در تکاپوی ایجاد جهانی بهتر؛ از توانمندسازی اقتصادی زنان و دختران تا تحقق عدالت جنسیتی

اصلی عباسی*- جهان، هیچ‌گاه به‌اندازه امروز، صحنه تحولات سریع و افزایش پیامدهای اقتصادی ناشی از تغییرات آب‌وهوایی نبوده است. از یک‌سو، تحولات فناوری‌های نوین، انسان‌ها را از گوشه‌وکنار جهان در شبکه‌های اجتماعی گردهم آورده و از سوی دیگر، تغییرات آب‌وهوایی، الگوها و نظام‌های اقتصادی تمامی کشورها، حتی ثروتمندترین کشورهای جهان را تحت‌الشعاع قرار داده ‌است.
بنابر گزارش‌های اقتصادی معتبر جهانی، رشد اقتصادی در سراسر جهان، کاهش یافته و در سال 2024، از هر 4نفر در کشورهای درحال‌توسعه مانند ایران، یک نفر فقیرتر از قبل شده و براساس آمارهای جهانی منتشره توسط سازمان ملل متحد نیز فقر، زنانه‌تر شده‌ است. زنان و دختران نیمی از جمعیت جهان -و ایران- را تشکیل می‌دهند؛ در حالی که، جمعیت زنان و دختران در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی غایب هستند و نقش معناداری به زنان در مدیریت اقتصاد داده نشده ‌است. بدین ترتیب، چشم‌انداز عدالت جنسیتی برای میلیون‌ها زن و دختری که ناتوانی اقتصادی را مستمر، تجربه می‌کنند، بسیار مبهم و دست نایافتنی به نظر می‌رسد.
زنان و دختران ایرانی بسیاری، به‌رغم توانمندی‌های تحصیلی و شغلی خود، از مشاغل شایسته، محروم مانده‌اند و شوربختانه، بسیاری از زنان و دخترانی که به بازار کار راه یافته‌اند، علاوه‌بر نبود امنیت شغلی، از دستمزدی برابر با مردان همکار خود نیز برخوردار نیستند. افزون‌بر این، زنان و دخترانی که به دلیل مسوولیت‌های خانوادگی نمی‌توانند در محیط خارج از خانه، به کار مشغول شوند، تنها رها شده‌اند تا فقر را هر روزه با تمام وجود، متحمل شوند؛ دلیل این نوع فقر را باید در سیاست‌های نظامی اقتصادی یافت که مانع دسترسی زنان و دختران به وام‌های کم بهره و اعتبارات آسان بانکی شده‌اند.
بنابر آمارهای داخلی، بیش از 4میلیون خانوار تحت ‌سرپرستی زنان و دختران در ایران وجود دارد. این آمار در عمل به معنای بیش از 4میلیون زن و دختر ایرانی است که مجبورند بدون حمایت دولتی و عمومی، در اقتصادی که حتی بسیاری از مردان را فلج کرده، مخارج سنگین برآوردن نیازهای اولیه انسانی خود را در مبارزه با تورم و گرانی لحظه به لحظه خوراک، پوشاک، سرپناه و دارو، با مشقت بسیار تامین کنند و حتی در برخی موارد، بسیاری از زنان و دختران، گرچه به حداقل‌های زندگی قانع هستند، اما همچنان از تامین همین حداقل‌ها نیز ناتوان مانده‌اند. تبعیض جنسیتی و حذف زنان و دختران در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، آنان را در گرداب ناامنی اقتصادی و مشاغل کم‌درآمد و بدون بیمه، گرفتار کرده است. تصویر آینده برای بسیاری از ما زنان و دختران، تصویری لبریز از ترس شدید و حس فلج‌کننده ناامنی است. مطالبات اقتصادی ما زنان و دختران ایران‌زمین، همانند و برابر با مردان هم‌میهن‌مان، مطالباتی بحق و در چارچوب حقوق اقتصادی بشر است: مطالبه حق بر کار شایسته، حق بر دستمزد برابر، حق مالکیت زمین و حق بر مسکن مناسب.
انتظار بجا و مطالبه بحق بسیاری از ما زنان و دختران ایران‌زمین در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری 1403 این است که کاندیداهای مقام ریاست‌جمهوری، به‌طور دقیق، عمل‌گرایانه و براساس واقعیات جامعه، سیاست اقتصادی خود را تشریح کنند و با صراحت کامل و به دور از صحنه‌سازی‌های انتخاباتی، سهم و نقش ما زنان و دختران ایرانی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی کشورمان را مشخص کنند.
آیا هنوز وقت آن نرسیده که به سهم اقتصادی عظیم زنان و دختران ایران زمین در انجام مشاغل سودمند، ازجمله شغل بدون دستمزد خانه‌داری و پرورش فرزندان، بها و اعتبار شایسته اعطا شود؟! آیا هنوز زمان اصلاحات در سیستم‌های مالی و بانکی کشور با هدف تسهیل حمایت مالی از زنان و دختران نرسیده است؟! آیا هنوز وخامت وضعیت اقتصادی ما زنان و دختران ایران‌زمین به چشم‌تان نمی‌آید؟!در آستانه انتخابات دوره چهاردهم ریاست‌جمهوری، لازم است کاندیداهای این انتخابات برای درک این وضعیت وخیم، میزهای مدیریت و صندلی‌های راحت‌شان را ترک کرده و برای یک‌بار هم که شده، خودشان را درگیر کشمکش‌های هرروزه زندگی سخت ما شهروندان عادی ایران‌زمین کنند.
کوتاه سخن آنکه، یکی از مطالبات برحق ما زنان و دختران، مطالبه اصلاحات زیربنایی در سیستم اقتصادی و بانکی است. ما زنان و دختران ایرانی، در خیابان‌ها، در کارگاه‌ها، در خانه‌ها، در دانشگاه‌ها و در همه‌جای این سرزمین کهن هستیم و منتظریم. ما منتظریم برنامه‌های اقتصادی عمل‌گرایانه شما کاندیداهای ریاست‌جمهوری برای زنان و دختران را بشنویم؛ این انتظار همیشگی نیست و ما زنان و دختران ایرانی نمی‌توانیم تا همیشه منتظر بمانیم!
* پژوهشگر حقوق بشر