دهک‌بندی فعالان صنایع‌دستی توهین‌آمیز است

نادر نینوایی- مساله بیمه شدن فعالان صنایع‌دستی با وجود تاکیدات قانونی، سال‌ها است که با مشکلات جدی مواجه است. در دولت سیزدهم با مطرح شدن زمزمه دهک‌بندی فعالان صنایع‌دستی و محدود شدن پرداخت هزینه بیمه به دهک‌های پایین‌تر، هنرمندان صنایع‌دستی اعتراضاتی جدی را مطرح کرده‌اند.
گروهی از فعالان صنایع‌دستی در اعتراض به این مساله طوماری اعتراضی نوشته‌اند و با جمع‌آوری امضا، از رییس‌جمهوری و وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خواسته‌اند که برای حل این مشکل اقدام عاجل کنند.
نیما ذاکری هنرمند و فعال حوزه صنایع‌دستی که از گردانندگان کمپین صنایع‌دستی ایران است در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» انجام دهک‌بندی برای اختصاص بیمه تامین اجتماعی به فعالان صنایع‌دستی را توهین‌آمیز قلمداد کرد.
وی با ذکر این نکته که شرایط هنرمندان صنایع‌دستی در دولت سیزدهم مساعد نیست و عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی نیز توجه لازم را به این حوزه ندارد، از ایجاد دست‌انداز برای اعمال معافیت مالیاتی فعالان صنایع‌دستی انتقاد کرد.
مشروح گفت‌و‌گوی «جهان‌صنعت» با این هنرمند و فعال حوزه صنایع‌دستی در خصوص مشکلات فعالان و تولیدکنندگان هنرهای سنتی ایران در پی می‌آید.
مدتی است که کمپینی اعتراضی از سوی برخی فعالان صنایع‌دستی شکل گرفته و با نوشتن طوماری اعتراضی خواستار رسیدگی دولت و مسوولان امر به موضوع شده‌اند. مشکلات کنونی هنرمندان صنایع‌دستی چه هستند و ریشه‌های این مشکلات در کجاست؟
چند سال پیش با تلاش‌های هنرمندان و کارشناسان معاونت صنایع‌دستی قانونی به نام قانون حمایت از هنرمندان و استادکاران صنایع‌دستی تصویب شد.
در این قانون ریزبه‌ریز حمایت‌ها و اقدامات حمایتی که قرار است انجام شود آورده شده و یکی از بندهای آن نیز مربوط به بیمه هنرمندان است.
به موجب این قانون فعالان صنایع‌دستی می‌توانند از بیمه صنایع‌دستی استفاده کنند. در حال حاضر اما نزدیک به یک دهه است که بیمه فعالان صنایع‌دستی با مشکل مواجه است و هنرمندان جدید را بیمه نمی‌کنند. این در حالی است که قرار بر این بوده هرساله تعدادی از فعالان صنایع‌دستی تحت پوشش بیمه قالیبافان و صنایع‌دستی قرار گیرند که زیر نظر تامین اجتماعی است.
با این همه متاسفانه نزدیک به یک دهه است که از بیمه کردن فعالان جدید صنایع‌دستی شانه خالی می‌کنند و می‌گویند آن روز که این قانون در مجلس تصویب شده ذکر شده است که دولت در صورت تامین بودجه هنرمندان را بیمه می‌کند. به این ترتیب دولت‌ها از بیمه کردن فعالان صنایع‌دستی طفره می‌روند و هر دولتی که آمده مساله را به دولت‌های بعدی واگذار کرده است.
در قیاس با عملکرد دولت قبل، عملکرد دولت فعلی را در مواجهه با فعالان و هنرمندان صنایع‌دستی و تامین خواسته‌های آنها چگونه می‌بینید؟
در دولت قبل حداقل این نکته مثبت وجود داشت که وقتی فعالان صنایع‌دستی به معاونت صنایع‌دستی فشار آوردند در نهایت تصمیم گرفته شد سال به سال ۷۰۰ نفر را بیمه کنند. این شیوه هم البته مساله‌دار بود و هنرمندان باید سال به سال می‌رفتند و در صورت تامین بودجه، قراردادشان را با تامین اجتماعی تمدید می‌کردند و اگر هم بودجه نمی‌آمد خود به خود این بیمه قطع می‌شد.
مساله بیمه فعالان صنایع‌دستی تبدیل به داستان پیچیده‌ای شده و آنقدر (مسوولان امر) شانه خالی کرده و این قضیه را می‌پیچانند که شاید خیلی از هنرمندان قید بیمه شدن را بزنند. این در حالی است که شخص رییس‌جمهوری (سیدابراهیم رییسی) دستور داده وزارت کار، وزارت صمت و سازمان برنامه‌و‌بودجه این قضیه را حل کنند. آقای ضرغامی نیز آمدند و مصاحبه کردند و گفتند اگر دولت تامین بودجه نکرد از بودجه وزارت میراث فرهنگی هزینه بیمه تامین اجتماعی افراد جدید را پرداخت می‌کنیم. با وجود این از اول سال معاون صنایع‌دستی (مریم جلالی) می‌گوید که بیمه هنرمندان صنایع‌دستی تامین بودجه نشده و اصلا مشخص نیست که انجام شود.
آقای ضرغامی نیز پاسخگو نیستند و مشخص نیست وزیر چه حوزه‌ای هستند. آیا ایشان وزیر گردشگری است و باید صرفا با بودجه بیت‌المال از یک استان به استان دیگر سفر کند یا وزیر سه حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است.
اینطور به نظر می‌رسد که آقای ضرغامی حوزه صنایع‌دستی را رها کرده و مشخص نیست چه میزان بودجه به صنایع‌دستی تعلق می‌گیرد. تاکنون وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در خصوص هیچ‌یک از این مشکلات پاسخگو نبوده است.
شایعاتی در خصوص دهک‌بندی اقتصادی هنرمندان صنایع‌دستی نیز مطرح شده و برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که بیمه تامین اجتماعی صرفا به هنرمندانی که در دهک‌های ضعیف‌تر اقتصادی قرار می‌گیرند تعلق خواهد گرفت. نظر شما در این خصوص چیست؟
جدیدا مساله دهک‌بندی بیمه تامین اجتماعی فعالان صنایع‌دستی مطرح شده است. به نظرم با این اقدام دارند به فعالان صنایع‌دستی کشور توهین می‌کنند. هنرمند صنایع‌دستی پس از ۲۰ سال کار توانسته یک خودرو یا خانه بخرد، اما حالا به او می‌گویند که فعالان صنایع‌دستی دهک‌بندی (اقتصادی) شده و فقط چهار دهک اول این امکان را دارند که از حق بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند. هنرمندی که جزو این چهار دهک نیست، اما سال‌ها سابقه بیمه داشته حالا تکلیف بیمه‌اش چه می‌شود؟ به نظرم این مسائلی که مطرح می‌شود بیشتر شبیه توهین است تا اینکه قرار باشد یک قانون درستی ایجاد شود. در یک کلام سال‌هاست که بیمه فعالان صنایع‌دستی با مشکل مواجه است و حالا بعد از چند سال که حرف بیمه دوباره مطرح شده این بار مساله دهک‌بندی را پیش می‌کشند. تمام اینها در حالی اتفاق می‌افتد که قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع‌دستی بر بیمه شدن هنرمندان صنایع‌دستی تاکید دارد.
پیش از این برای حمایت از فعالیت‌های فرهنگی، هنری فعالان صنایع‌دستی، تولیدکنندگان این حوزه از مالیات معاف می‌شدند، اما گویا باتوجه به صحبت‌هایی که اخیرا مطرح می‌شود این بخشودگی مالیاتی نیز قرار است دستخوش تغییراتی شود. این مساله را چطور می‌بینید؟
براساس قوانین موجود دریافت مالیات از تولیدکنندگان صنایع‌دستی وجود نداشته است. مدتی پیش در قالب برنامه هفتم توسعه دریافت مالیات از تولیدکنندگان صنایع‌دستی نیز مطرح شد. این در حالی است که سه دوره است فعالان صنایع‌دستی از دادن مالیات معاف هستند. توجه داشته باشید که کاری که تولیدکنندگان صنایع‌دستی می‌کنند کاری فرهنگی است و برای کشور با کمترین هزینه و در کارگاه‌های شخصی خود، اشتغالزایی می‌کنند. براساس قانون جدید می‌خواهند از تولیدکنندگان صنایع‌دستی نیز مالیات بگیرند. با هدف مخالفت با این قانون و توقف این اقدام طوماری از سوی فعالان و تولیدکنندگان صنایع‌دستی تهیه و به رییس‌جمهوری، مجلس، دفتر وزیر میراث فرهنگی و رسانه‌ها ارسال شد.
پس از این اقدام اینطور اعلام کردند که معافیت مالیاتی تولیدکنندگان صنایع‌دستی همچنان برقرار است. با این همه جدیدا زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که این معافیت مالیاتی ۵۰ درصدش صحت داشته و ۵۰ درصد دیگرش صحت ندارد. یعنی سقف تعیین کرده‌اند که تا سقف معینی مثلا ۶۰۰ میلیون تومان هر هنرمندی تراکنش مالی داشته باشد از پرداخت مالیات معاف است، اما اگر از این مبلغ بیشتر تراکنش داشته باشد باید مالیات پرداخت کند. نکته‌ای که اینجا وجود دارد این است که هزینه مواد اولیه مورد نیاز برای تولید صنایع‌دستی ممکن است در مواردی تا ۵۰۰ میلیون تومان هم برسد و نهایتا شاید سود هنرمند صنایع‌دستی در طول سال ۱۰۰ میلیون باشد که در بسیاری از موارد به این مبلغ هم نمی‌رسد.
در نهایت باید بگویم سازوکار کنونی این است که برای معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده برای صنایع‌دستی مرتب دست‌انداز و موانع جدید ایجاد شود.