درگذشت ‌احسان طبری‌ محقق و سیاستمدار (۱۳۶۸ ش)

احسان طبری در سال ۱۲۹۵ ش در ساری به دنیا آمد. در سنین جوانی به مارکسیسم گروید و در سال ۱۳۱۶ همراه با ۵۲ نفر به زندان رضاشاه افتاد و تا زمان تبعید رضاخان، در زندان باقی ماند. طبری سپس در فعالیت‏های حزب توده مشارکت کرد و پس از ترور نافرجام شاه در ۱۳۲۷ و اعلام غیرقانونی بودن حزب توده، به اعدام محکوم شد. او پس از این واقعه ناگزیر به مسکو رفت و پس از اتمام تحصیلات در آکادمی این شهر، به مقام استادی دست پیدا کرد. احسان طبری پس از ۹ سال اقامت در شوروی، به آلمان شرقی عزیمت کرد و دوره آکادمیک علوم اجتماعی را گذراند و پس از اخذ مقام علمی، سال‏ها در آن کشور به تدریس پرداخت. او با زبان‏های عربی، پهلوی، روسی، آلمانی، انگلیسی، فرانسوی، ترکی آذری و ترکی استانبولی آشنایی داشت و تخصصش در زمینه تاریخ، فلسفه و ادبیات بود. طبری در سال ۱۳۵۷، همزمان با اوج‏گیری قیام مردم و انقلاب اسلامی پس از ۳۰ سال دوری به ایران آمد و فعالیت‏های سیاسی خود را با بازگشایی حزب توده از سر گرفت. در سال ۱۳۶۲ فعالیت حزب او مغایر مصالح جمهوری اسلامی شناخته شد و احسان طبری به اتفاق کادر رهبری حزب، دستگیر و زندانی شد. احسان طبری در زندان به اشتباهات خود و حزب اعتراف کرد و کتاب «کژ‌راهه» (چاپ ۱۳۶۶) را در این زمینه نوشت. او همچنین مشغول نگارش کتاب «آورندگان اندیشه خطا» حاوی کنکاشی در اندیشه‏های احمد کسروی، صادق هدایت و سیدحسن تقی‏زاده بود که با مرگ او ناتمام ماند. شکنجه و امید، فرهاد چهارم، ترانه خواب‏گونه و سفر جاده و… از دیگر آثار اوست. احسان طبری‌ هنگام مرگ هشتم اردیبهشت ۱۳۶۸ ش، ۷۳ سال داشت. او از بزرگ‏ترین نظریه‏پردازان مارکسیسم در ایران به شمار می‏رفت.