دلیل استراتژیک درگیری‌ها در یمن و باب‌المندب

عبدالرضا فرجی‌راد*
تصویب قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در هفته گذشته و آغاز حملات آمریکا و بریتانیا به حوثی‌های یمن در روزهای جمعه و شنبه، نشان داد که صبر آمریکایی‌ها در برابر اقدامات حوثی‌ها به پایان رسیده و آنها را ملزم به درگیری نظامی با حوثی‌ها کرده است.

در واقع در طول هفته‌های اخیر دولت جو بایدن در آمریکا تحت فشار قرار گرفته بود و از سوی دیگر، حوثی‌های یمن نیز با ایستادگی پایدار به کشتی‌های عبوری به سمت بندر ایلات اسرائیل حمله می‌کردند.
در حالی که در داخل آمریکا علاوه‌بر دولت بایدن و دموکرات‌ها، جمهوریخواهان نیز تحت فشار قرار داشتند، آمریکایی‌ها به همراه بریتانیا خواستار انجام اقدامی علیه حوثی‌ها بودند، با این تفاوت که ایالات‌متحده پیش از این اعلام کرده بود ۲۰ کشور در ائتلاف دریایی در دریای سرخ شرکت می‌کنند، اما در نهایت معلوم شد که به غیر ‌از بریتانیا، چند کشور محدود و حاشیه‌ای مانند بحرین، استرالیا و هلند نیز از حملات آنها به یمن حمایت کرده‌اند. به همین دلیل شاهد هستیم آمریکایی‌ها پس از دومین حمله در روز شنبه، حملات دیگر خود را تا به اینجای کار در یمن متوقف کرده‌اند. این مساله به اعتقاد نگارنده به چند دلیل انجام شده است؛ نخست آنکه همزمان با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا، این درگیری می‌تواند تداوم داشته باشد که یکی از پیامدهای آن بالا رفتن تورم و در نهایت شکست جو بایدن در انتخابات است. دوم اینکه معلوم نیست درگیری با حوثی‌ها نقطه انتهایش کجاست؟ چرا که حوثی‌های یمن، سرسخت‌تر از افغانستانی‌ها و عراقی‌هایی هستند که توانستند پس از سال‌ها آمریکا را از کشورشان بیرون کنند. در نتیجه در صورت ادامه حملات و درگیری‌ها، ممکن است کار آمریکا در یمن به درگیری درازمدت کشیده شود؛ به ویژه آنکه می‌دانیم یمنی‌ها چیز چندانی برای از دست دادن ندارند.
از سوی دیگر، آمریکایی‌ها احساس می‌کنند این درگیری ممکن است به برخورد نظامی با ایران منجر شود؛ امری که به‌طور قطع تنها به ایران محدود نشده و کشورهایی نظیر یمن، سوریه، عراق و لبنان را نیز وارد این درگیری‌ها خواهد کرد. ضمن اینکه درگیری میان ایران و آمریکا، موضوع نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران را نیز از بین برده و زمینه برای غنی‌سازی بیش از ۶۰ درصدی اورانیوم را فراهم می‌کند، چرا که در زمان درگیری دلیلی برای توقف و محدودیت در برنامه هسته‌ای ایران وجود نخواهد داشت، لذا آمریکا و بریتانیا در وهله اول هدفشان ضربه زدن به حوثی‌ها برای پایان دادن به ناامنی کشتیرانی در دریای سرخ و تنگه باب‌المندب بود. هرچند حوثی‌ها نیز به صراحت اعلام کرده‌اند تا مادامی که در غزه آتش‌بس برقرار نشده و کمک‌های دارویی و غذایی به مردم غزه نرسد، از اقدامات خود دست نمی‌کشند، بنابراین در چنین شرایطی باید امیدوار بود که حملات اسرائیل به غزه متوقف شود و با کمک‌های بشردوستانه به مردم غزه ، تنش‌ها در دریای سرخ نیز کاهش یابد.
سوال مهم این است که چرا در شرایطی که حوثی‌ها در دولت بایدن از لیست تروریستی خارج شده و در مذاکرات با سعودی‌ها به آتش‌بس نسبتا پایدار دست پیدا کرده‌اند، در شرایط کنونی که خطر افزایش درگیری‌ها در سراسر منطقه وجود دارد، دست به عملیات علیه کشتی‌های اسرائیلی و شناورهای عبوری به سمت اسرائیل زده‌اند؟
برای پاسخ به این سوال باید گفت که در هر حال حوثی‌ها متحد جبهه مقاومت هستند و در طول سه ماه گذشته نیز جدی بودن خود در این اتحاد با جبهه مقاومت را نشان داده‌اند. در واقع وقتی شما عضوی از جبهه مقاومت محسوب می‌شوید، در موقعیت‌های مقتضی ناچار به عکس‌العمل هستید؛ یعنی نفس جبهه مقاومت به منظور آزادسازی سرزمین‌های فلسطینی و احقاق حقوق مردم فلسطین است، لذا طبیعتا حوثی‌ها با توجه به اینکه یک نقطه استراتژیک را در اختیار دارند، تصور کردند که اگر از نقطه باب‌المندب استفاده کنند، امکان کاهش حملات اسرائیل به غزه و توقف کشتار مردم وجود دارد. همچنین به هیچ عنوان نمی‌توان اثر اقدامات حوثی‌ها در طول هفته‌های گذشته در دریای سرخ و اقیانوس هند را نادیده گرفت، زیرا همین امروز شاهد هستیم که در راستای چنین تحولاتی تا حدودی از میزان حملات اسرائیل به غزه کاسته شده است.
در نتیجه وقتی شما عضو جبهه مقاومت هستید، باید اقداماتی را نظیر سایر گروه‌های مقاومت مانند حزب‌الله لبنان یا گروه‌های مقاومت عراق و سوریه انجام دهید؛ یعنی استراتژی حزب‌الله یا سایر گروه‌های مقاومت مانند حوثی‌ها یا کتائب حزب‌الله این است که اگر فشار بر اسرائیل و آمریکا افزایش یابد، ممکن است چنین فشارهایی باعث محدود شدن تنش‌ها و توقف کشتار مردم در غزه شود، بنابراین می‌توان گفت که تمامی این موارد به یکدیگر ارتباط دارند و عضویت در جهبه مقاومت براساس موضوع فایده‌گرایی صرفانجام نمی‌شود، لذا اکنون اولویت حوثی‌ها دفاع از مردم غزه و انجام عملیات‌هایی است که در راستای آن حملات اسرائیل به غزه خاتمه یابد.
*دیپلمات پیشین
و استاد ژئوپلیتیک دانشگاه