در انتظار سرما و خاموشی

«جهان‌صنعت»- کمبود برق از تابستان به زمستان رسیده است. در حالی که انتظار می‌رفت با خاموش شدن کولرها، مشکل کمبود برق حل شود و فرصتی برای چاره‌اندیشی کسری برق در سال آینده برای تصمیم‌گیران ایجاد شود، کمبود گاز نیروگاه‌ها را تحت فشار گذاشته و حالا باید منتظر قطع برق در زمستان هم باشیم.
خبرهای منتشر شده و گزارش‌های منتسب به شرکت‌های برق منطقه‌ای نشان می‌دهد که قرار است برق در زمستان هم قطع شود. دلیل آن کمبود گاز اعلام شده است. به دنبال انتشار اطلاعیه‌هایی از سوی برخی شرکت‌های توزیع برق منطقه‌ای درباره خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده روز گذشته سایت «برق من» به دلیل هجوم مردم برای اطلاع از ساعت‌های خاموشی از دسترس خارج شود.
شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ هم از آغاز اعمال محدودیت‌ها در تهران از روز دوشنبه، ۲۱ آبان ماه خبر داد. زمان‌بندی تعیین شده از ساعت ۹ تا ۱۷ اعلام شده است. توانیر اعلام کرده مشترکان تهرانی می‌توانند با ورود به پورتال اینترنتی این شرکت به نشانی www.tbtb.ir«بخش اطلاع‌رسانی خاموشی‌ها» یا سامانه برق من از جزئیات و زمان اعمال محدودیت‌های تعیین شده، مطلع شوند. همزمان گروه تحلیل عملکرد و گزارشات راهبری شبکه برق کشور گزارش داده که پیک تقاضای مصرف برق در هفته سی‌وچهارم سال‌جاری به ۴۸هزارو ۶۵۰مگاوات رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 4/7درصد رشد داشته است. میزان مصرف انرژی برق در روز اشاره شده یک‌میلیون و ۱۵هزار و ۲۳۵مگاوات‌ساعت بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 68/5درصد رشد را نشان می‌دهد، همچنین رشد تقاضای انرژی برق از ابتدای سال‌جاری تاکنون 72/4‌درصد گزارش شده است.
براساس این گزارش، میانگین دمای وزنی کشور در روز مذکور، 2/18درجه سانتیگراد بوده است که نسبت به روز مشابه سال قبل، 7/1درجه افزایش نشان می‌دهد. ناترازی گاز موضوع تازه‌ای نیست. سال گذشته گاز صنایعی مثل فولاد و پتروشیمی به دلیل کمبود گاز و در راستای حفظ گاز پایدار در شبکه خانگی قطع شد. قطعی که بنا به گفته فعالان این صنایع زیان‌های‌ میلیارد دلاری برجای گذاشت و باعث کاهش تولید ناخالص داخلی کشور شد.
امسال شرایط به مراتب بدتر از سال‌های قبل است. اگر پارسال به قطع گاز صنایع آن هم در فصل زمستان، ناترازی مدیریت شد، امسال از هفته‌های اول مهر گاز فولادی‌ها قطع شده است. نیروگاه‌ها هم که تا پیش از این در شرایط اضطرار ناشی از کمبود گاز در زمستان‌های قبل سوخت‌های مایع جایگزینی مثل گازوئیل و مازوت می‌سوزاندند، امسال همان سوخت‌ها را هم ندارند. مازوتی که روزی سوزاندن آن هم برای نیروگاه‌ها عذاب الیم بود و هوا را آلوده می‌کرد، حالا به سوختی دست‌نیافتنی تبدیل شده است.
پیشنهاد مهم بخش‌خصوصی
برای کاهش کمبود برق
حمیدرضا صالحی، دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته و نایب‌رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی به «جهان‌صنعت» می‌گوید: امسال ناترازی گاز بیشتر از پارسال است زیرا هم مصرف بالا رفته و هم برای افزایش تولید سرمایه‌گذاری صورت نگرفته است. از طرفی سال گذشته در همین روزها ذخیره سوخت مایع نیروگاه‌ها 77‌درصد بود، امسال به 40‌درصد رسیده است. مساله دیگر منع نیروگاه‌ها به سوزاندن نفت کوره است که آثار آلودگی آن مشهود است. او با بیان اینکه امسال تابستان ناترازی برق به 18‌هزارمگاوات رسید، گفت: این ناترازی سال به سال افزایش می‌یابد و اگر سرمایه‌گذاری صورت نگیرد، هر سال وضعیت بدتر می‌شود. این فعال صنعت برق در پاسخ به این سوال که آیا برای زمستان پیش‌رو امکان واردات برق وجود دارد، گفت: می‌شود از طریق ارمنستان و ترکمنستان برق وارد کرد اما مساله واردات برق نیست، این ناترازی باید به صورت اساسی حل شود.
صالحی مثل دیگر کارشناسان چاره کار را خروج دولت از بازار برق می‌داند. او براین باور است که اگر دولت اجازه بدهد که بخش‌خصوصی تولیدکننده برق با صنایع قرارداد ببندد، پیش‌بینی می‌شود که در عرض دو سال شیب ناترازی گاز کم می‌شود و می‌توان انتظار داشت که طی سه تا چهار سال به صفر برسد. او در توضیح این پیشنهاد می‌گوید: به این دلیل که بخش‌خصوصی با قراردادهایی که با صنایع می‌بندد به درآمدهایی می‌رسد که به وسیله آن می‌تواند طرح‌های نیمه‌تمام خود را تکمیل کند یا حتی با سهامداران به توافق برسد که نیروگاه‌های جدید بسازد.
او ادامه داد: وقتی نیروگاه‌های جدید ساخته می‌شود، کمبود برق کاهش می‌یابد و شاهد خاموشی‌ها نخواهیم بود. حتی برای کمبود گاز هم می‌توان از این منابع استفاده کرد و برای میادینی که مشکل تامین مالی دارند، از این سرمایه‌ها بهره گرفت.
صالحی بر این باور است که اگر این مسیر دنبال شود، با توجه به اینکه کشور دارای منابع گازی غنی است، در عرض دو سال مشکل ناترازی گاز هم حل می‌شود.
قدرت در رگولاتوری است
دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته در پاسخ به این سوال که آیا مانع اصلی در اجرای این پیشنهاد دولت است، می‌گوید: ما می‌گوییم دولت در جایی نشسته که مانع از انجام کار است. دولت باید از خواسته‌های قدیمی که دارد، عقب‌نشینی کند. 35‌درصد از کل نیروگاه‌های کشور در اختیار دولت است اما اقتصاد برق دولتی است.
او اضافه کرد: البته دولت همواره تاکید می‌کند که از اقتصاد برق باید خارج می‌شود اما عملا دفتر تنظیم مقررات برق درست می‌کند، قیمت‌گذاری می‌کند، جای بخش‌خصوصی می‌نشیند، برق را از بخش‌خصوصی مثلا 118تومان می‌خرد، 1200تومان می‌فروشد چون می‌خواهد هم تولیدکننده باشد، هم تاجر و هم رقیب بخش‌خصوصی. این همه جا بودن دولت است که مشکل ایجاد کرده است.
صالحی با تاکید بر اینکه دولت باید از قیمت‌گذاری و هر آنچه بخش‌خصوصی می‌تواند در تولید برق نقش ایفا کند، خارج شود، می‌گوید: ما- بخش‌خصوصی- می‌گوییم که دولت باید با همان 35‌درصد سهمی که از کل نیروگاه‌های کشور دارد، برق بخش خانگی، مساجد و بخش یارانه‌ای را تامین کند. برق صنایع را به بخش‌خصوصی بسپارد. با همین روش، منابع زیادی به‌دست می‌آید. بخش‌خصوصی با این منابع می‌تواند ناترازی و کمبود گاز را در عرض دو سال از بین ببرد. در نتیجه می‌توان انتظار داشت که شیب کمبود‌ها کم شود.
او اضافه می‌کند: حتی این روش برای دولت هم می‌تواند درآمدزا باشد. به ازای هر کیلووات انتقال برق از بخش‌خصوصی به صنایع، می‌تواند 200-300تومان درآمد ایجاد کرد که حدود 20تا 30‌هزار‌میلیارد تومان می‌شود. توجه داشته باشید که این پیشنهاد برای یک‌سوم تولید برق کل کشور است و نه همه برق تولیدی کشور.
صالحی در پاسخ به این سوال که آیا این پیشنهاد از سوی بخش‌خصوصی به دولت ارائه شده، می‌گوید: بله، این پیشنهاد ارائه شده است. پاسخی نداده‌اند. در واقع به نظر می‌رسد می‌خواهند وضعیت موجود حفظ شود، به این دلیل که فکر می‌کنند اگر این اختیار را به بخش‌خصوصی بدهند، قدرت و مالکیت دولت در برق کم می‌شود در حالی که قدرت در رگولاتوری است و داشتن چنین امتیازهایی نیست.
خاموشی در فصل زمستان اتفاق عجیبی نیست
دبیر سندیکای صنعت برق هم در این رابطه به ایلنا گفته است: خاموشی در فصل زمستان اتفاق عجیبی نیست و قابل پیش‌بینی بود زیرا ما مدت‌هاست که مشکل سوخت داریم و سال‌هاست که در چهارضلعی غیرمنتظم آب، سوخت، پول و مدیریت گیر کرده‌ایم و این مشکلات بر صنعت زیرساختی برق سایه انداخته است. به گفته مهدی مسائلی، در حال حاضر چالش سوخت مزید بر علت شده و ما برای تامین سوخت به‌خصوص گاز طبیعی نیروگاه‌ها ناگزیریم برای بخش خانگی هم خاموشی اعمال کنیم، اگر تا دیروز برای تامین برق در فصل گرم سال مشکل داشتیم امروز به خاطر کمبود سوخت در فصل زمستان هم مشکل کمبود برق داریم و مجبوریم خاموشی برنامه‌ریزی شده اعمال کنیم حتی ممکن است به جایی برسیم که به جای خاموشی برنامه روشنایی به ما بدهند.
دبیر سندیکای صنعت برق گفت: برای مساله توسعه نیروگاه‌ها پول، سوخت و آب نداریم و هرسه موجب شده در بحث توسعه و احداث نیروگاه جدید به مشکل بر بخوریم، به دلیل کمبود پول و سوءمدیریت یک و نیم دهه گذشته عملا در توسعه شبکه انتقال و توزیع هم نتوانستیم درست عمل کنیم و نتیجه اینکه در تابستان به نوعی و زمستان به نوعی دیگر دچار کمبود برق شدیم، اگر وضعیت تامین سرمایه به‌خصوص از خارج از کشور تعیین‌تکلیف نشود اوضاع صنعت برق هر روز وخیم‌تر خواهد شد. در گذشته پیک مصرف برق ۳۰۰ساعت و در فصل تابستان بود اما اکنون از اردیبهشت که فشار روی نیروگاه‌ها شروع می‌شود تا پایان شهریور ادامه دارد در گذشته بخشی از نیروگاه‌ها را در فصل زمستان در مدار نداشتیم اما اکنون شرایط به گونه‌ای شده که در فصل زمستان به خاطر کمبود سوخت به‌خصوص گاز طبیعی نیروگاه‌ها را از مدار خارج می‌کنیم.
مسائلی گفت: در گذشته برخی نیروگاه‌ها به گونه‌ای طراحی شده بودند که خروجی پالایشگاه‌ها مستقیم وارد نیروگاه می‌شد اما بعد از اینکه جنبش‌های سبز و حفاظت از محیط‌زیست مطرح شد ولوهای مازوت پلمب و بنا شد گاز طبیعی مصرف شود و با توجه به اینکه بخش عمده گاز تولیدی کشور در بخش خانگی مصرف می‌شود در فصل زمستان با کمبود سوخت نیروگاهی مواجه می‌شویم بنابراین تعدادی از نیروگاه‌ها به خاطر اورهال و بخشی نیز به خاطر کمبود سوخت از مدار خارج و ما در فصل زمستان خاموشی خواهیم داشت.