دشوار، صریح، مثبت

کاترین اشتون، رییس هیات مذاکره کننده ۱+۵ با ایران در پایان دو روز مذاکرات «آلماتی ۲» در یک نشست خبری گفت که مواضع ایران و ۱+۵ با یکدیگر فاصله دارد و دو طرف تصمیم گرفتند برای بررسی بیشتر به کشورهای خود برگردند. وی خاطرنشان کرد که دو طرف تلاش زیادی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات انجام دادند.
اشتون ادامه داد: مذاکرات ما طولانی و فشرده بود. درباره طرح اعتمادسازی که در «آلماتی ۱» ارایه کردیم واضح شد که مواضع دو طرف از لحاظ ماهوی از هم فاصله دارد.
وی گفت: به‌ زودی با دکتر جلیلی بعد از اینکه به پایتخت‌هایمان بازگشتیم و برای اینکه ببینیم چگونه پیشرفت کنیم، تماس می‌گیرم.اشتون در پاسخ به این پرسش که با وجود ادامه فعالیت‌های هسته‌ای فکر می‌کنید تحریم‌ها مانع ایران می‌شود، گفت: ما از شورای امنیت دستورالعمل داریم تا تلاش دیپلماتیک کرده و اعتماد کنیم که برنامه ایران صرفا صلح‌آمیز است و این فرآیند را ادامه می‌دهیم.وی تاکید کرد، گفت‌وگوها فقط برای مذاکره نیست و در دو روز گذشته به طور فشرده و مفصل صحبت کرده و روی جزییات تمرکز کردیم و تحریم‌ها نیز برای عملی شدن این فرآیند است.
نماینده ۱+۵ در مذاکره با ایران در پاسخ به خبرنگار کریستین ساینس مانیتور مبنی بر اینکه ایران گفته به اندازه کافی برایشان مشخص نیست که سرانجام این فرآیند چیست، گفت: دو مساله است؛ نیت ما این است که ایران پاسخ به طرح ما دهد و طرح اعتمادسازی سعی دارد راهی را پیدا کند تا فضایی ایجاد کنیم برای مذاکرات جامع و این باعث می‌شود به همدیگر اعتماد بیشتری داشته باشیم.
وی ادامه داد: مشخص است که مرحله نهایی چیست و آژانس هم به این مساله اشاره کرده است.
اشتون در پاسخ به سوال خبرنگار رویترز مبنی بر اینکه حس کردید ایران انعطافی نشان می‌دهد، گفت: برای اولین بار بود که ما تبادل نظر کرده و روی جزییات بحث می‌کردیم. سوال می‌کردیم و پاسخ مستقیم می‌گرفتیم، از این لحاظ مهم بود اما محتوا مهم‌تر است.
نماینده ۱+۵ در پاسخ به بی‌بی‌سی انگلیسی درباره شکاف میان دو طرف گفت: اولین مشکل این است که طرح ما که روی میز گذاشتیم درباره‌اش یک پاسخ روشن بگیریم و در هر مذاکره به عناصر مختلف آن نگاه می‌کنیم. ما بسته‌ای داریم که می‌خواهیم بدانیم به اندازه کافی محتوایی است و ما را به مرحله اعتمادسازی می‌رساند یا نه.
این در حالی است که سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه مذاکرات دو روزه آلماتی را «گامی به جلو» دانسته است. وی همچنین ابراز امیدواری کرد که تاریخ و مکان برگزاری دور بعدی مذاکرات به‌زودی مشخص شود.
ریابکوف که سرپرستی هیات مذاکره‌کننده روس در آلماتی را نیز برعهده داشت، گفت که در این دور از مذاکرات دو طرف نتوانستند به نتیجه قطعی برسند اما گامی به جلو برداشتند. وی در این مورد به خبرنگاران گفت: قطعا این مذاکرات گامی به جلو بود و فعلا نتوانستیم به توافقی دست یابیم.
سعید جلیلی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران نیز در پایان مذاکرات دو روزه با حضور در جمع خبرنگاران دیدگاه‌های جمهوری اسلامی را تشریح کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران ۱۰ ماه پیش در مسکو طرح جامعی برای پیشبرد روند گفت‌وگوها ارایه کرد. در این دور از گفت‌وگوها، جمهوری اسلامی ایران برنامه عملیاتی خود را در چارچوب طرح جامع مسکو مطرح کرد. در این برنامه عملیاتی پیشنهاد تجدیدنظر شده ۱+۵ در آلماتی و ملاحظات نشست کارشناسی که در بین دو دور گفت‌وگوی آلماتی ۱ و ۲ برگزار شد، در نظر گرفته شده است.
جلیلی ادامه داد: بخشی از ابتکارات ما به طور مشخص در پاسخ به نظرات مطرح شده ۱+۵ در نشست آلماتی ۱ ارایه شد که از ظرفیت تغییر برای حرکت به جلو برخوردار است. در دو روز گذشته بحث‌های محتوایی، تفصیلی و مشروح درباره ابعاد برنامه عملیاتی ارایه شده ایران صورت گرفت و نمایندگان شش کشور ابهام‌ها و سوال‌های متعددی درباره برنامه عملیاتی ارایه شده توسط ایران را مطرح کردند که به تفصیل پاسخ داده شد.
رییس هیات مذاکره‌کننده ایرانی اظهار داشت: البته بین نگاه‌های دو طرف فاصله‌هایی وجود دارد. جمهوری اسلامی ایران چنانچه بارها اعلام کرده است با تاکید بر حقوق مشروع ملت ایران از جمله حق غنی‌سازی از گفت‌وگو برای همکاری استقبال می‌کند. دو محور اساسی که در این گفت‌وگوها برای جلب اعتماد ملت ایران بیان شد، عبارتند از شناسایی حق غنی‌سازی و خاتمه دادن به رفتارهایی که نشانه دشمنی با ملت ایران است. بر مبنای این دو محور پیشنهادهایی برای حرکت در مسیر سازنده ارایه کردیم.
سعید جلیلی بیان کرد: نمایندگان ۱+۵ با طرح نظرات دولت‌های خود خواهان ارزیابی‌های بیشتر از شرایط جدید ناشی از ابتکارات ایران شدند و به این خاطر خواستند نتایج گفت‌وگوها را به پایتخت‌های خود منتقل کنند و خانم اشتون پس از گفت‌وگو با وزرای خارجه شش کشور درباره اینکه چگونه فرآیند گفت‌وگوها پیش برده شود با اینجانب تلفنی گفت‌وگو کند.
وی گفت: ما فکر می‌کنیم که مذاکرات خوبی در این دور انجام شد و با ارایه پیشنهادات جدید ما، اکنون ۱+۵ باید اراده و صداقت خود را برای برداشتن گام‌های اعتمادساز متناسب در آینده نشان دهد.

دومین روز از مذاکرات آلماتی ۲ با دیدار مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و دبیر شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان در روز گذشته آغاز شد. این کار در شرایطی صورت گرفت که روز جمعه هیات ایرانی با نمایندگان ۱+۵ در دو نوبت صبح و عصر مذاکره کردند و علی باقری، معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان نیز در همین رابطه با حضور در جمع خبرنگاران اعلام کرد که پیشنهاد جدید ایران مورد توجه ۱+۵ قرار گرفته است.
معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان همچنین با اشاره به برگزاری دور دیگری از گفت‌وگوها میان جمهوری اسلامی ایران و ۱+۵ گفت: در مذاکرات آلماتی ۲ جمهوری اسلامی ایران پیشنهادهای مشخص و راهگشایی برای پیشبرد روند گفت‌وگوها ارایه کرد.
باقری ادامه داد: برای شکل‌گیری گفت‌وگوهای جامع بین ایران و شش کشور برنامه عملیاتی در آلماتی ۲ ارایه شد که دربرگیرنده پیشنهادهای مشخص و راهگشایی برای حرکت گفت‌وگوها به سمت جلو بود. براساس آنچه که برخی می‌نامند، «گام‌هایی اعتمادساز» باید توسط دو طرف برداشته شود که این گام‌ها دور جدیدی از همکاری‌ها میان دو طرف را شکل می‌دهد.
وی تصریح کرد که جمهوری اسلامی ایران در برنامه عملیاتی خود پیشنهادهایش را به گونه‌ای تنظیم کرده است که گام‌های متقابل به صورت همجنس، متقابل و هم‌وزن برداشته شوند.
معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان تاکید کرد که ایران بر این نظر است که این گام‌های اعتمادساز به عنوان بخشی از راه‌حل جامع حل و فصل موضوع دیده شود تا ما را به هدف نزدیک کند این گام‌ها بخشی جدا یا در اینکه در کنار راه‌حل جامع دیده شود، نیست و نباید این‌گونه تلقی شود.
باقری با اشاره به نشست عصر روز جمعه خاطرنشان کرد: در جلسه عصر نمایندگان شش کشور سوال‌ها و ابهام‌های خود را مطرح کردند و دکتر جلیلی به تفصیل به همه ابهام‌ها پاسخ داد و فرصتی شد که ابعاد و زوایای بیشتری از پیشنهادهای ایران برای همه توضیح داده و بیشتر تبیین شود.
این عضو تیم مذاکره‌کننده کشورمان با اشاره به دیدارهای دوجانبه‌اش با برخی از نمایندگان کشورهای گروه ۱+۵ در حاشیه روز نخست مذاکرات گفت: ملاقات خوبی با معان وزیر خارجه چین داشتم و ملاقاتم با معاون وزیر خارجه روسیه و نماینده این کشور در گروه ۱+۵ پرمحتوا بود. باقری همچنین از احتمال برگزاری دیدارهای دوجانبه دیگر خبر داد و افزود: انتظار داریم دور دیگری از گفت‌وگوها برگزار شود تا دیدگاه‌های تکمیلی طرف مقابل را درباره پیشنهادی‌های مشخص ایران داشته باشیم. وی ابراز امیدواری کرد که طرف مقابل نسبت به پیشنهادهای ایران برخوردی سازنده داشته باشد تا به نتایج ملموس دست یابیم.
اما ویکتوریا نولاند‌، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پس از پایان روز اول گفت‌وگوهای ایران و ۱+۵ در «آلماتی» اعلام کرد که این مذاکرات گرچه مهم و واقعی بوده اما پیشرفتی نداشته است.
براساس گزارشی از فارس به نقل از پایگاه اینترنتی «هیل»، نولاند در سخنرانی روزانه خود در ارتباط با نشست آلماتی اعلام کرد: درک من این است که این گفت‌وگوها مهم و واقعی بوده است اما ما هنوز هیچ گزارشی از پیشرفت در این گفت‌وگو دریافت نکرده‌ایم.وی با اشاره به برگزاری دیدارهای دوجانبه گفت: قرار نبود دیدار دوجانبه‌ای بین تیم آمریکایی و ایرانی صورت پذیرد.البته آنچنان که ایسنا گزارش داده، دور سوم مذاکرات ایران و ۱+۵ قرار بود ساعت ۹ به وقت تهران آغاز شود اما با توجه به طولانی شدن دیدارهای دوجانبه هیات‌های ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ این مذاکرات با تاخیر‌،ساعت ۱۰:۱۵ دقیقه به وقت تهران آغاز شد. در ادامه دیدار‌های دوجانبه نمایندگان هیات مذاکره‌کننده ایران با گروه ۱+۵ علی باقری با نماینده هیات فرانسه در گروه ۱+۵ به‌طور دوجانبه دیدار و گفت‌وگو کرد. علی باقری روز جمعه نیز با نمایندگان روسیه و چین در گروه ۱+۵ دیدار کرده بود‌.
مذاکرات روز نخست ایران و گروه موسوم به ۱+۵ نیز در دو نوبت صبح و عصر به وقت آلماتی در مجموع حدود پنج ساعت به طول انجامید.
ایران در آغاز مذاکرات برنامه عملیاتی برای اجرایی کردن طرح جامع مسکو را در ابعاد کوچک‌تری ارایه و تاکید کرد که اقدام‌هایی که از آن به عنوان «گام اعتمادساز» یاد می‌شود باید بخشی از راه‌حل باشد نه جدا از آن یا در کنار آن دیده شود.
۱+۵ در چارچوب پیشنهادی که به ایران در آلماتی ۱ ارایه کرد خواستار برداشتن گام‌های اعتمادساز متقابل دو طرف شد و در این زمینه اقداماتی را برای انجام پیشنهاد انجام داد. ایران در نشست کارشناسی به این پیشنهادها پاسخ داد و اعلام کرد که گام‌های مورد نظر آنها که خواستار اجرای آن از سوی ایران هستند در ازای گام‌هایی که آنها باید در مقابل ایران برای لغو تحریم‌ها بردارند متوازن نیست در عین حال ایران خواستار مشخص شدن آغاز، ابعاد و سرانجام روند گفت‌وگوها و چگونگی حل و فصل مساله هسته‌‌ای شده و معتقد است که «گام‌های اعتمادساز» نمی‌تواند خارج از روند گفت‌وگوها مطرح شود بلکه باید بخشی از راه‌حلی باشد که میان دو طرف به توافق برسد.
از این‌رو ایران در روز نخست مذاکرات در چارچوب طرح جامع مسکو، پیشنهادهای خود را برای شکل‌گیری یک روند در گفت‌وگو ارایه کرد. این پیشنهادها و توضیحات از سوی ۱+۵ «جالب» توصیف شد در عین حال که معتقدند این توضیحات به ایده‌های آنها پاسخ کامل نمی‌دهد.
به نظر می‌آید در حال حاضر اختلاف نظر عمده دو طرف بر سر میز مذاکره علاوه بر اختلاف نظرهای محتوایی، شکلی نیز هست. ایران اصرار دارد آغاز انجام روند گفت‌وگوها از ابتدای کار مشخص باشد اما ۱+۵ خواستار یک دوره (شش ماهه) اعتماد سازی میان دو طرف است.
هنوز واکنشی از سوی ۱+۵ و نماینده آنها در مذاکرات با ایران درباره پیشنهاد ایران صورت نگرفته است.