درایت به جای انکار و تکذیب؛ برخورد مناسب با قتل یک دانشجو

ساعت۲۱ چهارشنبه ۲۴ بهمن واحد گشت پلیس در محدوده بزرگراه جلال آل احمد نبش کوچه جنت با جوانی۱۹‌ساله مواجه شده که بر اثر اصابت جسم تیز به مجاری تنفسی مجروح شده است. حالا چند روز از فوت «امیرمحمد خالقی درمیان» گذشته است. او صبح شنبه ۲۷بهمن، در آرامستان روستای درمیان خراسان‌جنوبی به خاک سپرده شد. این حادثه تلخ که به دلیل تاریکی و ناامنی محدوده اطراف خوابگاه بود، موجی از واکنش‌های اجتماعی و دانشجویی را به‌دنبال داشت. این اتفاق در کنار ابراز همدردی دانشگاهیان، به یکی از آزمون‌های مهم وزارت علوم در مدیریت بحران‌های دانشجویی تبدیل شد. حضور سریع وزیر علوم، حسین سیمایی‌صراف در دانشگاه تهران و قطع سفر او به عربستان، همراه با ورود مستقیم مسوولان دانشگاه، از جمله سرپرست دانشگاه تهران، از اقدامات مهم در واکنش به این حادثه بود.
امیرمحمد خالقی درمیان دانشجوی مقتول دانشگاه تهران
وزیر علوم بلافاصله سفر خود را نیمه‌کاره رها کرد و برای بررسی ابعاد حادثه به تهران بازگشت. او در جلسه‌ای با هیات‌رییسه دانشگاه تهران، نمایندگان وزارت کشور و نیروی انتظامی، این موضوع را بررسی کرد و ضمن ابراز تاسف از این واقعه، بر ضرورت پیگیری فوری ماجرا و تامین امنیت محوطه دانشگاه تاکید کرد. او در این جلسه اعلام کرد: «همه ما داغداریم و برای من که وزیر دانشگاه و دانشجو هستم، این داغ سنگین‌تر است. اجازه نمی‌دهم ماجرای دانشگاه به بیرون کشیده شود. کسانی که به دانشگاه خودسرانه ورود کنند و به بهانه احساس مسوولیت، نقشی ایفا کنند، قطعا با برخورد قاطع مواجه خواهند شد.»
وزارت علوم در کنار پیگیری ابعاد حادثه، اقداماتی برای تامین امنیت خوابگاه‌های دانشجویی انجام داد، از جمله استقرار دو کانکس نیروی انتظامی در نزدیکی خوابگاه‌های دانشگاه، افزایش گشت‌های امنیتی در منطقه، نصب دوربین‌های نظارتی و بهبود روشنایی محوطه خوابگاه‌ها. منتقدان معتقدند که این اقدامات نوش‌دارویی بعد از مرگ سهراب است اما دانشگاه تهران اسنادی را منتشر کرده که نشان می‌دهد مدت‌هاست برای تامین کانکس نیروی انتظامی و تامین روشنایی با نیروی انتظامی و شهرداری مکاتباتی داشته است. همچنین پس از این جلسه، مدیرکل امور خوابگاه‌های دانشگاه تهران استعفا داد و سرپرست جدید برای این سمت منصوب شد.
پس از حادثه تجمع اعتراضی دانشجویان در کوی دانشگاه شکل گرفت. حضور مستقیم سیدحسین حسینی، سرپرست دانشگاه تهران در میان دانشجویان و تلاش او برای گفت‌وگو با معترضان، یادآور واکنش‌های مشابه در سال۱۳۷۸ بود. او در سخنانش با اشاره به اتفاقات گذشته، بر ضرورت حفظ آرامش و پیگیری ماجرا از مسیر قانونی تاکید کرد: «ما دانشگاهیان صاحب عقل و شعور هستیم و می‌توانیم مسائل را در درون دانشگاه حل کنیم. نمی‌گذاریم که برخی افراد از این فضا سوءاستفاده کنند.» در مقابل برخی رسانه‌های تندرو تلاش کردند که فضای اعتراضات را به یک بحران امنیتی تبدیل کنند. روزنامه‌هایی مانند کیهان و وطن‌امروز، اعتراضات دانشجویی را به عنوان توطئه اپوزیسیون و رسانه‌های معاند معرفی کردند. این در حالی بود که دانشجویان صرفا خواستار رسیدگی به وضعیت امنیتی محوطه دانشگاه بودند. در مجلس نیز جلسه‌‎ای برای بررسی این حادثه تشکیل شد.
فرشاد ابراهیم‌پور، نایب‌رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در جلسه بررسی این حادثه در مجلس تاکید کرد که حضور به‌موقع وزیر علوم تاثیر مثبتی در مدیریت بحران داشته است. او همچنین اعلام کرد که براساس داده‌های دوربین‌های مداربسته، انگیزه اصلی این قتل سرقت بوده است و نیروهای انتظامی در حال پیگیری ماجرا هستند.
در مقایسه با موارد مشابه در سال‌های گذشته، واکنش وزارت علوم در این حادثه سریع و مسوولانه بود. حضور فوری وزیر علوم، اقدامات برای تامین امنیت دانشجویان و مدیریت آرام اعتراضات دانشجویی از نقاط مثبت عملکرد این وزارتخانه محسوب می‌شود. با این حال، چالش اصلی همچنان ایجاد امنیت پایدار برای دانشجویان در محوطه‌های دانشگاهی است. آیا این اقدامات کافی خواهد بود؟
برخورد وزارت علوم با این حادثه مورد تایید برخی اساتید این دانشگاه هم بود. رحیم ابوالحسنی، عضو هیات علمی دانشگاه تهران در رشته علوم سیاسی هم درباره واکنش دانشگاه و وزارت علوم به یکی از رسانه‌ها گفته: تا جایی که من دیدم واکنش خوبی بود و از وزیر علوم باید تشکر کرد که خودش وارد صحنه شد، همچنین باید از سرپرست دانشگاه تشکر کرد که ورود و مواضع خوبی داشت و مانع از بحرانی شدن وضعیت شد. مساله‌ای که مطرح است و با اعتراض دانشجوها روبه‌رو شد، موضوع ورود لباس‌شخصی‌ها به دانشگاه است. ما نمی‌دانیم این چه صیغه‌ای است که در داخل دانشگاه لباس‌شخصی می‌آید؟ مگر این دانشجوها جاسوس و بیگانه هستند که هر اتفاقی می‌افتد بلافاصله نیروهای امنیتی و لباس‌شخصی ورود می‌کنند؟ این رفتارها توهین به دانشجو است. این رفتارها تحقیر دانشجو است. برخی دوست دارند مسائل داخل دانشگاه را به کف خیابان بکشانند.
در همین ماجرای اخیر هم اگر نوع ورود و درایت وزارت علوم و به ‌خصوص شخص سرپرست دانشگاه تهران نبود و تفکر رییس قبلی دانشگاه و آن جماعتی که می‌گویند باید با باتوم مشکل را حل کرد، همچنان برقرار بود، قطعا فاجعه جدیدی را ایجاد می‌کرد. سیستم اینها مثل سیستم نظامی کشورهایی است که دوست دارند جنگی رخ دهد تا سلاح‌های خود را بفروشند. این آقایان هم اساسا رسالت‌شان همین است، چون اگر کشور آرام باشد و محیط آزاداندیشی داشته باشیم، دکان و بازار اینها کساد خواهد شد. صادق زیباکلام، استاد علوم‌سیاسی سابق دانشگاه تهران هم گفته است: عمل دکتر حسینی، سرپرست دانشگاه تهران که بلافاصله پس از اطلاع از حمله لباس‌شخصی‌ها، به کوی می‌رود و در میان دانشجوها قرار می‌گیرد، حرکت بسیار ستایش‌انگیزی است. همچنین کاری که دکتر سیمایی‌صراف انجام داد و سفرش به عربستان را نیمه‌تمام گذاشت و برای رسیدگی به موضوع به ایران برگشت، قابل احترام است و نشان می‌دهد شخص وزیر علوم بی‌تفاوت به این موضوع نیست که بخواهد تنها به صدور یک پیام و دستور پیگیری اکتفا کند و ژست‌هایی را بگیرد که معمولا گرفته می‌شود. البته هرقدر که کار ریاست دانشگاه تهران و وزیر علوم قابل احترام است، سکوت آقای رییس‌جمهور تاسف‌آور بود. نکته بعدی درباره مجلس است؛ مجلس قرار بود که خانه ملت باشد. به‌نظر می‌آید با تمام کاستی‌ها و کم‌کاری‌های مدیران وزارت علوم و دانشگاه تهران داغ دانشگاهیان را زیاد نکردند و با همدردی به موقع برآتش خشم دانشجویان ندمیدن که در این روزگار این رفتارها کمیاب است.