دانه درشت ها پاسخگو باشند

گروه سیاسی- پس از حدود هشت ماه که در اثر فرو ریختن ساختمان تجاری پلاسکو ۱۶ آتش‌نشان جان خود را از دست دادند، بالاخره مجلس شورای اسلامی بر اساس گزارش کمیسیون عمران علت حادثه پلاسکو را اعلام کرد تا نشانه رفتن انگشت اتهام نهادهای مختلف به سمت یکدیگر به پایان برسد. بزرگ‌ترین انتقاد در پی این حادثه مربوط به شهرداری تهران بود که به علت پلمب نشدن این ساختمان، پیش از بروز حادثه، مورد سوال قرار گرفت. دیروز کمیسیون عمران گزارش کاملی از حادثه پلاسکو در مجلس قرائت کرد‌. بهره‌برداری غیرمجاز کارگران واحدهای صنفی در طبقه دهم ساختمان از ادوات گرمایشی و سیم‌کشی غیرمجاز و غیراستاندارد بوده است. همچنین برای حادثه آتش‌سوزی پلاسکو هفت مقصر معرفی شدند. بر اساس گزارش کمیسیون عمران، «شهرداری و شورای شهر تهران‌، مالک و مدیر ساختمان که در واقع بنیاد مستضعفان بود، اتاق اصناف و افراد صنفی، استانداری و فرمانداری تهران، وزارت کار، سازمان برنامه و بودجه و سازمان مدیریت بحران کشور» مقصران حادثه پلاسکو شناخته شدند.
اما نکته عجیب در این گزارش اشاره به سازمان‌هایی است که در قبال موارد مشابه با ساختمان پلاسکو مسوولیت دارند ولی محدوده و جزییات مسوولیت آنها روشن نشده و صرفا به اشارات کلی محدود می‌شود. اما نمایندگان بعد از قرائت گزارش پلاسکو خواستار مجازات مقصران حادثه پلاسکو شدند تا درس عبرتی برای صاحبان یکصد ساختمان دیگر همچون پلاسکو شود. بهارستان‌نشین‌ها همچنان از بنیاد مستضعفان که صاحب اصلی ساختمان پلاسکو بوده گلایه داشتند که چرا در هشت ماه گذشته آجری روی آجر نگذاشته و حالا با این شرایط وضعیت کاسبان پلاسکو چه می‌شود و چه کسی باید پاسخگوی دستفروشی کاسبان پلاسکو باشد؟ اما این شرایط نه فقط مختص کاسبان پلاسکو است بلکه ساختمان پشت پلاسکو نیز به دلیل مشکلات این ساختمان همچنان معطل و بلااستفاده مانده است و به تبع آن کسبه‌‌ آنان نیز بلاتکلیف مانده‌اند.این در حالی است که در گزارش کمیسیون عمران در صحن علنی مجلس به وضعیت ساکنان و کسبه این ساختمان که پس از فروریزش آواره شده‌اند، اشاره‌ای نشده است‌. نکته‌ای که نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی قوه مقننه و پس از قرائت گزارش کمیسیون عمران به آن اشاره کرد و با خطاب قرار دادن مسعود پزشکیان رییس جلسه گفت: برخی از کسبه ساختمان پلاسکو پس از ریزش این ساختمان در ترکیه به دستفروشی روی آورده‌اند و هنوز تکلیف آنها مشخص نیست. وی همچنین گلایه‌ای از کمیسیون عمران داشت که در گزارش خود به وزارت راه‌و‌شهرسازی اشاره‌ای نکرده است. قاضی‌پور تاکید کرده که این وزارتخانه یکی از اصلی‌ترین مقصران حادثه پلاسکو است. قاضی‌پور تصریح کرد: باید کمیسیون اجتماعی به بحث وضعیت ساکنان و کسبه پلاسکو ورود و گزارشی را به مجلس ارائه کند. مسعود پزشکیان، نایب رییس اول مجلس که ریاست جلسه علنی را برعهده داشت در پاسخ به اخطار نماینده ارومیه گفت: کمیسیون این موضوع را پیگیری می‌کند.
کاسبان پلاسکو دستفروشی می‌کنند
علاوه بر این ولی داداشی در نشست علنی مجلس شورای اسلامی در جریان قرائت گزارش کمیسیون عمران در خصوص آتش‌سوزی و فروریزش ساختمان پلاسکو گفت: اگر پیش از حادثه واحدهای غیرمجازی در ساختمان وجود داشت که باعث سنگینی ساختمان بود باید علت عدم پلمب این واحدها مشخص شود و اتاق اصناف باید به وضعیت واحدهای غیرمجاز افتتاح‌شده رسیدگی می‌کرد.نماینده مردم آستارا در مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه بسیاری از مالکان واحدهای تجاری ساختمان پلاسکو سرمایه خود را از دست داده، ورشکسته شده یا دستفروشی می‌کنند، عنوان کرد: در حال حاضر هیچ مرجع پاسخگویی به وضعیت آنها وجود ندارد در حالی که وزارت کار باید به آن ورود پیدا می‌کرد.وی در ادامه با ابراز تاسف از محسوب نشدن آتش‌نشانان به عنوان شهید که قهرمان ملی این حادثه بودند، بیان داشت: البته در قانون مربوطه در خصوص این افراد کسر قانون داریم در حالی که خانواده‌های آنها باید از امتیاز خانواده شهدا بهره‌مند شوند.
مقصران حادثه پلاسکو مجازات شوند
مصطفی کواکبیان در جریان نشست علنی مجلس شورای اسلامی پس از قرائت گزارش آتش‌سوزی و فروریزش ساختمان پلاسکو اعلام کرد: باید به این نکته توجه کنیم که همچنان یکصد ساختمان دیگر همچون پلاسکو در تهران وجود دارد و پلاسکو با هر مسوولیت و بی‌مسوولیتی حادثه‌ای بود که گذشت و مهم این بود که در گزارش کمیسیون عمران برای این یکصد ساختمان مشابه پلاسکو در تهران فکری می‌شد و راهکاری برای پیشگیری از حادثه اندیشیده می‌شد. نماینده اصلاح‌طلب مردم تهران در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: متاسفانه با گذشت هشت ماه از حادثه پلاسکو هنوز هیچ اقدامی در بازسازی آن انجام نشده و آجر روی آجر نرفته است و این درحالی است که مالک این ساختمان که بنیاد مستضعفان است، پس از حادثه اعلام کرد طی دو سال این ساختمان را به روز اول برمی‌گرداند اما این مدت بنیاد مستضعفان کجا بود؟وی با اشاره به بلاتکلیفی وضعیت ۶۰۰ صاحب واحد صنفی این ساختمان، تاکید کرد: این ۶۰۰ صاحب واحدهای صنفی امروز سرگردان شده‌اند و ساختمان پشت پلاسکو نیز به دلیل مشکلات این ساختمان همچنان معطل و بلااستفاده مانده است و باید به این نکته توجه کنیم که چه میزان بی‌مسوولیتی انجام شده که این حادثه به وجود آمده است. کواکبیان با بیان اینکه براساس قانون مجازات اسلامی باید افراد مقصر در حادثه به سزای اعمال خود برسند، خاطرنشان کرد: در این گزارش هشت نهاد مقصر شناخته شده‌اند که باید به بی‌مسوولیتی آنها رسیدگی شود.مصطفی کواکبیان همچنین در تذکری اعلام کرد: بعد از گذشت دو ماه و نیم از تقاضای ما برای انجام تحقیق و تفحص از املاک نجومی شهرداری تهران هنوز این موضوع برای انجام روند کاری این تفحص در گردش کار مجلس قرار نگرفته است و انتظار می‌رود هیات‌رییسه هرچه سریع‌تر در‌باره این طرح تفحص تصمیم‌گیری کند.علیرضا محجوب نماینده دیگری بود که بعد از گزارش کمیسیون عمران از حادثه پلاسکو واکنش نشان داد و گفت: هشت ماه از این حادثه می‌گذرد اما هنوز آجری روی آجر قرار نگرفته و هیچ اقدامی برای کارگران و کسبه پلاسکو نشده است و تکلیف مغازه‌داران مشخص نیست. نماینده اصلاح‌طلب مردم تهران با انتقاد از عدم رسیدگی مسوولان پایتخت به این مساله گفت:‌ بسیاری از کسبه و کارگران هم‌اکنون در خانه‌هایشان مشغول هستند و بسیاری از وام‌ها و استمهال‌های تعهد شده بلاتکلیف مانده است. عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: با توجه به تعطیلات سه هفته‌ای مجلس امکان طرح گزارش در دو هفته آینده و همچنین دریافت پیشنهادات نمایندگان ظرف ۴۸ ساعت وجود ندارد.
مسوولیت اطفای حریق حادثه پلاسکو با شهرداری تهران بود
علاوه بر این، اسماعیل نجار، رییس سازمان مدیریت بحران کشور با توجه به ارائه گزارش کمیسیون عمران مجلس درباره حادثه پلاسکو طی سخنانی،‌ اظهار کرد: حادثه پلاسکو یک حادثه تلخ و ناگواری بود که در مقاطع قبل و بعد از حادثه این موضوع قابل بررسی بوده و هست و وزیر کشور نیز در گزارش خود پیش از این تمام مسایل را در صحن مجلس بیان کرد. نجار با بیان اینکه ساعت ۱۱ و ۳۴ دقیقه ظهر ساختمان فرو می‌ریزد، گفت: سه ساعت و ۳۵ دقیقه بعد از شروع آتش‌سوزی این اتفاق رخ می‌دهد و به دلیل اینکه حجم مواد داخل ساختمان زیاد بوده است، آتش ادامه پیدا می‌کند، از این رو باید کار آواربرداری به صورت همزمان انجام می‌شد و برای نجات افراد و آتش‌نشانان وارد عمل می‌شدیم که مسوولیت مدیریت بحران شهر تهران براساس قانون با شهرداری تهران بوده است. رییس سازمان مدیریت بحران کشور خاطرنشان کرد: آنچه حائز اهمیت است این است که از این حادثه برای حوادث احتمالی و مشابه دیگر درس عبرت بگیریم و با برنامه‌ریزی و افزایش نظارت‌‎ها و شفافیت قوانین، به موضوع پیشگیری از حوادث توجه کنیم.نهایتا گزارش کمیسیون عمران مجلس از حادثه پلاسکو منتشر شد؛ گزارشی که تقریبا تکرار دوباره مواردی است که در گزارش‌های پیشین منتشر شده بود. در گزارش کمیسیون عمران مجلس، حادثه پلاسکو ناشی از اجرا نشدن قانون، ناهماهنگی بین دستگاهی، فقدان پیش‌بینی‌های لازم در حذف زمینه‌های بروز حادثه و همچنین ناکارآمدی مدیریت بحران ارزیابی شده است. در این گزارش آمده سازمان آتش‌نشانی بارها به بنیاد مستضعفان به عنوان مالک و هیات‌مدیره ساختمان درباره نقص سیستم‌های ایمنی اخطار داده بود که هیچ‌کدام از این اخطارها جدی گرفته نشده است. به استناد ماده «۲۰» قانون روابط موجر و مستاجر و ماده ۴۸۶ قانون مدنی، کلیه تعمیرات کلی و اساسی اصل بنا و ادوات مربوط، بر عهده مالک است. همچنین طبق مفاد ماده یک قانون مسوولیت مدنی چنانچه هر کسی موجبات ضرر و زیان جانی و مالی به صورت عمدی یا ناشی از بی‌احتیاطی برای سایرین فراهم کند، مسوولیت جبران خسارت به عهده وی است. بر اساس گزارش کمیسیون عمران مجلس شهرداری هم مکلف بوده تدابیر موثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر و حریق اتخاذ کند و درباره پیشگیری از این حادثه مسوولیت داشته است. ضمن اینکه وظیفه شهرداری محدود به اخطار در پیشگیری از مخاطرات و آتش‌سوزی خلاصه نمی‌شود، بلکه برای رفع خطر باید اقدام کند.
آتش‌نشانان، قربانی مدیریت ناکارآمد بحران
در نهایت این کمیسیون اعلام کرده «فرافکنی دستگاه‌ها، نهادها و سازمان‌های دولتی و عمومی در گزارش‌های ارسالی» مبین شفاف ‌نبودن مفاد قوانین مربوطه و به تبع آن ابهام در وظایف و اختیارات در وقوع حوادث مشابه ساختمان پلاسکو است. ضمن اینکه برای هیچ‌یک از مواد قانونی مرتبط با وظایف دستگاه‌های ذیربط در امر پیشگیری از خطرات حریق و تامین ایمنی و حفاظتی و بهداشتی و… ضمانت اجرایی پیش‌بینی نشده است.البته پیش‌تر نیز «هیات ویژه گزارش ملی بررسی حادثه ساختمان پلاسکو» در فروردین‌ماه گزارشی از این حادثه به حسن روحانی، رییس‌‌جمهور، ارائه و هفت سازمان و وزارتخانه را به کوتاهی در این زمینه متهم کرده بود.
رییس این هیات ویژه با ارائه این گزارش به رییس‌‌جمهور گفت که بنیاد مستضعفان،‌ شهرداری تهران، وزارت تعاون، وزارت راه‌و‌شهرسازی، وزارت کشور، شورای ساختمان پلاسکو، سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران و راهنمایی و رانندگی از جمله نهادها و سازمان‌هایی هستند که در انجام وظایف خود کوتاهی کردند. لازم به ذکر است، در بخش جمع‌بندی این گزارش نیز آمده است که «بیش از صد ساختمان بلندمرتبه مشابه پلاسکو در سطح تهران و دیگر شهرها وجود دارند که شرایط ایمنی آنها مناسب نیست.»دی ماه سال گذشته بود که این حادثه تلخ در خیابان جمهوری تهران رخ داد، بعد از آن افکار عمومی به دنبال پاسخی روشن از سوی مسوولان مربوطه بود‌ تا علت واقعی این حادثه را جویا شود هر چند برخی از مسوولان مقصر، زیربار این مسوولیت فاجعه‌بار نرفتند و علت خارج نشدن به موقع آتش‌نشانان نیز از ساختمان پلاسکو در گزارش کمیسیون عمران مغفول ماند اما به هر حال یادمان نمی‌رود که در حادثه پلاسکو عده‌ای جان خود را به دلیل بی‌تدبیری مسوولان از دست دادند و بعد از آن نیز اقدام در‌خوری در خصوص این ساختمان و کسبه‌های آن انجام نشد. پس بهتر است علاج واقعه قبل از وقوع آن صورت گیرد تا بعد از وقوع یک سانحه افرادی قربانی مدیریت ناکارآمد بحران و کمبود تجهیزات نشوند.