درمان صنعت زیان‌ده؟

«جهان‌صنعت»- افزایش قیمت دارو در روزهای اخیر به یکی از چالش‌های جدی حوزه سلامت کشور تبدیل شده است. این موضوع نه‌تنها نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان مردم ایجاد کرده بلکه چالش‌هایی را برای سیاستگذاران و تولیدکنندگان دارو نیز به‌همراه داشته است. براساس اظهارات رییس سازمان غذا و دارو، طی یک بازه زمانی کوتاه، قیمت حدود ۳۰۰۰ قلم دارو افزایش یافته است که این افزایش در برخی اقلام، بین ۳۰ تا ۷۰‌درصد بوده و در مواردی حتی به چند 100درصد نیز رسیده است. از سوی دیگر، گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد حذف ارز ترجیحی دارو از سال۱۴۰۴ در دستور کار قرار گرفته است. این سیاست، اگرچه ممکن است به‌دلایلی همچون کاهش سوءاستفاده‌ها و فساد در تخصیص ارز توجیه شود اما پیامدهای بالقوه‌ای را به‌همراه خواهد داشت. یکی از مهم‌ترین این پیامدها، افزایش قابل‌توجه هزینه‌های تولید دارو است که به‌‌طور مستقیم به قیمت نهایی داروها منتقل خواهد شد. این امر می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر صنعت دارویی کشور داشته باشد و چالش‌های جدی را برای شرکت‌های تولیدکننده ایجاد کند. از طرف دیگر، این تغییر ممکن است باعث کاهش قدرت خرید دارو توسط بیماران و درنتیجه کاهش مصرف برخی اقلام دارویی شود که این خود تاثیری منفی بر سودآوری شرکت‌های داروسازی خواهد داشت.
در کنار این مسائل، صنعت دارویی کشور با موضوعاتی همچون افزایش هزینه‌های تامین مواد اولیه، وابستگی به واردات برخی اقلام کلیدی و نوسانات نرخ ارز نیز مواجه است. این عوامل در کنار حذف احتمالی ارز ترجیحی می‌توانند فشارهای بیشتری را بر این صنعت وارد کنند و به پیچیدگی‌های بیشتری در مدیریت این حوزه منجر شوند.
با توجه به این شرایط، تحلیل دقیق و جامع وضعیت صنعت دارویی و پیش‌بینی آینده آن، به‌ویژه با توجه به سیاست‌های احتمالی و تغییرات بازار جهانی، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این گزارش تلاش دارد تا ضمن بررسی شرایط کنونی صنعت دارویی، به آینده پیش‌روی این صنعت و تاثیرات آن بر شرکت‌های تولیدکننده و همچنین دسترسی بیماران به دارو بپردازد. این تحلیل، می‌تواند راهنمایی برای تصمیم‌گیران اقتصادی، مدیران شرکت‌های دارویی و فعالان حوزه سلامت در مواجهه با چالش‌های پیش‌رو باشد.
بررسی تکنیکال شاخص صنعت
شاخص صنعت دارویی همانطورکه انتظار می‌رفت با رشد خیره‌کننده‌ای طی سه‌ماه گذشته همراه شد و حدود 50‌درصد بازدهی را برای سهام‌داران به همراه داشت. باوجود اینکه در حال حاضر هیچ نشانه‌ای برای اصلاح این شاخص وجود ندارد و خبرهای مبنی‌بر افزایش نرخ دارو نیز محرک خوبی برای رشد این صنعت شده است اما با توجه به رشد سریع شاخص این صنعت باید احتمال اصلاح هرچند کوتاه‌مدت آن را مدنظر قرار داد. بنابراین بهتر است سرمایه‌گذاران با درایت بیشتری، با توجه به رسیدن شاخص دارویی به محدوده‌های مقاومتی، با احتیاط بیشتری اقدام به خرید و فروش سهام دارویی کنند. شاخص تکنیکال این صنعت نشان می‌دهد که هنوز مسیر رشد در بلندمدت می‌تواند ادامه داشته باشد اما در کوتاه‌مدت، نشانه‌هایی از کاهش مومنتوم دیده می‌شود که نیازمند مدیریت دقیق‌تر سبد سرمایه‌گذاری توسط سرمایه‌گذاران است. برای اطمینان از ورود به این صنعت، باید به حجم معاملات و شواهد بنیادی توجه بیشتری کرد.
بررسی فروش شش‌ماهه نمادهای دارویی
با مقایسه میزان فروش شرکت‌های تولیدکننده دارو در شش‌ماهه امسال با شش‌ماهه سال1402، می‌توان دریافت که ثبات لازم در افزایش سودآوری دیده نمی‌شود. در بین شرکت‌هایی که بیشترین میزان فروش را در شش‌ماهه سال1403به ثبت رسانده‌اند، می‌توان به دعبید، ددانا، دفارا و دالبر اشاره کرد. البته باید توجه داشت که ددانا و دالبر در سال گذشته میزان بیشتری را به ثبت رسانده بودند.
این کاهش نسبی در برخی شرکت‌ها نشان‌دهنده چالش‌هایی در بازار مصرف، قیمت‌گذاری یا تامین مواد اولیه است که باید به‌طور دقیق‌تر مورد تحلیل قرار گیرد. در مقابل، برخی شرکت‌ها موفق به افزایش سهم بازار خود شده‌اند که این مساله نیازمند بررسی استراتژی‌های بازاریابی و فروش آنهاست.
دعبید با فروش بیش از 883/‏3‌میلیارد تومان، در صدر لیست قرار دارد. پس از آن، ددانا با فروش 458/‏2‌میلیارد تومان و دلر با فروش 320/‏2‌میلیارد تومان در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
شرکت‌هایی مانند دفارا، درازک و دالبر نیز با فروش بین 337/‏1 تا 201/‏1‌میلیارد تومان عملکرد مناسبی داشته‌اند اما در بخش انتهایی این نمودار، شرکت‌هایی همچون دشیری، ریشمک و داوه با فروش کمتر از 100میلیارد تومان در محدوده پایین‌تر جدول قرار گرفته‌اند.
این آمار نشان‌دهنده سهم بالای شرکت‌های بزرگ‌تر و پرقدرت در بازار دارویی کشور است. در مقابل، شرکت‌های کوچک‌تر نیاز به راهبردهای جدی‌تر در بازاریابی، نوآوری محصول و بهبود کارایی تولید دارند. این تحلیل به تصمیم‌گیران و سرمایه‌گذاران دیدگاهی شفاف از وضعیت فعلی و عملکرد شرکت‌های مختلف صنعت دارویی ارائه می‌دهد.
رشد فروش شرکت‌های دارویی در یک‌سال اخیر
بررسی رشد فروش شرکت‌های دارویی نشان می‌دهد که برخی از این شرکت‌ها در یک‌سال گذشته عملکرد بسیار مطلوبی داشته‌اند. شرکت‌هایی نظیر داوه، بیوتیک و ریشمک بیشترین رشد فروش را نسبت‌به سال گذشته ثبت کرده‌اند. این شرکت‌ها به ترتیب با رشد قابل‌توجهی در فروش خود توانسته‌اند جایگاه ویژه‌ای در بازار به دست آورند.
در مقابل، شرکت‌های بزرگ‌تری همچون دعبید و دلقما باوجود داشتن فروش مناسب، رشد فروش نسبتا ضعیفی را نشان داده‌اند و به ترتیب رشدی در محدوده 28 و منفی 17‌درصدی داشته‌اند. از سوی دیگر، ددانا که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان دارو به‌شمار می‌رود، نسبت‌به سال گذشته افت 8‌درصدی در فروش خود را ثبت کرده است. این تفاوت در رشد فروش، علاوه‌بر عملکرد داخلی شرکت‌ها، به عوامل مختلفی نظیر استراتژی‌های بازاریابی، سهم بازار، قیمت‌گذاری و سیاست‌های اقتصادی کشور مرتبط است. همچنین، تغییرات در بازار مصرف، نوسانات نرخ ارز و تامین مواد اولیه، نقش مهمی در تعیین این روندها داشته‌اند.
به‌‌طور کلی، عملکرد شرکت‌های مختلف دارویی در این بازه زمانی نشان‌دهنده نیاز به بازنگری در برخی سیاست‌ها و بهره‌گیری از فرصت‌های موجود در بازار است. این تحلیل می‌تواند به تصمیم‌گیران و فعالان صنعت در پیش‌بینی بهتر روندهای آینده کمک کند.
نسبت E/‏ P صنعت
در شهریورماه که به بررسی صنعت دارو پرداخته شد، به این موضوع اشاره کردیم
کهE /‏P این صنعت پایین‌تر از 9‌واحد است و در صورت کاهش ریسک‌های موجود در بازار، پتانسیل خوبی برای رشد دارد. حال نسبت‏P/E TTM صنعت دارو مانند سایر صنایع بازار طی ماه‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته و بار دیگر به حوالی قله سال1402 خود در محدوده 14‌واحد رسیده است.
هرچند افزایش نرخ محصولات می‌تواند منجربه رشد مقدار EPS شرکت‌های این صنعت شود، ولی باید توجه داشت که میانگین P/E صنعت دارو در حال حاضر بالاتر از میانگین سه‌سال اخیر خود قرار دارد و به همین دلیل امکان اصلاح قیمت و تعدیل شدن مقدار P/Eدور از انتظار نیست.
این نسبت نشان‌دهنده هیجان بازار در کوتاه‌مدت و انتظارات بالای سرمایه‌گذاران از رشد درآمدی شرکت‌های دارویی است. برای پایدار شدن این رشد، لازم است علاوه‌بر سیاست‌های پایدار اقتصادی، گزارش‌های شفاف و عملکرد مناسب از سوی شرکت‌های فعال در این حوزه ارائه شود. این موضوع می‌تواند به کاهش نوسانات و ایجاد تعادل در ارزش‌گذاری سهام دارویی کمک کند.
نسبت P/E صنعت دارویی
روند تغییرات نسبت قیمت به سود محقق‌شده(P/E) در صنعت دارویی طی بازه‌ای چندساله نشان‌دهنده نوسانات قابل‌توجه در این شاخص است. این نسبت در برخی دوره‌ها به سطوح بسیار بالایی، نزدیک به 40 واحد رسیده و در سایر دوره‌ها کاهش معناداری را تجربه کرده است.
در حال حاضر، نسبتP/E صنعت دارویی به محدوده 80/‏12‌واحد رسیده است که بیانگر رشدی نسبت‌به ماه‌های ابتدایی سال جاری است. این افزایش می‌تواند ناشی از رشد انتظارات بازار نسبت‌به سودآوری شرکت‌های دارویی در نتیجه افزایش قیمت محصولات، بهبود شرایط عملیاتی و سیاست‌های حمایتی در این صنعت باشد.
این روند بیانگر تغییرات اعتماد سرمایه‌گذاران به صنعت دارویی است. رشد یا کاهش نسبت
P/E‏ به عوامل کلیدی نظیر عملکرد مالی شرکت‌ها، نرخ رشد درآمد، کنترل هزینه‌های تولید و شرایط کلان اقتصادی بستگی دارد.
با توجه به سطوح کنونی نسبت P/E انتظار می‌رود که در صورت وقوع اصلاح قیمتی یا افزایش سودآوری شرکت‌ها، این نسبت به‌سمت میانگین بلندمدت خود حرکت کند. تحلیل دقیق‌تر شرایط بنیادی و محیط کلان اقتصادی، برای تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران و فعالان بازار ضروری است.
مقایسه نسبتE /‏P شرکت‌های دارویی
روند مقایسه نسبتE/‏P شرکت‌های مختلف دارویی نشان‌دهنده تفاوت‌های چشمگیر در ارزش‌گذاری این شرکت‌ها براساس سود محقق‌شده آنهاست. برخی شرکت‌ها نظیر دیران با نسبتE/‏P حدود 4/‏66 و دزهراوی با نسبت 9/‏54 در بالاترین سطوح این جدول قرار دارند که نشان‌دهنده انتظارات بالای بازار از رشد سودآوری آنهاست. این در حالی است که شرکت‌هایی نظیر بیوتیک و دفارا با نسبت‌هایE/P نزدیک به 2/‏7 و 7/‏7، در میان پایین‌ترین مقادیر قرار دارند.
شرکت‌هایی مانند دعبید با نسبت 1/‏32 و دکپسول با نسبت 7/‏11 در میانه این طیف قرار دارند و عملکردی متعادل‌تر را نسبت‌به سایرین نشان می‌دهند. شرکت‌هایی مانند داوه و ریشمک که نسبت‌هایE/‏ Pآنها به ترتیب 4/‏24 و 5/‏22 است، بیانگر جذابیت قابل‌توجه برای سرمایه‌گذاران در این صنعت هستند.
این تفاوت‌ها در نسبتE/‏ Pبیانگر عوامل مختلفی نظیر عملکرد مالی، سطح سودآوری، انتظارات بازار، سیاست‌های قیمت‌گذاری و سهم بازار این شرکت‌هاست. سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری بهتر باید علاوه‌بر مقایسه این نسبت‌ها، شرایط بنیادی و پتانسیل رشد هر شرکت را نیز بررسی کنند.
مقایسه نسبتS/‏P شرکت‌ها
نسبتS/‏P (قیمت به فروش) در صنعت دارو در حدود 7واحد است که نسبت به گزارش قبلی با رشد همراه بوده و در حال حاضر این نسبت کاملا در شرایط مناسبی قرار دارد. معمولا عدد مطلوب برای S/‏P بین 1 تا 3 واحد در نظر گرفته می‌شود. نسبت‌های بالاتر از این بازه معمولا نشان‌دهنده بدهی‌های بالا یا تبانی روند سودآوری است. در مقابل، نسبت‌های پایین‌تر معمولا بیانگر ارزان بودن قیمت سهام یا پایین بودن مقدار فروش است.
نمادهایی مانند دعبید، دیران و ریشمک با نسبت‌هایS/‏ Pبالا (بیش از 6 واحد) در بالای این فهرست قرار دارند. این ارقام نشان می‌دهد که بازار انتظارات بالایی از رشد فروش و سودآوری این شرکت‌ها دارد. در مقابل، شرکت‌هایی مانند کی‌بی‌سی، بیوتیک و دسانکو با نسبت‌های پایین‌تر، بهترین عملکرد را در مقایسه با قیمت سهام خود داشته‌اند.
تحلیل حاشیه سود خالص و عملیاتی شرکت‌های دارویی
یکی از مهم‌ترین معیارها برای تحلیل عملکرد شرکت‌های فعال در هر صنعت، بررسی حاشیه سود خالص و عملیاتی آنهاست. این دو شاخص به‌‌طور مستقیم بیانگر میزان بهره‌وری شرکت‌ها در مدیریت هزینه‌ها و تبدیل درآمد به سود هستند. به‌طور کلی، هرچه درصد حاشیه سود بالاتر باشد، نشان‌دهنده توانایی بهتر شرکت در کنترل هزینه‌ها و دستیابی به سودآوری پایدار است. در صنعت دارویی، این معیارها اهمیت دوچندانی دارند زیرا به‌دلیل شرایط خاص این صنعت، مدیریت هزینه‌های تولید و تحقیق و توسعه می‌تواند تاثیرات مستقیمی بر عملکرد مالی شرکت‌ها داشته باشد.
حاشیه سود عملیاتی شرکت‌های فعال در این صنعت نشان‌دهنده عملکرد مطلوب بسیاری از آنهاست. برای مثال، شرکت‌هایی مانند دیارس، دفرا، دکپسول، دشیری و درهآور توانسته‌اند حاشیه سود بالایی را به ثبت برسانند که این امر به‌وضوح نشان‌دهنده مدیریت موثر هزینه‌ها و کارایی عملیاتی بالای آنهاست. این شرکت‌ها علاوه‌بر مدیریت موفق هزینه‌های تولید، توانسته‌اند از مزیت‌های رقابتی خود در بازار نیز بهره‌برداری کرده و سهم مناسبی از بازار را کسب کنند.
در مقابل، برخی شرکت‌ها با چالش‌های بیشتری در این حوزه روبه‌رو بوده‌اند. شرکت‌هایی مانند دسانکو، دحاوی و کی‌بی‌سی حاشیه سود پایین‌تری را ثبت کرده‌اند که نشان‌دهنده مشکلاتی در کنترل هزینه‌ها، بهره‌وری پایین‌تر یا چالش‌های موجود در زنجیره تامین است. این وضعیت ممکن است به دلایلی نظیر هزینه‌های بالای تحقیق و توسعه، افزایش قیمت مواداولیه یا رقابت فشرده در بازار داخلی و خارجی ایجاد شده باشد.
حاشیه سود خالص که بیانگر میزان سود نهایی شرکت پس از کسر تمامی هزینه‌ها و مالیات است، معیار مهم دیگری برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌ها محسوب می‌شود. شرکت‌هایی مانند دعبید، دیران و دفرا در این شاخص نیز عملکرد بسیار مطلوبی داشته‌اند و توانسته‌اند حاشیه سود خالص قابل‌توجهی را به ثبت برسانند. این موضوع نشان‌دهنده توانایی این شرکت‌ها در حفظ سودآوری حتی در شرایط اقتصادی و بازار ناپایدار است.
از سوی دیگر، برخی شرکت‌ها مانند دسانکو و دحاوی در حاشیه سود خالص عملکرد ضعیف‌تری داشته‌اند که ممکن است به‌دلیل هزینه‌های بالای عملیاتی، کاهش درآمد فروش یا چالش‌های مرتبط با نقدینگی باشد. این موارد نیازمند بازنگری در استراتژی‌های عملیاتی و مالی شرکت‌ها برای بهبود سودآوری است.
نرخ رشد سود خالص و عملیاتی در صنعت دارویی
نرخ رشد سود خالص و عملیاتی یکی از شاخص‌های کلیدی برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌های فعال در صنعت دارویی است. این شاخص‌ها نشان‌دهنده توانایی شرکت‌ها در افزایش سودآوری در مقایسه با دوره مشابه سال قبل هستند و می‌توانند دیدگاه روشنی از پویایی مالی و بهره‌وری عملیاتی این شرکت‌ها ارائه دهند.
برخی شرکت‌های فعال در صنعت دارویی در دوره اخیر عملکرد قابل‌توجهی داشته‌اند. شرکت‌هایی مانند درهآور، دیارس، دشیری و دکپسول در میان بهترین عملکردها قرار دارند و نرخ رشد سود خالص آنها در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بین 51درصد تا 148درصد بوده است. این افزایش قابل‌توجه نشان‌دهنده توانایی این شرکت‌ها در مدیریت هزینه‌ها و بهره‌برداری بهینه از منابع خود است. این شرکت‌ها توانسته‌اند با بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های غیرضروری، عملکرد مثبتی را در سود عملیاتی ثبت کنند.
از سوی دیگر، برخی شرکت‌ها مانند دسانکو، دحاوی و دیران با کاهش نرخ رشد سود خالص و عملیاتی روبرو بوده‌اند. به‌عنوان مثال، دسانکو کاهش 29درصدی در سود عملیاتی و 71درصد در سود خالص را تجربه کرده است. این ارقام نشان‌دهنده مشکلات موجود در مدیریت هزینه‌ها، کاهش فروش یا افزایش فشارهای رقابتی در بازار است. شرکت‌هایی مانند دکوثر و دشیری نیز با کاهش‌های قابل‌توجهی در این شاخص‌ها روبه‌رو شده‌اند که نیاز به تحلیل عمیق‌تر و بازنگری در استراتژی‌های مدیریتی آنها دارند.
در میان این داده‌ها، عملکرد بیوتیک نیز برجسته است زیرا این شرکت علاوه‌بر افزایش سود خالص، توانسته است رشد قابل‌توجهی در سود عملیاتی نیز ثبت کند. این موفقیت می‌تواند ناشی از استراتژی‌های موفق در کنترل هزینه‌ها و بهره‌گیری از فرصت‌های بازار باشد.
اخبار اثرگذار و چشم‌انداز صنعت دارویی
امروزه صنعت دارو به‌لحاظ ارتباط آن با سلامت عمومی و برخورداری از ارزش ویژه اقتصادی، یکی از مهم‌ترین صنایع در بازار سهام محسوب می‌شود. این صنعت به‌شدت تحت‌تاثیر نوسانات نرخ ارز قرار دارد. به همین دلیل پس از افزایش قیمت ارز در بازار، قیمت دارو نیز با شیب صعودی همراه شده و انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت‌به قیمت‌گذاری جدید در بازار افزایش یافته است. این موضوع در هفته‌های اخیر، توجه بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه را به خود جلب کرده است.
یکی از نکات اثرگذار در این صنعت، تغییر سیاست‌های قیمت‌گذاری دارو بوده است. این سیاست‌ها تاثیر مستقیمی بر سودآوری شرکت‌های فعال در این حوزه دارد. در سال‌های اخیر، به‌دلیل تغییر شیوه قیمت‌گذاری و حذف برخی یارانه‌ها، نرخ ارز موثر بر قیمت دارو نقش بیشتری در محاسبه نهایی قیمت‌ها ایفا کرده است. علاوه‌بر این، حذف تدریجی ارز ترجیحی نیز فشار بیشتری را به برخی شرکت‌های تولیدکننده وارد کرده است.
یکی دیگر از چالش‌های صنعت دارو، تامین مواداولیه موردنیاز است. بسیاری از این مواد از طریق واردات تهیه می‌شوند و نوسانات نرخ ارز و مشکلات مرتبط با نقل‌وانتقال ارز، تاثیر مستقیمی بر هزینه‌های تولید دارند. افزایش تعرفه‌های وارداتی برخی مواد و سخت‌گیری‌های گمرکی در سال گذشته، زمان و هزینه‌های تولید را افزایش داده است.
از سوی دیگر، برخی سیاست‌های حمایتی دولت، نظیر افزایش اعتبارات تخصیصی به بخش سلامت و دارو، می‌تواند به کاهش فشارها بر شرکت‌های این صنعت کمک کند اما همچنان چالش‌هایی نظیر تاخیر در پرداخت مطالبات بیمه‌ها به شرکت‌های تولیدکننده دارو، یکی از موانع جدی رشد سودآوری این شرکت‌هاست.
در چشم‌انداز آینده، بهبود سیاست‌های کلان اقتصادی، نظیر کاهش تورم، اصلاح نرخ بهره و رفع برخی تحریم‌های بین‌المللی، می‌تواند به رونق این صنعت کمک کند. با این حال، اگر نوسانات نرخ ارز ادامه یابد و هزینه‌های تامین مواداولیه همچنان افزایش پیدا کند، سودآوری شرکت‌های دارویی نیز تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت.