در حاشیه نشست گروه20 در ماه نوامبر با یکدیگر دیدار کردند در بیانیه‌ای رسمی اعلام شد که 5/‏2‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای استخراج لیتیوم و نیز 3‌میلیارد دلار سرمایه برای احداث خطوط جدید نفت جذب و عملیاتی شده است. در نتیجه کارشناسان معتقدند که روند اصلاحات خاویر میلی باعث جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به آینده اقتصادی این کشور شده است.
در همین رابطه به گفته اغلب کارشناسان سیاست‌های اقتصادی خاویر میلی در سال اول دولتش فراتر از انتظارات بوده است اما نمی‌توان منکر این قضیه شد که آرژانتین همچنان در برابر شوک‌های اقتصادی آسیب‌پذیر نیست.
از سوی دیگر چالش اساسی میلی این است که او در سال اول ریاست‌جمهوری یک شروع شگفت‌انگیز را رقم زده که این امر باید در سال دوم نیز استمرار داشته باشد زیرا در غیر این صورت ممکن است آرژانتین دوباره به مدار بحران اقتصادی بازگردد.