دستکاری، بنیاد درستکاری را  بر باد می‌دهد 

محمدصادق جنان‌صفت

درستکار بر پایه آنچه در فرهنگ عمید نگاشته شده کسی است که کارهایش از روی راستی و درستی باشد. این چند واژه کوتاه بلندایی چسبیده به آسمان دارد و در فرهنگ‌ها و سرزمین‌های گوناگون و در آموزه‌های دینی، سرزمینی و میهنی مابه‌ازاهای مختلف دارد. با همه گوناگونی‌های یادشده اما یک چیز آشکار و نمایان است.

همه دوست دارند در میان دوستان و همکاران و خویشان آدم درستکاری شناخته شوند. از سوی دیگر باور بر این است که بخشی از درستکاری در آموزه‌های خانوادگی در نهاد آدمی بنا نهاده می‌شود و بخش بزرگ‌تر آن از آنچه در سرزمین و میهن و جامعه به ویژه در رفتارها و گفتارهای دیگران است ساخته می‌شود. شهروندانی که می‌بینند اداره‌کنندگان کشورشان از یک سو افرادی درستکار هستند و از سوی دیگر قانون‌های درستی در پویش تاریخ برای اداره کشور آماده و اجرا کرده‌اند درست بوده و آسیب‌هایی به آنها نمی‌زند و راه درستکار بودن را آسان می‌کند بدون چون و چرا راه درستکاری را شناخته و بر همان اساس رفتار می‌کنند.
اکنون این پرسش بزرگ در یاد و دل آدمی جوانه می‌زند که کدام مدیران و کدام راهبردها برای ساختن شهروندانی درستکار کارآمدی دارد؟ در پاسخ به این پرسش است که به نقش و سهم نهادهای قدرت شامل نهاد دولت- به معنای گسترده‌اش که همه سازمان‌های قدرت سیاسی و اقتصادی را دربر می‌گیرد- می‌رسیم. برای راستی‌آزمایی و جداسازی سرزمین‌های درستکار از سرزمین‌های نادرستکار کدام سنجه‌ها را می‌توان به کار برد؟ از کارآمدترین سنجه‌ها برای شناسایی سرزمین‌های درستکار و کمتردرستکار یا نادرستکار که برآیندی از قدرت نهادهای مسوول است می‌توان در یک بخش‌بندی سترگ به اندازه دخالت دولت‌ها در کسب‌وکار و زندگی شهروندان اشاره کرد. تجربه تاریخ پس از جنگ دوم جهانی نشان می‌دهد سرزمین‌ها و کشورهایی که دولت‌هایشان در زندگی شهروندان کمتر دخالت کرده‌اند شهروندانی درستکارتر داشته و دارند و پایداری بیشتری نیز داشته‌اند. در برابر سرزمین‌ها و کشورهایی که شماری یا طیفی از افراد گمان می‌کنند با دستکاری باورها و رفتارها و تنگ کردن راه و تاریک کردن جاده کسب‌وکار و انتخاب آزاد شهروندان به اسم دولت و حکومت، درستکاری را بیشتر می‌کنند در عمل ناپایدار بوده و هستند.
فروپاشی امپراتوری شوروی سابق و تکه‌تکه شدن سرزمینی که با دستکاری حزب کمونیست درست شده بود، نمونه و نمود چیزی است که در بالا نگاشته شد. شمار قابل اعتنایی از سرزمین‌هایی که در شرق اروپا با همین فلسفه بنا شده بودند از‌هم‌گسیخته شده و به راهی دیگر روی آورده‌اند.
حالا می‌توان پرسید بدترین دستکاری دولت‌ها در کدام محل است؟ اندیشمندان باور دارند بدترین دستکاری و سرچشمه انواع شرها دستکاری در امور اقتصادی است؛ قیمت‌گذاری دولتی برای نرخ بهره بانکی، قیمت‌گذاری دستوری برای قیمت ارزهای معتبر در بازار داخلی، قیمت‌گذاری تولید که بخش خصوصی انجام می‌دهد، دستکاری در بودجه کل کشور و شمار دیگری از دستکاری‌ها که بنیاد درستکاری را در هر سرزمینی بر باد می‌دهد. وقتی دستکاری در بودجه به افزایش نرخ تورم کمک می‌کند و شهروندان برای جبران کاهش قدرت خرید ناگزیر می‌شوند راه‌های نادرست را در دستور کار قرار دهند، پایه‌های درستکاری فرو می‌ریزد. شهروندان در سازمان سیاسی و اقتصادی که بنیادش بر دستکاری است نمی‌توانند تا ابد درستکار بمانند. شوربختانه شهروندان ایرانی با سونامی دستکاری روبه‌رو هستند.