در انتظار مصالح

پروژه پیاده‌راه‌سازی چهارباغ اصفهان این روزها در حالی با چالش‌های فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند که هتل جهان به عنوان یکی از هتل‌های تاریخی این محور گردشگری، در انتظار امکان ارسال مصالح است. این روزها صحبت‌ها درخصوص پروژه چهارباغ اصفهان زیاد است. این چالش‌ها از پیاده‌راه‌سازی محورهای شرقی و غربی گرفته تا دفن میراث فرهنگی زیر بتن در محور میانی را شامل می‌شود. تمام این حرف و حدیث‌ها در حالی درباره چهار‌باغ مطرح می‌شود که این محور تاریخی مملو از آثار تاریخی از مدرسه چهارباغ و کاخ عالی قاپو گرفته تا هتل جهان است.
هتل جهان یا آمریک هتل، نام هتلی متعلق به دوره پهلوی اول در غرب چهارباغ عباسی است که بیش از ۲۰ سال از آخرین باری که به عنوان خوابگاه پسرانه دانشگاه هنر اصفهان مورد استفاده قرار می‌گرفت، می‌گذرد. این هتل محل اقامت بسیاری از افراد سرشناس بود که به اصفهان سفر می‌کردند.
از آن جمله می‌توان به عارف قزوینی، آرتور اپهام پوپ، صادق هدایت و… اشاره کرد که مهمان این هتل بودند. صادق هدایت اردیبهشت‌ماه ۱۳۱۱ به اصفهان سفر کرد و در این هتل اقامت گزید. وی در سفرنامه‌اش با عنوان «اصفهان نصف جهان» آورده است: من یکسر وارد مهمانخانه آمریک شدم و تلافی بی‌خوابی شب گذشته را درآوردم. طرف عصر بود که به تماشای شهر رفتم.
تونی هوانسیان (صاحب هتل جهان)، ارمنی‌تبار بود و در سه سالگی به اصفهان آمد. او تا جوانی برای گایر- سرمایه‌دار آلمانی- کار کرد و با بازگشت گایر به آلمان یک دوربین عکاسی از او به یادگار گرفت. دوربین عکاسی تونی در کنار استعداد و هوش وی باعث شد به عکاسی درباری راه پیدا کرده و خیلی زود «عکاسخانه تونی‌خان» را تاسیس کند.
تونی بعدها به واردات دوچرخه روی آورد و هتل آمریک را ساخت و کارخانه تولید لیموناد تاسیس کرد. هتل جهان با معماری پهلوی اول یکی از یادگارهای او در اصفهان است که تا پایان جنگ نیز به عنوان خوابگاه دانشجویان دانشگاه هنر اصفهان مورد استفاده قرار می‌گرفت اما از از دهه ۶۰ به خاطر مشکلات سازه‌ای از گردونه حیات چهارباغ خارج شد.
امروزه از هتل جهانی که بین بازار هنر و مدرسه چهارباغ بنا شده، جز خرابه چیز دیگری باقی نمانده اما همچنان مالک فعلی آن که این بنا را از مالکان قبلی خریده است، تمایل دارد تا کاربری قبلی این هتل را به کالبد آن بازگرداند و آن را مرمت و احیا‌ کند.
به گفته فریدون الهیاری ‌مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان‌ هتل جهان تحت مالکیت خصوصی قرار دارد و پیشنهاداتی از سوی بخش خصوصی برای مرمت و احیای این بنا ارائه شده است. در این میان، ارزش‌های معماری و تاریخی هتل جهان فعلا به لحاظ حقوقی و قانونی مانع هر گونه تغییر در ساختار و کالبدش شده است، ولی طبیعی است که از نظر هزینه باید مالکان این بنا یا علاقه‌مندان این حوزه به این بخش ورود و این مشکل را حل کنند.
مهدی فتحی ‌نوه صاحب ملک هتل جهان اصفهان‌ در خصوص تصمیم مالک هتل جهان برای مرمت و احیای این بنای تاریخی به ایلنا گفت: بیش از یک سال است که با مشاوران و کارشناسان مختلف در خصوص چگونگی احیای هتل جهان به گفت‌وگو نشسته‌ایم. صاحب‌ ملک نیز علاقه‌مند به حفظ و احیا‌ و مرمت ساختمان است تا آن را دوباره به چرخه فعالیت بازگرداند و خاطرات تاریخ را مرور کند. اما به دلیل برخی از مشکلات انجام این کار با چالش روبه‌رو شده‌ است.
او در خصوص دلایل این مشکلات گفت: از یک سو سازمان میراث فرهنگی موانعی را برای ما به وجود آورده که از آن جمله می‌توان به بستن راه ورودی چهارباغ برای تردد ماشین و وسایل نقلیه اشاره کرد‌ چراکه مدتی است چهارباغ تبدیل به پیاده‌راه شده و امکان ورود ماشین به محوطه وجود ندارد. این در حالی است که برای مرمت و احیای هتل جهان که در مرکز چهار‌باغ قرار دارد نیاز داریم تا بتوانیم مصالح و امکانات لازم برای مرمت را به چهار‌باغ وارد کنیم. اما امکان ورود ماشین و مصالح وجود ندارد و راه ورود و خروج مصالح نیست.
فتحی ادامه داد: از آنجا که اگر بخواهیم مصالح مورد نیاز را با ماشین‌های کوچک حمل‌و‌نقل کنیم، هزینه‌ها افزایش می‌یابد و قطعا زمانبر خواهد بود. اگر اجازه دهند که ساختمان آخر را تخریب و بعد از باز شدن راه و وارد کردن مصالح مورد نیاز، دوباره آن را همان‌گونه احیا کنیم، برخی از مشکلات مرمت هتل جهان حل خواهد شد. البته کوچه‌ قمرالدوله نیز بسیار باریک و طویل است و قطعا حمل مصالح با ماشین‌های سنگین در آن با چالش روبه‌رو خواهد شد.
به گفته او، نیاز است تا ستون‌های بنا تقویت شود و نیازمند بتن‌ریزی از کف است. این تاکیدات توسط کارشناسان انجام شده اما متاسفانه همکاری‌های لازم انجام نشده.
نوه صاحب هتل جهان با اشاره به آنکه اکنون هیچ بخشی از هتل جهان تخریب نشده،‌ تصریح کرد: برخی از بخش‌ها دچار آسیب شده است. برخی از ستون‌ها را سعی کردیم در حال حاضر با حائل‌هایی که در کنار آن قرار داده‌ایم، محافظت و آن را مستحکم کنیم.
فتحی در خصوص برآورد هزینه‌ مرمت و احیای هتل جهان و تبدیل آن به هتل نیز گفت: برآورد هزینه‌های مرمت و احیای حدود ۳۰ میلیارد تومان است و تمام هزینه‌ها توسط مالک تامین خواهد شد.
احیای هتل جهان
سعید سهرابی ‌مدیر پروژه چهارباغ‌ نیز گفت: بخش پشتی هتل که متعلق به پهلوی دوم بوده و ارزش معماری ندارد امکان دارد تخریب شده و سازه‌ای با معماری در خور در آن ساخته شود، اما تصمیم با مالک بوده و مالک علاقه‌مند است بر مبنای نظر کارشناسی تصمیم بگیرد.
وی افزود: بخش‌هایی از سازه هتل نیازمند مقاوم‌سازی است، اما در مجموع شرایط هتل چندان بد نیست. کاربری این ساختمان تاریخی هتل خواهد ماند و بی‌شک تبدیل به یکی از بهترین هتل‌های اصفهان خواهد شد. این هتل تنها یکی از پروژه‌های تعریف شده توسط مدیریت جدید چهارباغ است که در راستای احیای این محور یادمانی اتفاق خواهد افتاد.