دم مسیحا برای نفت

گروه انرژی- تحریم‌های بین‌المللی و فرسودگی تجهیزات صنعت نفت از مرحله حفاری گرفته تا استخراج و پالایش موجب کاهش تولید و بهره‌وری نفت و فرآورده‌های نفتی شده است؛ چالشی که وزارت نفت به عنوان سیاستگذار و راهبر این صنعت سال‌هاست با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند.
با وجودی که طرح‌های مختلفی برای جذب سرمایه در صنعت نفت در سال‌های گذشته در دستور کار قرار گرفته اما به دلیل سرمایه‌بر بودن این صنعت، عمدتا در توان سرمایه‌گذاران داخلی اعم از بخش‌خصوصی یا خصولتی نبوده و به جز چند طرح پراکنده، طرح‌های بزرگی مثل توسعه میادین مشترک روی زمین مانده است.
ایران با دارا بودن دومین ذخایر گاز طبیعی و چهارمین ذخایر نفتی دنیا، باوجود محدودیت‌های موجود، پتانسیل بالایی برای جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی دارد. تحریم‌های بین‌المللی و مشکلات مالی موجب کاهش تولید و بهره‌وری در این صنعت شده‌اند اما کارشناسان بر این باورند که سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌های نوین حفاری و استخراج می‌تواند به افزایش تولید و کاهش هزینه‌ها کمک کند.
کارشناسان اعتقاد دارند که برای مقابله با چالش‌هایی چون کاهش کیفیت مخازن و مشکلات زیست‌محیطی ضرورت دارد که ایران به سمت استفاده از فناوری‌های پیشرفته و نوآورانه حرکت کند. سرمایه‌گذاری در زمینه‌هایی همچون استخراج بهینه، تصفیه و پتروپالایش می‌تواند راهگشا باشد.
صنعت نفت نه‌تنها منبع اصلی درآمدهای ارزی کشور است بلکه به عنوان محرکی برای صنایع دیگر نیز محسوب می‌شود. با تاسیس و توسعه صنایع وابسته به نفت مانند پتروشیمی و صنایع پایین‌دستی می‌توان به ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش تولید ناخالص داخلی امیدوار بود.
با وجود چالش‌های فراروی صنعت نفت ایران، توجه به ‌سرمایه‌گذاری‌های کلان در این حوزه می‌تواند به‌عنوان یک استراتژی موفق برای رشد اقتصادی و تامین امنیت انرژی کشور محسوب شود.
لازم است که سیاستگذاران، برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی با هدف نوآوری و توسعه پایدار انجام دهند تا ایران بتواند در رقابت‌های جهانی باردیگر به جایگاه شایسته خود دست یابد. در نهایت توجه به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت‌وگاز ایران نه‌تنها برای تقویت اقتصاد ملی ضروری است بلکه می‌تواند به تامین نیازهای انرژی داخلی و جهانی نیز کمک کند.
این روزها که گفت‌وگوهای ایران و آمریکا با محوریت رفع تحریم‌ها در جریان است، صنعت نفت هم امیدوار است که در صورت برداشته شدن سایه‌های سیاه تحریم از صنعت نفت، نفس تازه‌ای بکشد و با ورود جریان سرمایه خارجی از رکود و رخوت خارج شود.
باید امیدوار بود
علی بختیار، نماینده ادوار مجلس با ابراز امیدواری از اینکه مذاکرات به سرانجام برسد، می‌گوید: ما بابت خودکفایی در بسیاری زمینه‌ها دستاوردهای خوبی داشتیم امروز دنیا به سمتی رفته که تعاملات جهانی برای رشد کشورها موثر است و این در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی ملموس‌تر است. ما بازار انرژی، نفت، گاز و پتروشیمی بزرگی داریم و برای توسعه اینها نیاز به تکنولوژی، دانش و سرمایه داریم و برای تجارت و فروش هم نیازمند رفع تحریم و فضای آرام هستیم تا مبادلات مناسبی داشته باشیم.
او با بیان اینکه اکنون وقت آن است که خلق فرصت کنیم و شرایطی برای کسب‌وکارو سرمایه داشته باشیم به ایلنا توضیح داده است: در برنامه هفتم توسعه ۱۰۰۰‌میلیارد دلار منابع نیاز داریم تا به رشد متوازن ۸‌درصد برسیم و در این بین نیاز به سرمایه برای تولید و نگهداشت در حوزه نفت‌وگاز بیش از بقیه حوزه‌هاست، در حوزه پتروشیمی ما در منطقه رقیب سابیک عربستان هستیم و باید صنایع پایین‌دست پتروشیمی را توسعه دهیم و در حوزه میادین نفتی و گازی و میادین مشترک از جمله فرزاد به دلیل مسائل تکنولوژیکی و دانش نفتی توسعه پیدا نکردیم و رقیب ما عربستان برداشت می‌کند و همان اتفاقی که در دهه۷۰ در پارس‌جنوبی رخ داده بود اکنون در میادین مشترک از جمله غرب کارون و میادین مشترک با عربستان درحال رخ دادن است زیرا ما دچار عدم سرمایه‌گذاری هستیم و فرصت‌های زیادی را از دست دادیم.
بختیار تاکید می‌کند: اکنون مذاکرات مثبت و رو به جلو است هرچند نباید دچار ذوق‌زدگی شد اما باید امیدوار بود زیرا تاثیر زیادی بر زندگی مردم و برگرداندن سرمایه اجتماعی خواهد داشت. همین ریزش قیمت طلا و سکه و دلار آثار بعد روانی مذاکرات است و منجر به حل وارهیدگی و حالت پایداری در جامعه خواهد شد.
روح‌الله عباسپور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس هم بر این باور است: براساس تاکید مقام معظم رهبری، سرمایه‌گذاری در حوزه نفت‌وگاز به‌ویژه در بخش بالادست نه‌تنها به تولید و اشتغالزایی منجر می‌شود بلکه نقش کلیدی در تقویت بنیان‌های اقتصادی کشور دارد بنابراین برای تحقق چنین اهدافی، چهار مولفه نیروی انسانی، ابزار، زمین و سرمایه باید مورد توجه قرار گیرد.
وی تصریح کرد: هم‌اکنون صنعت نفت‌وگاز از نیروی انسانی خلاق، مبتکر و متخصص بهره‌مند است اما بدون جذب سرمایه نمی‌توان انتظار شکوفایی و رشد چشمگیر داشت. معتقدم سرمایه‌گذاری، حلقه مفقوده‌ای است که باید با طراحی سازوکارهای مناسب به‌ویژه در رویدادهایی از جنس تحول در سرمایه‌گذاری در بالادست نفت‌وگاز به آن پاسخ داده شود.
ایران باید یکی از بازیگران نفت‌وگاز شود
احمد محمدی، مدیرعامل شرکت اکتشاف، توسعه و تولید پاسارگاد هم با تاکید بر اهمیت ایجاد نگاه توسعه‌محور در حوزه بهره‌برداری از میدان‌های نفت‌وگاز گفت: اگر چنین نگاهی در ارکان دولت و میان فعالان صنعت نفت نهادینه شود، می‌توان افزون‌بر استفاده بهینه از منابع و ساماندهی زیرساخت‌های حیاتی کشور به رونق اقتصادی دست یافت.
وی با اشاره به ضریب بازیافت پایین از میدان‌های نفتی ایران تصریح کرد: میانگین ضریب بازیافت طبیعی از این میدان‌ها حدود ۲۵‌درصد است در حالی‌ که با گذشت بیش از یک قرن از تولید نفت در کشور هنوز حجم قابل‌توجهی از نفت قابل استحصال باقی‌مانده است. برای افزایش سطح برداشت باید از روش‌های بهبود و ازدیاد برداشت بهره گرفت و این بدون جذب سرمایه‌گذاری و ورود فناوری‌های نوین میسر نخواهد بود.
محمدی با تاکید بر توانمندی‌های نهفته کشور در حوزه نفت‌وگاز تاکید کرد: باید سطح تولید را به‌قدری افزایش داد که ایران به یکی از بازیگران تاثیرگذار بازار جهانی نفت‌وگاز تبدیل شود به‌گونه‌ای که حتی در شرایط تحریمی نتوان سهم ایران را نادیده گرفت یا به‌راحتی جایگزین کرد. اگر نگاه توسعه‌محور به‌صورت واقعی در کشور عملیاتی شود، افزون‌بر جذب سرمایه‌های سرگردان داخلی و بهبود سطح تولید، ریسک سرمایه‌گذاری منطقی‌تر می‌شود و در نتیجه سرمایه‌گذاران خارجی نیز برای ورود به بازار ایران ترغیب خواهند شد.
او جذب سرمایه خارجی را نیازمند فراهم شدن بسترهای مناسب دیگری دانست و اظهار کرد: وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران باید تمرکز بیشتری بر نقش‌های نظارتی، تنظیم‌گری و تسهیلگری داشته باشند و زمینه را برای حضور هرچه پررنگ‌تر بخش‌خصوصی در پروژه‌های نفتی فراهم کنند.
محمدی درباره ارائه راهکار به‌منظور افزایش اثربخشی رویدادهای مربوط به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت‌وگاز گفت: می‌توان همزمان با ارائه مدل‌های متنوع قراردادی و معرفی فرصت‌های واقعی، کارگروهی توانمند و صاحب‌اختیار را مامور بازنگری در قراردادهای موجود و طراحی الگوهای جدید قراردادی کرد، در این صورت در یک بازه زمانی مشخص، حوزه جذب سرمایه در صنعت نفت به‌صورت حرفه‌ای ساماندهی می‌شود.