دورنمای تاریک وزارت کار

«جهان صنعت»- امروزه حوزه کار و تعاون اهرم مناسبی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی به‌شمار می‌رود که می‌تواند در بهره‌وری بهینه از شرایط زندگی، کار و تولید و ارتقای سطح درآمد و وضعیت اجتماعی جامعه موثر باشد‌. تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد تعاونی‌ها بهترین سازمان‌هایی هستند که موفق شده‌اند اسباب تجمع نیروهای پراکنده و متفرق و در عین حال بااستعداد و باانگیزه را فراهم سازند‌. این در حالی است که به گفته حمیدرضا حاج‌اسماعیلی، فعال کارگری با گذشت فرصت چهار ساله دولت در حوزه کار و تعاون و رفاه اجتماعی که مسوولیت آن را ربیعی بر عهده داشت، نه تنها عملکرد مثبتی در جهت ارتقای سطح کیفی این حوزه نداشت بلکه وضعیت از آنچه در گذشته بود، رو به نزول رفت و اهداف این حوزه به فراموشی سپرده شد و تنها در قالب شعار باقی ماند‌.
آسیب‌های بیکاری بر جامعه
حمیدرضا حاج‌اسماعیلی با تاکید بر ناکارآمدی ربیعی در دولت یازدهم به «جهان صنعت» گفت: اگر برای شروع دولت دوازدهم دنبال وزیری برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باشیم، قطعا پیشنهاد ما ربیعی نیست‌. او کارنامه مثبتی در دولت یازدهم ندارد‌، حوزه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی سه بخش مهم را پیگیری می‌کند که یکی از آن حوزه‌ها کار است و البته محور اصلی برنامه‌های وزارتخانه است‌. ایشان در این حوزه به هیچ وجه موفق نبود‌ با توجه به اینکه چند موضع اساسی را باید در این حوزه دنبال می‌کرد، شاخص‌های آماری نشان می‌دهد که ایشان در انجام وظایف خود موفق نبوده است‌.
وی ادامه داد: یکی از این شاخص‌ها، نرخ بیکاری است که در حال حاضر ۱۲ درصد است و نزدیک به شش میلیون بیکار در کشور داریم و این فضا آسیب‌های بسیار جدی را به خانواده‌ها‌، جامعه و کشور وارد کرده است و مهم‌تر از آن جوانان، فارغ‌التحصیلان و زنان‌اند که جزو هسته اصلی این بیکاران قرار دارند و لطمه‌های زیادی را متحمل شده‌اند‌.
وی افزود‌: از طرفی روابط کار ما در حوزه تقویت سازمان‌های کارگری و کارفرمایی برای پذیرش مسوولیت و حل مشکلات به هیچ وجه موفق نبوده و ربیعی در این کار نتوانسته تلاش درست و بجایی داشته باشد.
حاج‌اسماعیلی از بلاتکلیفی لایحه قانون کار انتقاد کرد و گفت: یکی دیگر از الزاماتی که قانون بر وزارتخانه تکلیف کرده بود، هم در برنامه پنجم توسعه و هم در برنامه قبلی این بود که ایشان باید اصلاح قانون کار را در مسیر بهبود فضای کسب و کار در کشور پیگیری می‌کرد که این کار را نتوانست به درستی انجام دهد و متاسفانه با چالش‌هایی روبه‌رو شد و آثار آن را در کشور شاهد بودیم و هم‌اکنون نیز این لایحه بلاتکلیف است‌.
نادیده‌های ربیعی
این فعال کارگری درخصوص نادیده گرفتن سند ملی کار شایسته از سوی وزیر کار و تعاون و رفاه اجتماعی‌ به خبرنگار ما گفت: سند کار شایسته که از اهداف برنامه چهارم توسعه بود و در برنامه پنجم نیز مطرح شد، از تکالیف قانونی وزارتخانه بوده که ایشان به این موضوع بی‌توجهی کرده‌ است‌. کار شایسته شاید خود به عنوان یک موضوع آرمانی باشد اما مولفه‌هایی که بحث کار شایسته را دنبال می‌کند از مقاوله‌نامه‌‌های بنیادین کار است و جزو اصول اساسی حقوق کار محسوب می‌شود مثل بحث حق تشکیل نهاد‌های کارگری و کارفرمایی در ایران‌. توسعه تامین اجتماعی‌، گفت‌وگو‌های اجتماعی و صنفی که همان بحث سه‌جانبه‌گرایی در کشور است، بحث مذاکرات جمعی که در کنوانسیون ۹۸ بین‌المللی کار بر آن تاکید دارد و سازمان‌های کارگری و کارفرمایی برای حل مشکلات خود اجتماع تشکیل می‌دهند و تفاهمنامه امضا می‌کنند‌. بنابراین در این موضوعات هم ربیعی موفق نبود و طبق آماری که وزارت کار منتشر کرده، در سال ۹۴ بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار پرونده در مورد نزاع و اختلاف بین کارگران و کارفرمایان داشتیم که در هیات‌های حل اختلاف شکل گرفته بود که این مورد نشان می‌دهد حوزه روابط کار ما به هیچ وجه حوزه خوبی نیست‌.
حاج‌اسماعیلی مشکلات حوزه کار را نام برد و افزود: در حال حاضر بیشتر کارگاه‌های کوچک بسته شده است‌، برخی از این کارگاه‌ها دیگر قدرت رقابت ندارند‌، افراد برای رفتن به سمت تولید هیچ انگیزه‌ای ندارند، حمایت‌های لازم در بازار کار در بخش خصوصی صورت نمی‌گیرد‌ و توسعه بخش خصوصی مد نظر نبوده است. اینها مواردی هستند که در بخش مشکلات حل‌نشده روابط کار وجود دارد‌.
ایران در جمع آخرین‌ها
این فعال حوزه کارگری از جایگاه فضای کسب و کار ایران در جهان احساس نارضایتی کرد و افزود: رتبه ایران در بهبود فضای کسب و کار ۱۲۰ در بین ۱۸۰ کشور است که این رتبه خوبی نیست برای کشوری که می‌خواهد رونق ایجاد کند و هدف‌گذاری کرده است تا رشد اقتصادی هشت درصدی داشته باشد یا اینکه بتواند شغل ایجاد کند‌. به نظر من این شاخصه‌ها حاکی از ضعیف‌ترین شرایط در وضعیت کارنامه ربیعی است‌.
حاج‌اسماعیلی ادامه داد‌: از سوی دیگر بخش تعاون که از وظایف این وزارتخانه است و با توجه به سیاست‌های اصل «۴۳» و اصل «۴۴» قانون اساسی‌، باید ۲۵ درصد اقتصاد کشور در بخش تعاون شکل بگیرد در حالی که نه‌تنها ما در چهار سال گذشته در دوران تصدی ربیعی رشدی نداشتیم بلکه همان پنج درصدی هم که در حوزه تعاون مطرح بود، کاهش پیدا کرده است‌.
مشکلات بخش تعاون
این فعال حوزه کارگری همچنین گفت: در حال حاضر نزدیک به ۸۰ هزار تعاونی در کشور فعالیت می‌کنند که عمده آنها دچار مشکل هستند و برخی نیز به صورت غیرفعال درآمده‌اند یا برخی دیگر وضعیت لازم را برای ادامه فعالیت ندارند و‌. شاهد این بودیم که تعاونی‌های اعتبار در کشور یکی پس از دیگری بسته شد‌. اینها همه نشان‌دهنده این است که وزارتخانه سیاست مدون و درستی را برای بخش تعاون نداشته است و بخش تعاون به فراموشی سپرده شده است‌. بنابراین آنچه برای بخش تعاون به عنوان فرصتی در حوزه اقتصادی بود، از دست رفت در حالی که سیاست‌های اصل «۴۴» اولویت را به تعاون داده بودند و ربیعی می‌توانست از این فرصت استفاده کند و بخش زیادی از شرکت‌هایی را که دولت از طریق اصل «۴۴» واگذار می‌کرد، به بخش‌های تعاون واگذار کند تا تعاون بتواند موتور محرکه اقتصاد کشور شود‌.
حاج‌اسماعیلی از عملکرد ربیعی انتقاد کرد و گفت: متاسفانه ربیعی از این فرصت‌ها استفاده نکرد و درحالی‌که انگیزه‌های رفتن به سمت تعاون خاموش شده و تبدیل به یأس و ناامیدی شده است، ربیعی به موضوعاتی می‌پرداخت که مربوط به بخش بهزیستی است‌. ایشان به بهزیستی و شیرخوارگاه‌ها سر می‌زدند‌.
وی افزود: در مجموع کارنامه او را کارنامه ضعیفی می‌دانم چون هیچ‌گاه برنامه‌ای برای اشتغال ارائه نکرد و حتی سیاست‌های تازه‌ای که ستاد اقتصاد مقاومتی مطرح کرده است، حاصل کار جمعی است که مجلس‌، دولت و سازمان‌های حاکمیتی برای این کار تهیه کردند‌. اگرچه به آن نیز انتقاد جدی وارد است چون این طرح‌ها جنبه عملیاتی ندارند با توجه به اینکه سال در حال اتمام است و وزارتخانه هیچ برنامه‌ای ندارد که بتواند شغل ایجاد کند و این حالت را بتواند از رکود به رونق تبدیل کند‌.
حاج‌اسماعیلی با ارائه پیشنهاد برای انتخاب اعضای کابینه دولت دوازدهم گفت: پیشنهادم به آقای روحانی این است که ربیعی را برای وزارت انتخاب نکند چون این مسیری بود که ما تجربه کردیم و ایشان گرایشات سیاسی به یک گروه سیاسی خاص در کشور دارد و متاسفانه همان‌ها را به کار گرفته است و کارایی ندارد‌. بخشی از مشکلاتی که سازمان تامین اجتماعی و وزارت کار دارد، ناشی از اشتباه‌های سیاسی است که یک گروه سیاسی خاصی به آن وابسته است و به جهت خودشان آنها را پیش می‌برند .
وی از عملکرد ضعیف ربیعی درخصوص توسعه سازمان تامین اجتماعی انتقاد کرد و افزود: یکی دیگر از عملکرد‌های ضعیف ربیعی مربوط به سازمان تامین اجتماعی است چون نزدیک به نیمی از جمعیت کشور وابسته هستند به این سازمان و مشمول قانون کار به حساب می‌آیند‌. سازمان تامین اجتماعی روز به روز ناکارآمدتر و غیرشفاف‌تر شده است و نگرانی‌های زیادی برای منابع مالی وجود دارد. این تحقیق و تفحصی که در دوره قبلی مجلس صورت گرفت نشان می‌دهد که خسارت‌های زیادی به سازمان تامین اجتماعی وارد شده و ایشان مسوولیت داشت این آسیب‌ها را پیگیری کند و اموال سازمان تامین اجتماعی را برگرداند که در این کار موفق نبود و آن بازنگری جدی برای کارآمدی منابع سازمان تامین اجتماعی و توسعه خدمات از عهده ایشان برنیامد و روزمرگی کرد و فکر می‌کنم نیازمند یک فرد مدیر‌، طراح و جدی برای وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی هستیم که قطعا آن فرد ربیعی نمی‌تواند باشد‌.
حاج‌اسماعیلی در پایان، دورنمای وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در دولت دوازدهم را با حضور ربیعی پیش‌بینی کرد و افزود: با وجود اینکه بنده به دولت آقای روحانی رای داده‌ام و دولت ایشان را در مجموع برای کار در این کشور می‌پسندم اما به بخش‌های زیادی از بدنه دولت اعتراض جدی داریم و در بعضی موارد موفق نبوده است و باید این را بپذیریم‌ چون ایشان جزو حلقه دوستان نزدیک روحانی است، بعید نیست که ایشان در دولت آینده مسوولیتی داشته باشد؛ البته این‌طور که ما از اخبار و رسانه‌ها می‌شنویم ولی به نظر من آقای روحانی باید این موضوع اساسی را در کشور جدی بگیرد که اشتغال و تعاون در کشور از موضوعات و مطالبات جدی مردم بوده است، اگر این وضعیت که ربیعی سکاندار آن بوده ادامه داشته باشد، می‌تواند یک بحران اجتماعی در کشور به وجود بیاورد و قطعا باید ایشان گزینه مطلوب آقای روحانی نباشد و فرد دیگری را جایگزین کند و اگر می‌خواهند از ایشان استفاده کنند بهتر است ربیعی را مسوول سازمان بهزیستی کنند چون ایشان خیلی علاقه‌مند است بچه‌ها را به آغوش بگیرد‌ و از شیرخوارگاه‌ها بازدید کند‌.
وی ادامه داد‌: به نظر من ربیعی کارایی لازم را برای اجرا در حوزه اشتغال و هماهنگی در دولت نداشته چون وزارت کار مسوول روابط حوزه کار نیز هست‌. اگر بخواهیم شغل ایجاد کنیم ایشان باید توانمندی و درایت را داشته باشد که بتواند چندین وزارتخانه و سازمان را هماهنگ کند ایشان حتی نتوانست دبیرخانه شورای عالی کار را فعال کند و شورای عالی اشتغال به اندازه کافی فعالیت نداشت‌. این جزو اولویت‌های کشور بود و فکر می‌کنم در عین حال که تیم اقتصادی دولت باید کارآمد باشد وزارت کار باید جایی باشد که با تیم اقتصادی همفکری و هماهنگی لازم را داشته باشد و بتواند از فرصت‌هایی که در وزارتخانه‌های دیگر است برای توسعه حوزه کار استفاده کند.
حاج‌اسماعیلی در پایان گفت: بعید می‌دانم ربیعی این خصوصیت‌ها را داشته باشد چون ظرف چهار سال گذشته نمونه خاصی از ایشان که بتواند در این کار فعالیتی انجام بدهد، ندیدیم بنابراین گزینه مناسبی برای وزارت کار نیست‌.