دغدغه تامین امنیت عرضه انرژی به بازار داخلی در بودجه ۱۴۰۱

با این حال تا صحبت از افزایش قیمت سوخت‌های فسیلی به میان می‌آید عده‌ای که صدای بلند و نقش مهمی در بازار اقتصاد کلان و در سیاست کلان کشور دارند (‌الیگارشی نوپا؛ اصحاب ثروت و قدرت) فریاد برمی‌آورند که نرخ تورم افزایش یافت. صدا و سیما هم برنامه درست می‌کند که بله آلودگی هوا ناشی از خودرو‌های فرسوده است و آنهایی هم که به اطلاعات اقتصادی و تصمیمات احتمالی دولتی دسترسی دارند مطرح می‌کنند که برای مبارزه با گرانی اتومبیل و تولید خودرو‌های غیراستاندارد داخلی که درجاده‌ها موجب مرگ و میر هستند باید اتومبیل‌های خارجی وارد کرد. هیچ‌کس سخن از این واقعیت نمی‌کند که قطعات یدکی که روی اتومبیل‌های داخلی استفاده می‌شوند تولید مثلا کشورهایی نظیر چین هستند.
خصوصی‌سازی‌ها درست یا نادرست؟
متاسفانه خصوصی‌سازی‌ها که قرار بود در اقتصاد کلان و اقتصاد انرژی ایران رقابت و ارزانی را موجب شوند در مسیری اشتباه هدایت شدند. به جای اینکه سهام پالایشگاه‌ها‌، پتروشیمی‌ها‌، نیروگاه‌ها‌، مخابرات و اینترنت و به طور کلی صنعت پایین‌دستی انرژی کشور و غیره را به مردم بدهند به عده‌ای خاص دادند که موجب پا به عرصه وجود گذاشتن یک الیگارشی نوپا که قبل از انقلاب به هزار فامیل شهرت داشتند، شد. خریداران صنعت پایین‌دستی نفت‌، گاز، پتروشیمی‌، تولید و توزیع برق‌، مخابرات و اینترنت و غیره در این صنایع پس از خصوصی‌سازی‌ها تا چه اندازه سرمایه‌گذاری کردند تا هزینه تولید و هزینه مردم را پایین بیاورند؟ چرا هزینه تولید نفت و گاز و برق و اینترنت و… در کشور ما گران‌تر از حتی کشورهای همسایه تمام می‌شود؟ وزارت نیرو و وزارت نفت میلیارد‌ها دلار به پیمانکاران داخلی‌شان بدهی دارند، این بدهی‌ها از چه بابت است و چگونه و کی باید پرداخت شوند؟
نکته مهم:
در قانون بودجه ۱۴۰۱ شفاف بیان نشده است و وزیر محترم نفت هم در قول‌هایی که می‌دهد به صورت شفاف بیان نمی‌کند که قرار است سرمایه‌گذاری لازم برای تکمیل و توسعه فازهای ۱۳و۲۲و۲۴ و پالایشگاه فاز ۱۴و سایر طرح‌ها از کجا تامین شوند؟ برای انتقال گاز میدان کیش به پارس‌جنوبی و بسته ۱۵ میدان گازی مناطق مرکزی در دولت سیزدهم مطالعه و برنامه‌ریزی شده‌اند؟ یا دولت‌های گذشته هم نقش داشتند؟ اگر نقش داشتند چرا نتوانستند این طرح‌ها را نهایی و تکمیل کنند؟ تحریم‌ها چه نقشی داشتند؟ آیا در صورت تداوم تحریم‌ها قانون بودجه ۱۴۰۱ در ارتباط با میادین یاد شده اجرایی است؟ چنانچه پاسخ مثبت است‌، چگونه؟ پس از موفقیت و تولید قرار است نفت خام و گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی با چه قیمتی به مصرف‌کننده در داخل کشور و یا برای صادرات فروخته شوند؟ بد نیست نمایندگان محترم مجلس یازدهم نگاهی کنند به اقتصاد غرب‌، چین و روسیه که پس از تعریف تحریم‌ها علیه روسیه در اثر افزایش بهای انرژی با چه بحرانی دست به گریبان شده‌اند. اخیرا نرخ تورم در آمریکا از هشت درصد بالاتر رفت و در انگلیس برای اولین‌بار در چند دهه اخیر به هفت درصد رسید. گفته می‌شود که تحریم‌ها موجب افزایش نرخ تورم در روسیه بیشتر از ۱۲ درصد شده است.
نهایتا به وزارت نفت دولت سیزدهم توصیه می‌شود که موضوع بهینه مصرف کردن انرژی را در اولویت قرار دهند و تمهیدات لازم برای اجرایی شدن ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور که در قانون بودجه ۱۴۰۰ و قانون بودجه ۱۴۰۱ کمرنگ است و یا به آن توجه کافی مبذول نشده را مد نظر قرار بدهد، زیرا پیگیری ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر می‌تواند زمینه لازم را برای مشارکت مردم در صنعت انرژی و مخابرات کشور جلب کند. به این معنی که میلیاردها دلار پول نقد که در خانه‌ها پنهان شده‌اند برای تولید در بخش پایین‌دستی صنعت انرژی و توسعه صنعت ارتباطات و مخابرات (اینترنت) کشور به کار گرفته شوند. در نتیجه ارتقای نظام مالی کشور میسر می‌شود. مجلس یازدهم در قانون بودجه ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به نظر نمی‌رسد که به افزایش بهره‌وری در بخش‌های دولتی و خصوصی در استفاده از انرژی و منابع زیست‌محیطی که مورد توجه سیاستگذاران و تصمیم‌گیران کشور در گذشته بوده توجه کافی داشته است. مناسبت دارد که وزارت نفت دولت سیزدهم تلاش کند مردم از طرح‌های صنعت نفت و گاز و انرژی کشور حمایت و در آن سرمایه‌گذاری کنند. به این منظور پنهان‌کاری و عدم بیان واقعیت‌ها به بهانه تحریم‌ها اعتماد مردم نسبت به وزارت نفت دولت سیزدهم را کاهش می‌دهد. درواقع با حمایت مردم و سرمایه‌گذاری مردم در صنعت انرژی کشور اهداف تعریف‌شده در قانون بودجه ۱۴۰۱ می‌توانند تحقق پیدا کنند. در غیر این صورت هرچه تولید شود باز مصرف می‌شود و مجلس یازدهم و دولت سیزدهم در باقیمانده دوران حکمرانی‌شان همچنان نگران تامین امنیت انرژی مصرفی مردم برای زمستان ۱۴۰۲ و سال‌های بعد خواهند بود. ضمنا کشور شاهد رونق اقتصادی نخواهد بود و آلودگی آب و هوا نیز تداوم خواهند داشت.
*کارشناس بین‌المللی انرژی