در خط مقدم جنگ تمام‌عیار اقتصادی هستیم

«جهان‌صنعت»- وزیر نفت می‌گوید که در ۱۷ ماه اخیر بیش از ۲۰۰ قلم کالای راهبردی صنعت نفت داخلی‌سازی شده است؛ موضوعی که وزارت نفت آن را دستاورد مهندسان داخل کشور عنوان کرده و قصد دارد این بخش توسعه بیشتری پیدا کند.
یکی از مشکلات صنعت نفت، کمبود تکنولوژی روز است. این تکنولوژی‌ها به دلیل تحریم‌ها از سوی کشورهای غربی در اختیار صنعت نفت کشورمان قرار نمی‌گیرد. هرچند طرح کمک از شرکت‌های دانش‌بنیان در یک سال اخیر شتاب گرفته، با این حال از سال‌ها قبل هم تلاش برای بومی‌سازی برخی تکنولوژی‌ها در دستور کار بود که مهم‌ترین آنها کاتالیست‌ها بودند که امروز به دستاورد صنعت نفت تبدیل شده‌اند.
آخر هفته گذشته جواد اوجی وزیر نفت در نشست مشترکی با رییس و مدیران دیوان‌محاسبات کشور به ارائه گزارشی از آخرین وضعیت تولید، فروش و بخش پایین‌دست و بالادست نفت پرداخت؛ گزارشی که بنا به گفته وزیر نفت شرایط را «سخت» ولی «امیدوارکننده» توصیف است. وزیر نفت می‌گوید: شرایط امروز وزارت نفت حتی از زمان اعمال تحریم‌های به قول ترامپ ملعون «فلج‌کننده» سال ۹۷ نیز سخت‌تر است؛ از این رو همکاران من در وزارت نفت در همه بخش‌ها با تامین ارز و انرژی در خط مقدم جنگی تمام‌عیار اقتصادی قرار دارند.
به گفته وی، طی ۳۳ سال خدمت در صنعت نفت و دیگر بخش‌های دولتی می‌توانم بگویم بی‌شک با شرایطی به سختی شرایط کنونی به لحاظ تحریم‌های بین‌المللی روبه‌رو نبوده‌ایم‌.
بخش دیگری از گزارش وزیر نفت درباره فروش نفت بود؛ موضوعی که در ۱۱ ماه گذشته به کرات خبرساز شد. از رقابت نفت روسیه با ایران گرفته تا ارزان‌فروشی که گاهی نشان می‌داد ایران نفت را به سختی می‌فروشد. اوجی در این رابطه می‌گوید: در آغاز به‌کار دولت سیزدهم به‌واسطه تحریم‌ها فروش نفت ایران در سطحی پایین قرار داشت و در بعضی ماه‌های پس از سال ۹۷ به رقمی ناچیز رسیده بود، البته همکاران من با توکل به خدا و کار جهادی با بازاریابی و دور زدن تحریم‌ها امروز فروش نفت را به بالاترین رقم نسبت به سال ۹۷ رسانده‌اند.
به گفته وی، وصول مطالبات ارزی حاصل از صادرات نفت و گاز کشور طی ماه‌های اخیر بهبود یافته و براساس آمارهای بانک مرکزی خوشبختانه وزارت نفت به همه تعهدهای تامین ارزی خود عمل کرده است و براساس پیش‌بینی‌‌ها، امسال نیز با روند کنونی فروش نفت به همه تعهدهای ارزی خود عمل می‌کنیم.
اوجی با اشاره به وجود ۷۸ میلیون بشکه میعانات گازی ذخیره‌شده روی آب در ابتدای آغاز به‌کار دولت سیزدهم هم گفت: با دیپلماسی فعال همکارانم و بازاریابی‌های انجام‌شده در سراسر دنیا، امروز این مقدار به سطحی پایین‌تر از رقم پیشین رسیده، در همین حال تولید میعانات گازی کشور به‌واسطه تولید حداکثری گاز از پارس‌جنوبی در مجموع روزانه به بیش از ۸۵۰ هزار بشکه رسیده است.
قطع گاز و توطئه دشمنان
زمستان امسال شرایط گاز برای مدیران وزارت نفت سخت و طاقت فرسا شد. کمبود گاز حتی از پیش‌بینی‌های وزارت نفت بیشتر شد. در این اوضاع و احوال ترکمنستان هم واردات گاز را به روی ایران بست و همین موضوع باعث قطع گاز و افت فشار گاز در استان‌های شمال‌شرقی کشور شد.در مقطعی اوضاع آنقدر وخیم شد که وزارت نفت ناچار به توزیع وسایل گرمایشی بین مناطقی شد که گازشان قطع شده بود. جواد اوجی درباره این شرایط روایت می‌کند: پارسال هیچ‌گونه قطعی برق و گاز در زمستان نداشتیم، اما امسال با وجود سرمای کم‌سابقه و پایدار در کشور، از ۲۷ میلیون مشترک گاز تنها به‌دلیل قطع گاز وارداتی از ترکمنستان آن هم فقط برای چند روز گاز ۱۷ هزار مشترک در شهرستان تربت‌جام با محدودیت‌هایی روبه‌رو بود که بلافاصله هم مشکل برطرف شد.
او افزود: دشمنان برنامه‌های خطرناکی برای زمستان امسال طراحی و برای این کار سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی نیز کرده بودند، اما با تلاش همکارانم در وزارت نفت آنها نتوانستند به اهداف شوم خود دست یابند. همکارانم با کار جهادی توانستند امسال با مجموعه اقدام‌های خود ناترازی ۲۴۰ میلیون مترمکعبی گاز در بخش تولید و تقاضا را مدیریت کنند.
اوجی در عین حال گفت: متاسفانه به‌دلیل نبود سرمایه‌گذاری طی سال‌های اخیر در بخش‌های بالادست صنعت نفت ناترازی گاز در کشور سال به سال در حال افزایش است، اما افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف می‌تواند تاثیر زیادی در روند شدت مصرف گاز در کشور داشته باشد.
به گفته وی، با توجه به وجود ناترازی در تولید و تقاضا در حوزه فرآورده‌های نفتی، از پارسال تاکنون همکارانم اقدام‌های زیادی را برای تامین امنیت انرژی در حوزه حمل‌ونقل انجام داده‌اند. در چند سال اخیر متاسفانه واحدهای پالایشی نو در کشور ساخته نشده است، در حالی که روز به روز شاهد افزایش مصرف در کشور هستیم.
اوجی افزود: با ابتکارهایی در ۱۶ ماه اخیر بیش از ۲۰ میلیون لیتر به ظرفیت پالایش نفت کشور و روزانه ۱۷ میلیون مترمکعب به تولید پالایشگاه‌های گازی کشور افزوده شده است، امسال در اوج مصرف بدون آن که حتی یک ساعت چرخ تولید در پالایشگاه‌های گازی کشور متوقف شود، روزانه بیش از ۸۵۰ میلیون مترمکعب تولید گاز شیرین داشته‌ایم.
وعده دیگر اوجی درباره تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام گازی است؛ پروژه‌هایی که بنا به گفته کارشناسان اگر زودتر اجرایی نشود،وضعیت ناترازی گاز سال آینده بدتر هم خواهد شد.هرچند وزارت نفت از ابتدای روی کار آمدن بارها بر تکمیل آنها تاکید کرده اما مساله کمبود منابع مالی برای سرمایه‌گذاری مشکل پیش‌روست. اوجی در این رابطه می‌گوید: امسال در پروژه‌های نیمه‌تمام صنعت نفت سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی شده است که تا پایان امسال بخشی از این پروژه‌ها به ارزش ۱۴ میلیارد دلار به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین مهم‌ترین فاز پارس‌جنوبی طرح توسعه فاز ۱۱ این میدان گازی مشترک است که طی ۲۰ سال اخیر تنها روی کاغذ برای آن تصمیم‌گیری شد. پس از آن بلافاصله پس از آغاز به‌کار در دولت سیزدهم با پذیرش ریسک کاری پیچیده و انجام نشده، اقدام‌های لازم برای جابه‌جایی سکوی C ۱۲ به موقعیت B ۱۱ انجام شد، پیش‌بینی می‌شود تا اوایل سال آینده این فاز به بهره‌برداری برسد.
او ادامه داد: هفته جاری با حضور رییس‌جمهوری آخرین پالایشگاه پارس‌جنوبی (پالایشگاه فاز ۱۴ با ظرفیت تولید روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز) به‌طور رسمی به بهره‌برداری می‌رسد. هم‌اکنون با توجه به وجود ظرفیت خالی در پالایشگاه‌های گازی کشور برنامه دیگری برای ساخت پالایشگاه در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس‌جنوبی نداریم و در مجموع از نظر وصول مطالبات نفت و گاز در ۱۱ ماه امسال نسبت به مدت مشابه پارسال ۴۰ درصد افزایش داشته‌ایم.
کسری ۱۶۹ میلیارد دلاری
صنعت نفت در سال‌های تحریم از کمبود سرمایه‌گذاری رنج می‌برد، چه آنکه این صنعت یکی از صنایع هزینه‌بر در عین حال سودآور است.در سال جاری که رو به پایان است، دو رویداد صنعت نفت و گاز را امیدوار کرد؛ نخست تفاهمنامه ۴۰ میلیارد دلاری با روسیه که بخشی از آن به سرمایه‌گذاری این کشور در صنعت نفت و گاز مرتبط بود و دیگری مذاکرات انجام‌شده در سفر اخیر رییس‌جمهور به چین بود. اوجی درباره آخرین تحولات انجام‌شده بر مبنای این مذاکرات گزارش داد: هم‌اکنون ۵/۴ میلیارد دلار با این شرکت‌ها قرارداد امضا شده است که بعضی از این پروژه‌ها ۴۲ درصد پیشرفت فیزیکی دارند.
اوجی می‌گوید: تا پایان برنامه هفتم توسعه در بخش گاز ۸۰ میلیارد دلار و در بخش نفت ۸۹ میلیارد دلار به سرمایه‌گذاری نیاز داریم، هم‌اکنون برای جذب این سرمایه‌ها منتظر برجام نمانده‌ایم و تلاش کرده‌ایم از منابع داخلی استفاده کنیم. در این زمینه پروژه‌های پتروپالایشی سردار سلیمانی و مکران مروارید خلیج‌فارس به ظرفیت پالایش روزانه ۶۰۰ هزار بشکه و توسعه میدان نفتی آزادگان را با همکاری هلدینگ‌ها و بانک‌های بزرگ کشور پیش می‌بریم.
وزیر نفت اضافه کرد: براساس برنامه‌ریزی ظرفیت پالایشی کشور در پالایشگاه‌های کنونی و پالایشگاه‌های نو بیش از ۵/۱ میلیون بشکه افزایش خواهد یافت، لذا همزمان هشت طرح کیفی‌سازی در پالایشگاه‌های موجود در حال اجراست. همچنین پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۲ پالایشگاه مهر خلیج‌فارس به بهره‌برداری برسد، طرح‌های کیفی‌سازی در پالایشگاه‌های آبادان و اصفهان مراحل نهایی خود را می‌گذرانند و آماده بهره‌برداری رسمی هستند.
او در ادامه گزارش خود اظهار کرد: «ظرفیت کنونی تولید محصولات پتروشیمی کشور به بیش از ۹۰ میلیون تن رسیده است، در حالی که این صنعت پارسال ۱۴ میلیارد دلار به سامانه نیما تزریق کرد و امسال نیز ۱۴ میلیارد دلار دیگر به این سامانه تزریق کرده است. البته به پشتوانه صنعت پتروشیمی بانک مرکزی به تازگی سامانه مبادله ارزی خود را راه‌اندازی کرده است.»
اوجی همچنین گفت: ۱۳ پارک پتروشیمیایی در کشور در آینده در چهار استان با هدف جلوگیری از خام‌فروشی ساخته خواهد شد؛ این پارک‌ها اقلام کلیدی و مورد نیاز وارداتی پتروشیمی به کشور را تولید خواهند کرد.
آخرین وضعیت دانش‌بنیان‌ها
سال ۱۴۰۱ که به نام «‌سال تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» معرفی شد، باعث تحرکاتی از سوی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی شد. به نظر می‌رسد وزارت نفت در این رابطه جلوتر از سایر وزارتخانه‌هاست. چه آنکه قراردادهای بسته‌شده با دانش‌بنیان‌ها بیشتر از سایر دستگاه‌ها بوده است. اوجی در این رابطه گزارش می‌دهد: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان همکار صنعت نفت از ۱۵۰ شرکت به ۵۵۰ شرکت رسیده است، در ۱۷ ماه اخیر بیش از ۲۰۰ قلم کالای راهبردی صنعت نفت کشور از سوی این شرکت‌ها داخلی‌سازی شده است؛ کار احیای ۷۰۰ حلقه چاه کم‌بازده نفت کشور نیز با همکاری دانش‌بنیان‌ها در جریان است، در صورت احیای این تعداد چاه با مبلغی بسیار پایین ظرفیت تولید نفت کشور افزایش خواهد یافت.
او بر این باور است که اقدام‌ها برای بهبود وضع سرمایه انسانی در سال‌هایی با «‌کم‌لطفی‌‌‌های زیادی روبه‌رو بوده و توجه زیادی به سرمایه انسانی وزارت نفت نشده است. به‌طوری‌که بیشتر این نیروها دچار بی‌انگیزگی و نارضایتی شده بودند. او می‌گوید: با درایت مدیران سرمایه انسانی صنعت نفت اقدام‌های خوبی در زمینه معیشت و رفاه این عزیزان به‌ویژه نواحی عملیاتی شده است.
کارکنان صنعت نفت در بخش‌های مختلف برای استمرار تولید گاز در زمستان امسال بیش از یک ماه سرکار خود حضور داشته و به منزل نرفته‌اند که با اقدام‌های انجام‌شده هم‌اکنون شاهد رضایت‌مندی نسبی میان کارکنان صنعت نفت هستیم؛ امسال بیش از ۳۷ هزار نفر نیروی ایثارگر در صنعت نفت تبدیل‌ وضعیت شدند که در نوع خود بی‌نظیر است، به‌طوری که وزارت نفت به تنهایی در این زمینه معادل کل دولت تبدیل وضعیت کارکنان ایثارگر داشته است، در عین حال اردیبهشت‌ماه سال آینده هم ۳ هزار و ۴۰۰ نفر دیگر از طریق آزمون جذب وزارت نفت می‌شوند.
در نهایت نتیجه این نشست مشترک بنا به روایت وزیر نفت به تشکیل کارگروه‌های مشترک بین دیوان محاسبات کل کشور و وزارت نفت منجر شده است؛ کارگروهی که قرار است طی هفته‌های آینده نشست‌های آن به صورت مرتب برگزار شود.
در این کارگروه، گزارش فصلی از عملکرد چهار شرکت اصلی وزارت نفت در ۱۸ ماه اخیر و برنامه‌های این وزارتخانه درباره رفع ناترازی تولید و مصرف گاز و فرآورده‌های نفتی، سرمایه‌گذاری، فروش نفت خام، میعانات گازی و برنامه‌های آینده صنعت نفت قرار است به صورت مرتبط ارائه شود.