5 - 07 - 2018
در جستوجوی اعتماد از دسترفته
کمتر از دو ماه پیش بود که آکادمی سلطنتی سوئد اعلام کرد که به خاطر رسواییهای اخیر که دامان برخی از نزدیکانِ اعضای آکادمی را هم گرفته بود، امسال جایزه نوبل ادبیات را اهدا نخواهد کرد. این رسوایی آنقدر بزرگ و فراگیر بود که از چند ماه پیش لرزه بر اندام آکادمی نوبل انداخته بود و تقریبا نیمی از اعضای کمیته ادبیات آن استعفا داده بودند. اما اعلام لغو اهدای این جایزه، قرار بود فرصتی برای آکادمی باشد تا به ترمیم چهره خود بپردازد و باعث شده بود عدهای به دنبال راهاندازی جایزهای موازی با نوبل ادبیات باشند و نشان دهند که آکادمی هنوز که هنوز است باید منتظر پسلرزههای متعدد و متنوع این رسواییها باشد.
در ماه می آکادمی اعلام کرد که به دنبال طرح اتهامات سوءاستفاده جنسی علیه ژانکلود آرنو، همسرِ کاتارینا فروستنسون که از اعضای کمیته ادبیات آکادمی نوبل است، امسال جایزه ادبیات نوبل را اهدا نمیکند تا در این فرصت یک ساله به ترمیم چهره خود بپردازد. اتهامِ آرنو که خود عکاسی برجسته است تجاوز بود اما او تمام اتهامات علیه خود را رد میکند.
انکار او اما باعث نشد که این رسوایی دامن آکادمی سوئد را نگیرد و پس از بحث و جدلهای بسیار که البته به مطبوعات هم کشیده شده بود، تعداد زیادی از اعضای کمیته ادبیات آکادمی استعفا دادند و در نهایت هم اهدای جایزه برای سالجاری لغو شد. دردسرها اما با این لغو برای آکادمی تمام نشد و حالا تعدادی از شخصیتهای فرهنگی سوئدی گرد هم آمدهاند تا جایزهای برای رقابت با معتبرترین جایزه ادبی جهان راهاندازی کنند و این کار خود را نشانه اعتراض به رسواییای میدانند که دامن آکادمی را گرفته است. بیش از ۱۰۰ نویسنده، بازیگر، روزنامهنگار و دیگر شخصیتهای فرهنگی گرد هم آمدهاند و «آکادمی نو» را پایهگذاری کردهاند و قرار است هر سال پاییز جایزه ادبی خود را اهدا کنند. آنها در اعلامیه خود نوشتهاند که «ما آکادمی نو را بنا نهادهایم تا به مردم یادآوری کنیم که ادبیات و به طور کلی فرهنگ باید دموکراسی، شفافیت، احترام و همدلی را، بدون هیچ گونه مزیت، غرور کاذب یا سکسیسم، تقویت کنند.»
هر چند بنا نهادن یک آکادمی موازی با آکادمی سلطنتی سوئد میتواند اعتبار خدشهدار شده آکادمی را بیش از پیش خدشهدار کند، اما هنوز نمیتوان درباره آینده این آکادمی نو مطمئن بود. از یک طرف، ممکن است نویسندگان برجستهای که در طراز جایزه نوبل به حساب میآیند حاضر به دریافت این جایزه نوپا نباشند، چرا که نمیخواهند شانس بردن جایزه نوبل را از دست بدهند یا هنوز از منابع مالی و گرایشهای سیاسی آکادمی نو اطلاع دقیقی ندارند. از طرف دیگر، آکادمی نو با بیش از صد نفر عضو، وقتی قرار است همه آن اعضا به طور مساوی حق اعلام نظر داشته باشند، بسیار در معرض خطر فروپاشی است و باید راهکارهای جدی برای جلوگیری از این مساله اندیشیده شود. به هر حال باید منتظر ماند و دید که این جایزه آیا میتواند با نوبل اصلی رقابت کند یا نه و آیا آکادمی نوبل میتواند به این زودی از زیر بار رسواییها کمر راست کند یا نه.
بازیابی اعتماد ضروری است
چندی پیش بود که مدیر بنیاد نوبل در گفتوگویی به ضرورت بازیابی اعتماد به آکادمی اشاره کرده بود. او با انتقاد از آکادمی سوئد که اهداکننده جایزه ادبی نوبل است، گفت بسته بودن این آکادمی در طول سالهای طولانی، موجب شد تا مشکلاتی تا این حد جدی برای جایزه نوبل ادبیات پیش بیاید. در ادامه گفتوگوی لارس هایکناشتن مدیر اجرایی بنیاد نوبل را میخوانید که در سایت نوبل به سوالهایی که در این مورد مطرح شده پاسخ داده بود.
چرا نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۸ جایزهای اهدا نمیکند؟
موسسهای که برندگان نوبل ادبیات را از سال ۱۹۰۱ تاکنون انتخاب کرده، یعنی آکادمی سوئد، در ماههای اخیر در معرض یک بحران اعتماد قرار گرفت. موقعیتی که ایجاد شد تاثیری بزرگ بر جایزه نوبل داشته است. اعضای آکادمی با اعلام تصمیم خود در ۴ ماه می، دارند نشان میدهند که جدی بودن این موقعیت را درک میکنند و قصد دارند وقت خود را صرف تغییر ضروری در اعضا کنند. اهدا نکردن جایزه نوبل ادبیات یک تصمیم سخت و غیرمعمول بود اما در این موقعیت ما باور داریم که تصمیم آکادمی بهترین تصمیم بود و به حفاظت از شهرت جایزه نوبل کمک خواهد کرد.
سال ۲۰۱۹ چه اتفاقی خواهد افتاد؟
هدف آکادمی سوئد این است که تصمیمی را که درباره جایزه نوبل ۲۰۱۸ گرفته شده عملی کند و سال ۲۰۱۹ دو جایزه اهدا کند. ما امیدواریم همه چیز خوب پیش برود هم در عین حال همه چیز به بازیابی اعتماد آکادمی سوئد بستگی دارد.
آیا این تاثیری بر کار جوایز دیگر میگذارد؟
نه. تصمیم آکادمی سوئد تاثیری بر انتخاب برندگان جوایز فیزیک، شیمی، زیستشناسی یا پزشکی، صلح و علوم اقتصادی نمیگذارد. روند انتخاب برندگان این جوایز توسط موسسههای مستقلی انجام میشود و آنها به صورت معمول در سال ۲۰۱۸ نیز کار خود را انجام میدهند.
آیا جایزههای مختلف نوبل به یک اندازه مهم هستند؟
یکی از نقاط قوت جایزه نوبل دقیقا ترکیب منحصربهفرد علوم، مسایل انسانی و تلاشهای صلح با هم است. این نشاندهنده نبوغ آلفرد نوبل است. برای ما همه جایزههایمان به یک اندازه مهم هستند. به همین دلیل هم امیدواریم تا اعتماد به نوبل ادبیات هم برگردد و سال آینده با اهدای دو جایزه در یک سال همه چیز درست پیش برود.
این مسایل چه تاثیری بر شهرت اهداف جایزه نوبل داشته است؟
همانطور که اشاره کردیم، این بحران تاثیری وسیع بر جایزه نوبل داشته است. در سطح بینالمللی آکادمی سوئد رابطه تنگاتنگی با جایزه دارد. در سوئد، جایزه نوبل کمتر با آکادمی سوئد اشتباه گرفته میشود و مردم بین این دو تمایز روشنی قایل هستند و به خوبی میدانند آکادمی سوئد و بنیاد نوبل دو نهاد جداگانه هستند که وظایف متفاوتی درباره اهدای جایزه نوبل دارند. نقش آکادمی انتخاب برندگان نوبل ادبیات است، در حالی که بنیاد یک مسوولیت کلی برای اجرای جایزه نوبل دارد.
چرا رسانههای بینالمللی این همه بر جنبههای جنبش «#من هم همینطور» تاکید کردند؟
خوب جای تعجب ندارد چون این بحران از وقتی شروع شد که پای کسی که پیوندی نزدیک با آکادمی سوئد داشت، به مساله آزار جنسی کشیده شد، هر چند او خودش یکی از اعضای آکادمی نبود. از آنجا که آکادمی به عواقب ناشی از این مساله به دقت توجه نکرد، وضعیت بحرانی شد. هر چه بحران جلوتر رفت، مطالب بیشتر مورد توجه قرار گرفت و به نظر آمد که موضوع مربوط به افراد و نهادهای ساختاری است مثل مسایل مربوط به قوانین محرمانه و درگیر شدن منافع با هم. این در حالی است که جایزه نوبل به عنوان یکی از ارزشهای نهادین خودش به همه اشکال آزار و نابرابری توجه دارد.
چگونه میتوان اعتماد را به آکادمی سوئد برگرداند؟
آکادمی سوئد باید قادر باشد با گزارشهای دقیق نشان دهد چه اقدامات مشخصی در حال انجام است و باید کمک بگیرد تا بتواند مشکلاتش را حل کند. در میان همه اینها، آنها نیاز دارند تا با رعایت محرمانه بودن و قوانین، به بازسازی خود بپردازند. بنیاد نوبل نیز ناظر بر تلاشهای آکادمی است و از آنها تا آنجا که ممکن است حمایت میکند.
کار در طول سال را چگونه ادامه میدهید؟
بنیاد مسوول امور ملی و موقعیت جایزه نوبل است. تمرکز ما بر مدیریت داراییهایی آلفرد نوبل است تا این جایزه بتواند در آینده نیز ادامه پیدا کند. ما فعالان مردمی داریم که از دستاوردهای برندگان نوبل از سال ۱۹۰۱ تاکنون شکل گرفته است. در عین حال دستاوردهای نوبل را به صورت دیجیتالی و بینالمللی گسترش دادهایم و مخاطبان جوان و متنوعی را جذب کردهایم. در عین حال مرکز نوبل در استکهلم نیز راهاندازی شده که ترکیبی ویژه از علوم، ادبیات و صلح را دربر میگیرد و برگزاری نمایشگاهها و برنامههای مدرسهای و سخنرانی را دربر میگیرد.
فکر میکنید چرا این وضعیت برای آکادمی سوئد رخ داد؟
دلایل زیادی وجود دارد. این آکادمی فرهنگی بسته در طول یک دوره زمانی طولانی داشت و چنین وضعیتی احتمالا میتواند هر زمانی با چالش روبهرو شود. شخصا متقاعد شدهام که گشایشهای بزرگتر به سمت جهان بیرون میتواند برای آکادمی سوئد خوب باشد و آن را در طولانیمدت قوی میسازد تا از این موقعیت بیرون بیاید. معتقدم در نهایت چیز خوبی از این وضعیت فعلی بیرون میآید؛ حتی اگر در هفتههای اخیر با چنین حسی روبهرو نبوده باشیم. معتقدم امروز جایزه نوبل از هر زمان دیگری مهمتر است و هدفی برای همه آنهایی است که از روشهای علمی و تلاشهای بینالمللی انساندوستانه و صلح حمایت میکنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد