دریاچه ارومیه احیا نمی‌شود؟

گروه انرژی- «جریانات سطحی در حوضه دریاچه ارومیه در مقایسه با متوسط درازمدت ۴۶ درصد منفی است و با این شرایط دریاچه ارومیه به طور قطع احیا نمی‌شود ضمن اینکه سطح دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته ۲۵ سانتیمتر افت کرده و از مساحت آن هم ۹۳ کیلومتر مربع کم شده است.»
معاون هماهنگی حوضه‌های آبریز شرکت مدیریت منابع آب ایران روز گذشته با اعلام این مطالب در گفت‌وگویی اظهار داشت که حوضه‌های آبریز اصلی کشور دچار خشکسالی هیدرولوژیکی هستند و در صورتی که شرایط به این صورت ادامه یابد دریاچه ارومیه احیا نمی‌شود؛ خبری که می‌تواند آخرین امیدها برای نجات دریاچه ارومیه را هم به یاس تبدیل کند.
یعقوب همتی در گفت‌وگو با ایرنا ضمن بیان اینکه شرایط جریانات سطحی کشور نامناسب بوده و این وضعیت در برخی از حوضه‌های ‌آبریز ۱۰ سال است که ادامه دارد، افزود: در مجموع میزان جریان‌های سطحی کشور در مقایسه با متوسط درازمدت کاهش ۴۶ درصدی را نشان می‌دهد که عدد بسیار بالایی است. این میزان کاهش نشان‌دهنده حاکم بودن خشکسالی هیدرولوژیکی در کشور است و با این شرایط دریاچه ارومیه به طور قطع احیا نمی‌شود.
یکی دو سالی است خشکی دریاچه ارومیه و خطر نابودی کامل دومین دریاچه شور جهان بر سر زبان‌ها افتاده است. در زمان فعالیت دولت دهم، از وزارت نیرو خبر رسید تمام پروژه‌های مطالعاتی سدسازی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه متوقف شده است.
از سویی اعلام شد برای جلوگیری از روند خشک شدن این دریاچه منحصر به‌فرد، از برداشت‌های غیرمجاز آب در قالب چاه‌های حفرشده در مسیر این دریاچه و مناطق تاثیرگذار بر تسریع در روند خشکی دریاچه ارومیه جلوگیری می‌شود.
برخی کارشناسان مسایل آبی در سال‌های اخیر انتقادات فراوانی را نسبت به احداث سدهای متعدد در مسیر رودخانه‌های منتهی به دریاچه ارومیه مطرح کرده‌اند. واکنش مقامات وزارت نیرو این بود که تمام سدسازی‌ها، برداشت‌ها و توسعه کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه تنها ۱۵ درصد در خشکی این دریاچه نقش دارد و آنچه باعث به وجود آمدن شرایط فوق‌العاده در این دریاچه شده است، خشکسالی است که از ۱۰ سال پیش تاکنون کشور را درگیر خود کرده است.
دریاچه ارومیه به خاطره‌ها می‌پیوندد
با این حال در همان مقطع برخی مباحث پیرامون انتقال آب از سایر حوزه‌ها، انتقال آب از رودخانه مرزی ارس و همچنین دریای خزر به دریاچه ارومیه مطرح و در مورد آن مباحثی مطرح شد. انتقال آب رودخانه‌های تاثیرگذار بر دریاچه ارومیه، لایروبی، تغییر نحوه استفاده کشاورزان از آب و به کارگیری روش‌هایی غیر از کشت غرقابی و مسایلی از این دست به عنوان راهکارهای مهار خشکی دریاچه ارومیه مطرح شد.
در سال‌های اخیر همچنین وقوع توفان‌های نمکی به دلیل خشک شدن بخش‌هایی از دریاچه ارومیه و در معرض خطر قرار گرفتن کشاورزی منطقه غرب کشور به دلیل احتمال وقوع این‌گونه توفان‌ها نیز مطرح شده است که البته از سوی مقامات وزارت نیرو در دولت سابق رد شد.
با آغاز به کار دولت یازدهم، تصمیمات جدی و جدیدی برای نجات دریاچه ارومیه اتخاذ شد و در این زمینه دولت تدبیر و امید در اولین جلسه رسمی هیات دولت برخی دستورات را در این باره صادر کرد. دولت تصمیم گرفت کارگروهی متشکل از وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط‌زیست و برخی دستگاه‌های ذی‌ربط در این بخش تشکیل و راهکارهای جلوگیری از نابودی دریاچه ارومیه را بررسی کنند.
طبق گفته حمید چیت‌چیان وزیر نیرو، این کارگروه تاکنون راهکارهای مختلفی را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است و از این بین ۲۴ روش در دست بررسی قرار دارد. چیت چیان می‌گوید انتقالاب از رودخانه مرزی ارس یکی از این روش‌هاست.
وزیر نیرو: انتقال آب دریای خزر را بررسی می‌کنیم
وزیر نیرو در گفت‌وگو با مهر اعلام کرد که انتقال بخشی از آب دریای خزر به دریاچه ارومیه برای جلوگیری از خشکی کامل این دریاچه روش دیگری است که در دست بررسی قرار دارد. ارزیابی‌ها در این‌باره به نحوی است که کارگروه را به این نتیجه برساند که آیا اساسا امکان انتقال آب از دریای خزر به دریاچه ارومیه وجود دارد یا خیر؟
با این حال، در سایه توجهات ویژه دولت و همه بخش‌ها به دریاچه ارومیه، برخی دیگر از دریاچه‌های کشور نیز در معرض نابودی کامل قرار گرفته‌اند همچنین دریاچه‌های بختگان و مهارلو در استان فارس به دلیل عدم توجه کافی و انجام نشدن هرگونه اقدام پیشگیرانه، امروز به صورت کامل خشک شده‌اند و از آنها جز خاطره‌ای در اذهان مردم استان فارس باقی نمانده است.
همچنین خبر می‌رسد که دو دریاچه دیگر طشک و کافتر نیز در استان فارس در معرض نابودی قرار گرفته‌اند و بخش قابل توجهی از ذخیره آب این دو دریاچه هم از بین رفته است. مرتضی افتخاری از انجام تحقیق توسط موسسه تحقیقات آب درباره خشکی دریاچه‌های واقع در استان فارس خبر داد و گفت: براساس نتایج به دست آمده از تحقیق حاضر حدود ۱۱۷ هزار هکتار از پهنه‌های آبی این حوضه (شامل دریاچه‌های طشک، بختگان، مهارلو و دریاچه کافتر) در طول ۲۶ سال گذشته از بین رفته و تبدیل به نمکزارهای مستعد تولید گرد و غبار شده است.
نابودی مهارلو و بختگان
رییس پژوهشکده منابع آب موسسه تحقیقات آب همچنین از استخراج روند بیابانزایی حوضه آبریز بختگان طی ۲۶ سال گذشته با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای خبر داد و درباره انتقادات مطرح شده درباره تاثیر سدسازی‌ها در خشکی برخی دریاچه‌های استان فارس مانند آنچه درباره دریاچه ارومیه مطرح شد، افزود: برخی از محققان معتقدند احداث سدهای درودزن، سیوند و بندهای امیر و فیض‌آباد جهت برداشت آب از رودخانه‌های کر و سیوند موجب دخالت بیش از توان محیط در این منطقه شده که این امر موجب شده است تا حیات دریاچه‌های زیبای این حوضه آبریز در معرض خطر جدی قرار گیرد.