دلواپسی مجمع

«جهان صنعت»- اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام بار دیگر تصمیم‌گیری درباره لایحه الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) را به نشست بعدی خود موکول کردند. این تنها خبری بود که بعد از مدت‌ها انتظار برای به سرانجام رسیدن لایحه پالرمو از مجمع شنیده شد.
دیروز نشست مجمع تماما به ادامه طرح نظرات موافقان و مخالفان این لایحه اختصاص داشت و فرصت به رای‌گیری نهایی نرسید. سید محمد صدر و مجید انصاری تنها اشخاصی بودند که در جلسه مجمع به عنوان موافق تصویب پالرمو سخنرانی کردند. طبق گفته اعضا اگر لایحه پالرمو در مجمع به رای گذاشته می‌شد قطعا رای نمی‌آورد چرا که اکثرا این لایحه را مغایر با منافع ملی می‌دانند. این در حالی است که نمایندگان مجلس چندین نوبت و با وجود مخالفت‌های هیات نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی نظام و شورای نگهبان بر نظر خود مبنی ‌بر موافقت با پیوستن به FATF اصرار کرده‌اند. دولت نیز بارها بر لزوم و ضرورت پیوستن به این کنوانسیون تاکید کرده‌ است.
اما در جلسه پیشین مجمع که روز ششم بهمن برگزار شد، گزارش کمیسیون‌های سیاسی دفاعی و حقوقی و قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام ارائه شد و در ادامه روسای کمیسیون‌های قضایی و امنیت ملی مجلس و سپس وزرای امور خارجه و اقتصاد و نیز رییس کل بانک مرکزی و معاون حقوقی رییس‌جمهور دیدگاه‌های خود را به نمایندگی از مجلس و دولت مطرح کردند.
در آن زمان شرایط طوری بود که به نظر می‌رسید توضیحات ظریف و دژپسند برای اعضا قانع‌کننده باشد و از جو جلسه این‌گونه برمی‌آمد که این لایحه با سرانجامی خوش از مجمع بیرون خواهد آمد. ضمن اینکه حاکمیت نیز به ضرورت تصویب FATF پی برده بود و به این نتیجه رسید که این قواعد و ضوابط در حال حاضر به الزامات ارتباطات پولی و بانکی در دنیا تبدیل ‌شده و عملا اگر کشوری این ضروریات را نپذیرد، ادامه فعالیت را برای خودش سخت می‌کند‌. از طرفی برای به حداقل رساندن تنش‌ها در سطح جامعه بین‌الملل‌ نیاز به پیوستن ایران به FATF وجود دارد. اما جلسه دیروز تفاوتی جدی با جلسه قبلی مجمع داشت؛ اول اینکه سازوکار مالی اروپا چندان به مذاق مسوولان خوش نیامد. مردم نیز پی بردند که با این سازوکار مالی اتحادیه اروپا، اوضاع اقتصادی ایران به قبل از خروج آمریکا از برجام بر‌می‌گردد. ضمن اینکه با وجود فشارهای ایالات متحده این سازوکار مالی بعید است اجرایی شود. اتحادیه اروپا از مدت‌ها پیش قول اجرای SPV را به ایران داده بود تا همه شرکت‌ها و موسسات مالی اروپایی بتوانند بدون دغدغه با ایران تعامل داشته باشند‌. اما در این سازوکاری که اروپا اسمINTEXT را بر آن گذاشت فقط تبادلات دارو و مواد غذایی که از طرف ایالات متحده مورد تحریم نیستند میان ایران و اروپا مورد تعامل قرار می‌گیرد و این موسسه قرار است به شرکت‌ها و موسسات مالی اروپایی که تمایل دارند با ایران همکاری داشته باشند راهکارهای تعامل بدون اینکه مورد تحریم ‌یا جریمه توسط ایالات متحده قرار گیرند ارائه دهد. ضمن اینکه این ساختار همه تعاملات تجاری اتحادیه اروپا با ایران را شامل نمی‌شود و این رضایت کامل ایران را به همراه ندارد و می‌توان گفت یکی از علت‌های تعویق جلسه مجمع برای رای‌گیری نهایی لایحه پالرمو به عدم تعهد کامل اروپا برمی‌گردد.
نظر رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره پالرمو
آیت‌الله صادق آملی‌لاریجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام اخیرا در سخنرانی درباره اینستکس گفته بود: «شرط اروپا برای اجرای سازوکار مالی، مبنی بر تصویب FATF تحقیرآمیز است.»‌ وی پیش از این نیز اعلام کرده بود: «شروط ایران برای پیوستن به پالرمو مبهم است.»
وی در جلسه دیروز مجمع هم در خصوص پالرمو گفت: ما در عین حال که باید مصالح کشور را رعایت کنیم، باید به نکاتی که از هر دو طرف مطرح می‌شود توجه کنیم. باید به موضوع عزت مردم و عزت کشور هم توجه داشته باشیم. انسان احساس می‌کند اروپایی‌ها با وجود این تعویق و تعلیقی که در انجام کارهایشان تا الان داشته‌اند در جریان اینستکس، نشان دادند چیزی که طلب می‌کنند فراتر از این حرف‌هاست. ما باید به این مطلب توجه داشته باشیم که در تایید و تصویب پالرمو اگر نظری بدهیم آیا واقعا آن چیزی است که اروپایی‌ها از ما خواسته‌اند یا امر فراتری همچون FATF را از ما توقع دارند؟ و جمهوری اسلامی، مجمع تشخیص مصلحت، مجلس و نهادهای دیگر آیا واقعا مصلحت است که با این طلب‌های قلدرمآبانه کشورهای غربی همراهی کنند؟ راهپیمایی عظیم مردم نشان داد که مردم برای عزت خودشان بسیار ارزش قائل هستند. ما نباید ارزش‌های انقلاب را فراموش کنیم.
از طرفی آیت‌الله محسن شبستری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص وضعیت پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت گفت: بنده از ابتدا مخالف پالرمو بوده و هستم و به هیچ عنوان موافق پالرمو نبوده‌ام و حتی در جلسه به عنوان مخالف پالرمو صحبت کردم. وی گفت: در جلسه دیروز دو نفر به عنون موافق صحبت کردند و چند نفر دیگر به عنوان مخالف. اما چون تعداد کسانی که قصد داشتند صحبت کنند زیاد بود، ادامه بررسی این لایحه به جلسه بعدی موکول شد.
به نظر می‌رسد فضای غالب در مجمع تشخیص مصلحت نظام مخالفت با پالرمو است و هر چه زمان می‌گذرد مخالفان پالرمو در مجمع تشخیص بیشتر می‌شود چرا که استدلال‌های متقن مخالفان پالرمو نظر برخی اعضای مجمع که پیشتر موافق بودند‌ را تغییر داده است. آیت‌الله شبستری با اشاره به تلاش وافر برخی مسوولان برای تصویب پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت نظام، تصریح کرد: با وجود تلاش این افراد، اکثر مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب پالرمو را مغایر با منافع ملی می‌دانند.
احمد توکلی از دیگر اعضای مجمع نیز که پیشتر بر ضرورت پیوستن به FATF سخن گفته بود، اخیرا تغییر رای داده و در صفحه توئیتر خود نوشته است: «درباره پذیرشFATF ابهام داشتم، اما بیانیه وقیحانه اروپا و شرایط تحقیرآمیزش برای تجارت با ایران در اینستکس نشان داد در مقابل مستکبران، هرچه کوتاه بیاییم، طلبکارتر و گستاخ‌تر می‌شوند و پایانی هم ندارد. تجربه و منطق می‌گوید التماس از متکبر، معیشت را بر مردم تنگ‌تر خواهد کرد.»
طبق آنچه از سخنان رییس تشخیص مصلحت و اعضای آن برمی‌آید به نظر می‌رسد مجمع دلواپس تایید این لایحه است و احتمال عدم تصویب این لایحه بیش از گذشته شده و این خلاف پیش‌بینی‌هایی بود که تا‌کنون رسانه‌ها داشتند چرا که در اولین جلسه مجمع به ریاست آملی‌لاریجانی شاهد تصویب یکی از لوایح FATF بودیم؛ تصویبی که روزنه‌ای بود تا لوایح دیگر مربوطه به تایید مجمع تشخیص برسد چرا که این لایحه بهانه را در فضای یکطرفه و نامتوازن تبلیغاتی و رسانه‌ای مخالفان ایران گرفته بود. اما علت این تاخیر برای تصویب یک لایحه جای سوال است. متاسفانه این رویه در سیستم مدیریتی کشور ما وجود دارد که تصمیم‌گیری در خصوص موضوعی مهم که فرصتی نیز به پایان مهلت قانونی‌اش نمانده به تعویق بیفتد. این در حالی است که به نظر می‌رسید باتوجه به مشکلات اقتصادی و تحریم‌های موجود از همان ابتدا حکومت موافق تصویب این لوایح بود اما شورای نگهبان با وجود رای اکثریت مجلس و اصرار به تصویب CFT با آن مخالفت کرد و این بازی میان نهادهای مختلف کشور چرخید تا این سیاست بدین ترتیب پیاده شود. اکنون نیز عدم تعهد اروپا نسبت به سازوکار مالی اینستکس باوجود اینکه از نظر سیاسی استقلال خود را از آمریکا نشان داد اما توقعات ایران را برآورده نکرد و این بهانه‌ای برای به تعویق افتادن لایحه پالرمویی شد که پیش از این نظر اکثریت موافقت با آن بود.
حالا باید نگاهی بیندازیم به تاریخ مهلت ایران برای پیوستن به‌FATF . با توجه به اینکه گروه ویژه اقدام مالی در آخرین روز نشست پاریس، مهلت ایران برای اجرای خواسته‌های خود را تا فوریه ۲۰۱۹ تمدید کرد بود عملا این مهلت قانونی تمام شده و مشخص نیست تکلیف این لایحه چه می‌شود! اکنون ایران انتظار دارد که نسبت تعلیق از لیست سیاه FATF را با توجه به اینکه ایران در حال بررسی لوایح است، تمدید شود. این در حالی است که گروه ویژه اقدام مالی در آخرین نشست خود ضمن فرصت چهار ماهه به ایران از سرعت کُند ایران در اجرای خواسته‌های خود انتقاد کرد. گفتنی است طبق آخرین خبرها نشست دوره‌ایFATF یکشنبه هفته آینده در پاریس برگزار می‌شود. بر اساس این خبر، در این جلسه نماینده‌ای از ایران حضور ندارد و قرار است کشورهای عضو درباره تمدید تعلیق ایران از لیست سیاه تصمیم‌گیری کنند.