دستاوردهای اقتصادی دولت یازدهم در خطر!

علیرضا حائری*-دولت تدبیر و امید و تیم اقتصادی آن از زمان به دست گرفتن زمام امور کشور در سال ۱۳۹۲ تا‌کنون که در حدود سه سال و نیم می‌گذرد و فقط شش ماه به پایان عمر آن باقی مانده و در واقع به فصل امتحانات نهایی رسیده و عملکرد آن ‌باید در معرض قضاوت فعالان اقتصادی و مردم قرار ‌گیرد، دارای موفقیت‌ها و بعضا ناکامی‌هایی بوده است .
اگر بخواهیم به اختصار از ناکامی‌های این دولت نام ببریم، می‌توانیم از کاهش صادرات غیر‌نفتی در دو سال اخیر نسبت به سال ۹۳، پایین بودن رشد اقتصادی در دو سال اخیر و رکود حاکم بر اقتصاد و بنگاه‌های اقتصادی کشور در تمام این مدت نام برد که فعلا هیچ‌کدام مورد بحث این مقاله نیست.
در اینجا تلاش دارم از موفقیت‌های عمده اقتصادی این دولت طی سه سال و نیم اخیر یادی کنم که به نظر می‌رسد در شش ماهه پایانی عمر دولت در معرض خطر است.
از مهم‌ترین موفقیت‌های دولت در این مدت می‌توان به کنترل نرخ ارز و ثبات نسبی بازار ارز، کاهش نرخ تورم تا کمتر از ۱۰ درصد و دستاوردهای اقتصادی ناشی از انجام توافق هسته‌ای موسوم به برجام نام برد که هر سه در معرض تهدید هستند.
۱- ثبات بازار ارز
چند وقتی است که ثبات بازار ارز دستخوش نوساناتی عمدتا به سوی گران شدن شده است و در این مدت ارزش پول ملی در مقابل ارزهای عمده و خصوصا دلار تا حدود ۱۵ درصد کاهش یافته است .
افزایش نرخ دلار در مقابل ریال، چنانچه برنامه‌ریزی‌شده، کنترل‌شده و هدفمند باشد و برای فعالان اقتصادی قابل پیش‌بینی باشد، می‌تواند دارای اثرات مثبتی برای اقتصاد و صادرات غیر‌نفتی باشد‌. لیکن چنانچه دارای نوسانات غیر‌قابل پیش‌بینی باشد می‌تواند به التهاب بازار دامن زده و به ضرر همه‌ از جمله تولید و صادرکنندگان باشد و جو روانی سنگینی را بر فعالیت‌های اقتصادی حاکم کند. به خاطر داشته باشیم که یکی از اهداف اعلام‌شده دولت در ماه‌های پایانی سال‌جاری، تک‌نرخی کردن ارز در بازار داخلی بود که با اتفاقات اخیر‌ نه‌تنها این هدف محقق نشد بلکه فاصله بین نرخ ارز دولتی و آزاد افزایش نیز یافته که به سود سوداگران ارز و باعث ایجاد رانت بیشتر خواهد شد.
هرچند در دو هفته اخیر، رییس کل بانک مرکزی از کنترل بازار ارز توسط دولت و بازگشت نرخ هر دلار به کانال ۳۶۰۰ تومان خبر داد، لیکن این پیش‌بینی ایشان تا‌کنون محقق نشده است و نرخ دلار همچنان حول و حوش ۴۰۰۰ تومان در نوسان است.
۲- نرخ تورم تک‌رقمی
یکی دیگر از دستاوردهای مهم اقتصادی دولت در این مدت که انرژی زیادی را هم از دولت گرفت و حتی متهم درجه اول استمرار رکود در کشور بود، تلاش جهت کاهش نرخ تورم تا کمتر از ۱۰ درصد بود که محقق نیز شد، هر چند این کاهش ۳۰ درصدی نرخ تورم در جامعه به خوبی احساس نشد لیکن در روزهای اخیر و با کاهش ۱۵ درصدی قدرت پول ملی، سر پیکان آن مجددا به سوی بالا نشانه رفته و با ادامه رشد احتمالی نرخ دلار، بازگشت به نرخ تورم دو‌رقمی دور از ذهن نیست.
۳- توافق هسته‌ای با قدرت‌های بزرگ
مهم‌ترین دستاورد دولت در ابعاد سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی، دسترسی به توافق هسته‌ای با قدرت‌های بزرگ موسوم به برجام بود که منجر به گشایش‌های بزرگی در اقتصاد کشور شده و موجب گسترش روابط بازرگانی کشور با سایر دولت‌های مهم اروپایی شد‌ علی‌الخصوص اینکه رفع تحریم‌های مربوط به فروش نفت و فعالیت‌های آزادانه صادراتی مجتمع‌های بزرگ پتروشیمی، کشتیرانی و بیمه‌ای را درپی داشته و کشور را از انزوای اقتصادی تا حدود زیادی خارج کرد.
متاسفانه این مورد نیز با مصوبه اخیر کنگره و سنای آمریکا در خصوص تمدید ۱۰ ساله تحریم‌های سرمایه‌گذاری در ایران، تا حدودی به خطر افتاده است.
خلاصه اینکه سه مورد از بزرگ‌ترین دستاوردهای دولت تدبیر و امید در بعد اقتصادی و در شش ماهه پایانی این دولت با چالش‌های جدی روبه‌رو شده و در صورت عدم اتخاذ تدابیر مناسب و بهنگام، می‌تواند کارنامه اقتصادی دولت یازدهم را مخدوش کرده و سایر موفقیت‌های آن را تحت تاثیر خود قرار دهد .
* دبیر سابق انجمن نساجی