دوران فریب، سراب و هرج‌ومرج

«جهان‌صنعت»- جی. برادفورد دلونگ، استاد اقتصاد در دانشگاه کالیفرنیا (برکلی) و پژوهشگر وابسته در اداره ملی پژوهش اقتصادی آمریکا (NBER) است. او نویسنده کتاب Slouching Towards Utopia: An Economic History of the Twentieth Century Basic Books در ۲۰۲۲ است. دلونگ در دوران دولت کلینتون به‌عنوان معاون دستیار وزیر خزانه‌داری آمریکا فعالیت می‌کرد و در مذاکرات بودجه و تجارت نقش کلیدی داشت. مشارکت او در طراحی برنامه نجات اقتصادی مکزیک در بحران پزوی ۱۹۹۴ جایگاه او را به‌عنوان یکی از چهره‌های برجسته در مباحث سیاستگذاری اقتصادی تثبیت کرد و او را در خط‌مقدم تبدیل آمریکای لاتین به منطقه‌ای با اقتصادهای باز قرار داد.
دلونگ در تازه‌ترین مطلب خود آورده است: همزمان با اینکه آمریکایی‌ها و جهان به چهار سال دیگر از هرج‌ومرج مداوم عادت می‌کنند، مهم است که به یاد داشته باشیم هدف اصلی دونالد ترامپ از هرگونه اظهارنظر، جلب توجه است. متاسفانه بسیاری از رسانه‌های آمریکا علاقه‌ای به کمک به مردم برای تفکیک واقعیت از فریب ندارند. انگار که می‌دانستند ترامپ بلوف می‌زند.
این توصیفی است که جان آترز، ستون‌نویس بلومبرگ از نحوه برخورد کلودیا شینبائوم، رییس‌جمهور مکزیک و جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا با تهدید بی‌اساس ترامپ مبنی بر اعمال تعرفه ۲۵‌درصدی علیه کشورهایشان ارائه داده است. این تعرفه‌ها درست پیش از اجرایی شدن به تعویق افتادند. به گفته کلی آن‌شاو، مشاور سابق ترامپ دلیل این امر آن بود که همسایگان آمریکا «با تعهداتی که نگرانی‌های رییس‌جمهور را به اندازه کافی برطرف می‌کرد، وارد مذاکره شدند.»
اما شینبائوم و ترودو دقیقا چه چیزی ارائه دادند؟ تا جایی که مشخص است آنها تعهداتی را پذیرفتند که از قبل به آنها پایبند بودند. البته با برخی اقدامات نمادین اضافه ‌شده مانند انتصاب یک «تزار فنتانیل» در کانادا. این موضوع یادآور ۲۱ ژانویه ۲۰۲۵ است. (تاریخی که اکنون در پس‌زمینه زمان محو شده) زمانی که ترامپ اعلام کرد که شرکت‌های OpenAI سافت‌بانک و اوراکل پروژه‌ای عظیم در حوزه زیرساخت هوش مصنوعی را آغاز خواهند کرد که «تقریبا بلافاصله بیش از ۱۰۰‌هزار شغل ایجاد خواهد کرد.» جنیفر جاکوبز، خبرنگار CBS پس از آن مراسم چنین گزارش داد که «انتظار می‌رود این شرکت‌ها طی چهار سال آینده ۵۰۰‌میلیارد دلار در پروژه Stargate سرمایه‌گذاری کنند»، هرچند «جزئیات این همکاری جدید بلافاصله ارائه نشد.»
در حقیقت خبری از ۵۰۰‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیست و این همکاری جدید نبوده، بلکه مدت‌ها پیش از مراسم تحلیف ترامپ در حال برنامه‌ریزی بود. نه مبلغی در حد ۱۰۰‌میلیارد دلار فورا اختصاص می‌یابد، نه ۱۰۰‌هزار شغل ایجاد خواهد شد. خوش آمدید به همان هرج‌ومرجی که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ (۲۰20-۲۰17) حاکم بود.
اما چهار سال آینده فقط هرج‌ومرج نخواهد بود. دولت دوم ترامپ همچنین سیاست‌هایی را دنبال خواهد کرد که قطعا تاثیرات بسیار مخربی بر ایالات‌متحده خواهند داشت. علاوه بر اخراج گسترده مهاجران، کاهش مالیات ثروتمندان، اقدامات نمادین برای دامن زدن به جنگ فرهنگی و طرح‌هایی برای اخاذی گسترده از شرکت‌ها و سایر بخش‌های خصوصی، هیچ‌کس به‌درستی نمی‌داند که دستور کار آینده چه خواهد بود اما این اشتباه است که تصور کنیم دولت دوم ترامپ یک ببر کاغذی است.
هدف اصلی ترامپ: جلب توجه
هرچه که در راه باشد، باید به یاد داشت که هدف اصلی ترامپ از هرگونه اعلامیه‌ای، جلب توجه است. در هر مورد، ایده‌هایی که با مخالفت جدی- به‌ویژه از سوی بازار- مواجه شوند، به‌آرامی کنار گذاشته خواهند شد، مشروط بر اینکه چرخه خبری بتواند با یک اعلام پیروزی به پایان برسد. ما دیدیم که شاو چنین اعلام پیروزی‌ای را در مورد تعرفه‌ها ارائه و جاکوبز نیز مبلغ خیالی ۵۰۰‌میلیارد دلاری را بدون هیچ‌گونه بررسی نقل کرد.
ترامپ اکنون می‌تواند ادعا کند که از برنامه CHIPS and Science Act جو بایدن (با مبلغ ۲۸۰‌میلیارد دلار) پیشی‌گرفته و طرفداران او و بسیاری از مردم ناآگاه آمریکا این را باور خواهند کرد. بله، ایلان ماسک که در نقش رییس‌جمهور دوم ظاهر شده پس از اعلام پروژه Stargate فورا واکنش تندی نشان داد و اعلام کرد که «آنها چنین پولی ندارند.» اما این همان فردی است که ادعا کرده همه خودروهای تسلا در دو سال آینده به تاکسی‌های خودران تبدیل خواهند شد.
نقش رسانه‌ها در مواجهه با ترامپ
ما که می‌خواهیم افکار عمومی را آگاه کنیم و عقلانیت عمومی را گسترش دهیم در مواجهه با این نمایش فریبکارانه چه باید بکنیم؟ وقتی می‌دانیم که ۹۰‌درصد آن سراب است و ۱۰‌درصد آن هرج‌ومرج مخرب؟ بسیاری از ما تلاش خود را انجام می‌دهیم. به عنوان مثال، مایکل آر.استرین از مؤسسه آمریکایی اینترپرایز در پلتفرم X (توئیتر سابق) با جدیت به مردم هشدار داده که تعرفه‌های پیشنهادی ترامپ به همان اندازه که برگزیت به اقتصاد بریتانیا آسیب رساند، برای اقتصاد آمریکا مخرب خواهد بود:
«معاون رییس‌جمهور استدلال می‌کند که ترامپ به فکر منافع شهروندان آمریکاست اما این تعرفه‌ها باعث افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان و کاهش فرصت‌های شغلی در بخش تولید خواهد شد. جنگ تجاری اول ترامپ قیمت مصرف‌کننده را افزایش داد، اشتغال تولیدی را کاهش داد و رقابت‌پذیری صنایع داخلی را تضعیف کرد. این جنگ تجاری نتوانست کسری تجاری را کاهش دهد. جنگ تجاری دوم احتمالا قیمت‌ها را بیشتر افزایش داده و اشتغال و رقابت‌پذیری را بیش از پیش کاهش خواهد داد. جنگ تجاری اول ۳۸۰‌میلیارد دلار از واردات را تحت‌تاثیر قرار داد اما این یکی 4/‏1تریلیون دلار را شامل می‌شود. آن هم در شرایط که وابستگی اقتصادی آمریکا به کانادا و مکزیک قابل‌توجه است.»
استرین کاملا درست می‌گوید. آنچه آمریکا به‌شدت به آن نیاز دارد، رسانه‌هایی هستند که زحمت تفکیک اظهارات ترامپ را به خود بدهند؛ اینکه کدام اظهارات واقعا توسط تیم‌های سیاستگذاری و دستگاه‌های دولتی برای اجرا برنامه‌ریزی شده‌اند و کدام‌یک فقط نمایش تبلیغاتی است. در وضعیت کنونی بسیاری از رسانه‌های معتبر حاضر در کاخ‌سفید بیش از آنکه به تحلیل بازی بپردازند، صرفا بخشی از نمایش شده‌اند.