25 - 11 - 2024
دوره نااطمینانی بازارها
گروه بازرگانی- پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری 2024 آمریکا و ورود دوباره او به کاخ سفید، بار دیگر توجهات به سمت معادلات جهانی و تاثیر آن بر کشورهایی نظیر ایران جلب شده است. بازگشت ترامپ به صحنه بینالملل و سیاستهای پیشین او میتواند بر بحرانها و نگرانیهای اقتصادی دامن بزند. مردم ایران بهویژه در زمینه تامین کالاهای اساسی، نگرانیهایی دارند. حال سوال اینجاست که آیا بازگشت ترامپ میتواند بر تامین کالاهای اساسی در ایران تاثیرگذار باشد؟
به عبارتی یک دوره از نااطمینانی بر بازار حاکم شده است و کارشناسان مختلف نیز نظرات متفاوتی در این خصوص دارند.
به گفته رییس اتاق بازرگانی تهران، اینطور نیست که بگوییم وضعیت تحریمی کشور از این بدتر نمیشود، اتفاقا امکان شکلگیری مشکلات بیشتر وجود دارد، به تازگی کشتیرانی تحریم شده است و شاهد این هستیم که اروپا هم به نوعی با آمریکا هماهنگ شده است.
برخی معتقد هستند که شدت تحریمهای بینالمللی علیه ایران به قدری است که دیگر اشباع شده و تحریم جدید تاثیری بر وضعیت اقتصادی کشور نمیگذارد. در تازهترین اظهارنظر، احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این باره گفته است که «در شرایط موجود ایران ابتدا باید به سمت افزایش غنیسازی اورانیوم پیش برود، یعنی میتواند درصد غنیسازی را تا ۷۰ یا ۸۰درصد هم بالا ببرد. در گام دوم هم باید ایران به سمت تولید بمب هستهای پیش برود زیرا در حال حاضر ما به اندازه کافی در دیگ جوشان تحریمها گرفتار شدهایم و غربیها نمیتوانند تحریمهای بیشتری علیه کشورمان وضع کنند و جز اعمال تحریمهای تکراری، چیز جدیدی در چنته ندارند، البته همین تحریمهای تکراری میتواند آثار روانی داشته باشد، اما در عمل اتفاق جدیدی نمیافتد.»
در این میان، به گفته رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین، بیتردید هر اتفاق سیاسی که تاثیرات منفی را برای آینده ترسیم کند، تاثیر روانی و هیجانی بر بازار ارز و طلا خواهد داشت. طبعا این روند ممکن است مردم را بهسمتی سوق دهد تا به فکر تبدیل دارایی خود به شکل کالا و خدمات بیفتند تا حجم سرمایه آنها، کاهش کمتری داشته باشند.اما با وجود تاثیرات ملموس تحریمها بر واردات کالاهای اساسی، برخی کارشناسان بر این باورند که تجارت کالاهایی چون غلات، نهادههای دامی، دارو و… اصولا تحتتاثیر تحریمها قرار نمیگیرند چراکه طبق ماده 11 و 12 میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تحریمها نباید بر دسترسی مردم عادی به کالاهای اساسی تاثیر بگذارد. البته آمریکا هم بر اهمیت ایجاد سازوکارهای بشردوستانه تاکید دارد.
درباره تاثیر پیروزی ترامپ در تامین کالاهای اساسی، محمدرضا فرجیتهرانی، نایبرییس اتاق اصناف تهران بر این باور است که در دوره اول ریاستجمهوری دونالد ترامپ در آمریکا، با وجود اینکه ترامپ مدعی افزایش تحریمها علیه ایران بود اما در واردات کالاهای اساسی مشکل چندانی وجود نداشت. در حال حاضر هم بعید است مشکلی برای واردات کالاهای اساسی ایجاد شود چراکه سیاست جمهوریخواهها بیشتر بر تحریم اشخاص تمرکز دارد.
چگونگی تاثیر آمریکا بر واردات کالای اساسی
از آنجا که واردات کالاهایی نظیر دارو، نهادههای دامی، انواع غلات و… از اهمیت ویژهای برخوردار است، با توجه به سیاستهای ترامپ نگرانیهایی بابت واردات این کالاها پیش آمده است زیرا در سپتامبر۲۰۱۹ بود که به موجب دستور اجرایی اقتدار ضد تروریسم، دولت ترامپ نام بانک مرکزی ایران را در فهرست SDN قرار داد.
این اقدام باعث شد درآمدهای نفتی ایران در معرض تهدید جدی قرار گیرد و در نتیجه، دسترسی این بانک به منابع مالی برای تامین واردات کالاهای اساسی عملا مسدود شود.
یک ماه بعد، برای جلوگیری از اعتراضات حقوقی به این مسدودسازی و بهمنظور تضمین دسترسی به کالاهای بشردوستانه، وزارت خزانهداری آمریکا اقدام به فعالسازی مکانیسم بشردوستانه تحت نظارت دقیق شبکه مقابله با جرائم مالی (FinCen) کرد. این مکانیسم به دلیل محدودیتهای شدیدش، انتقاد ناظران حقوق بشر را برانگیخت و به عنوان مجازات اعدام مالی شناخته شد. ممنوعیت هرگونه معامله با بانک مرکزی ایران، حتی برای خرید کالاهای اساسی، تا اواسط ۲۰۲۰ ادامه داشت. پس از قریب به یکسال، وزارت خزانهداری با انتشار مجوز عمومی ۸ A، معافیتی را برای معاملات مرتبط با واردات کالاهای بشردوستانه (غذا و دارو) صادر کرد. به این ترتیب مشخص میشود که آمریکا برای تقریبا یکسال مسیر خرید کالاهای اساسی ایران را بهطور کامل قطع کرده بود. حال این نگرانی وجود دارد که آیا تکرار دوباره این اتفاق امکانپذیر نیست؟
تداوم تحریمها مشکلات بیشتری نسبت به گذشته ایجاد میکند
محمود نجفیعرب، رییس اتاق بازرگانی تهران درخصوص شرایط اقتصادی کشور با حضور مجدد ترامپ در کاخ سفید و احتمال افزایش تحریمها گفت: اگر قرار باشد شخصیت ترامپ مانند دوره گذشته باشد، قطعا کار ما را پیچیدهتر میکند اما به نظر میرسد که ترامپ در این دوران یک مقدار عقلانیت بیشتری برای خودش تنظیم کرده است.
وی افزود: ادامه بحث تحریمها برای ما مشکلات بیشتری را نسبت به گذشته ایجاد میکند. امیدوار هستیم که مسوولین و رجال سیاسی بهنحوی بتوانند این مسائل را حل کنند و فضای سیاسی کشور را از اثرات این تصممیات مخرب دور نگه دارند.
رییس اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: اینطور نیست که بگوییم وضعیت تحریمی کشور از این بدتر نمیشود، اتفاقا امکان شکلگیری مشکلات بیشتر وجود دارد، به تازگی کشتیرانی تحریم شده است و شاهد این هستیم که اروپا هم به نوعی با آمریکا هماهنگ شده است. نجفیعرب گفت: معتقد هستم که مسوولین سیاسی کشور به خصوص در حوزه بینالملل حتما تدبیر کرده و این مسائل را حل میکنند.
اثر روانی قطعنامه آژانس بیش از تاثیر واقعی آن در بازار ارز است
مجیدرضا حریری با اشاره به اثرات روانی صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران بر بازار افزود: با توجه به تجارب قبلی میتوان گفت که اثر واقعی این قطعنامه و تحریمهای متعاقب آن حداقل در بهترین حالت حدود 6ماه دیگر یعنی اواخر بهار سال آینده نمایان خواهد شد. در نتیجه هم اکنون فقط شاهد آثار روانی و هیجانی این موضوع بر بازار ارز هستیم. هرچند ممکن است بهار سال آینده نیز روند رسیدگی و بررسی گزارشهای تهیه شده آغاز شود که این روند هم چند ماه به طول خواهد انجامید. البته این بدان معنا نیست که سیاستگذار توجهی به گذر زمان نداشته باشد، بلکه باید از هم اکنون با تغییر تاکتیک، چارهای برای آن زمان اندیشیده شود.
این فعال اقتصادی با اشاره به اینکه اثر روانی این اتفاق بیشتر از آثار واقعی آن در بازار ارز نمایان شده ادامه داد: هر چند اثر واقعی این قطعنامه بر اقتصاد ما طی امروز و فردا مشخص نمیشود و فعلا اثر روانی آن را شاهد هستیم اما زمان به ضرر ما و به سرعت در حال سپری شدن است؛ در نتیجه دولت و بانک مرکزی باید راههای کنترل و مدیریت بازار را به شکل ایجابی تدوین و اجرایی کند. بدینترتیب میتوان خود را برای اتفاقات و تنشهای احتمالی آتی تجهیز و آماده کرد. حریری به تاثیر مثبت راهاندازی بازار توافقی ارز نیز اشاره کرد و گفت: راهاندازی تالار خرید و فروش ارز توافقی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران یکی از راهکارهای مطلوب کنترل بازار ارز است که معتقدم باید خیلی زودتر بهصورت کامل و جامع راهاندازی میشد.
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین ادامه داد: از سوی دیگر میتوان به فرار ارز از کشور، کماظهاری در واردات و بیشاظهاری در صادرات و همچنین تاخیر در فروش ارز به بانک مرکزی از سوی صادرکنندگان عمده نیز بهطور جدی و دقیق توجه شود. مطمئنا اگر بانک مرکزی این موارد را بهطور همزمان پیش ببرد، میتواند کنترل و مدیریت خوبی بر بازار ارز داشته باشد. در نتیجه معتقدم باید در برخی تاکتیکها، تجدیدنظر و در برخی مسایل، جدیتر و اجراییتر عمل کرد.
عدم تاثیرپذیری واردات کالاهای اساسی از تحریمها
این در حالی است که نایبرییس اتاق اصناف تهران درباره واردات کالاهایی نظیر دارو عنوان کرد: دارو جزو اقلامی است که نمیتوان واردات آن را تحریم کرد. درباره واردات سایر کالاهای اساسی هم بعید است چنین اتفاقی رخ دهد.
فرجیتهرانی ادامه داد: شروع طرح فلج اقتصادی ایران از زمان دموکراتها آغاز شد. همچنین دموکراتها نقش بسزایی در افزایش نرخ ارز و افزایش تحریمهای اقتصادی داشتند. به عنوان مثال، در زمان دموکراتها بود که واردات برخی کالاهای آیتی به کشور ممنوع شد.
فرجیتهرانی برای بهبود شرایط کشور پیشنهاد داد: باید روابط دیپلماتیک ایران با سایر کشورها برقرار باشد ولی نمیتوان هم بر جمهوریخواهها و هم بر دموکراتها حساب ویژهای باز کرد. باید دنبال راهکارهایی برای تقویت ارتباطات بود که این یک تصمیم کلان حکومتی است.
بر اساس این گزارش، واردات و تامین کالاهای اساسی نظیر دارو، غلات و… از اهمیت ویژهای برخوردار است. از آنجا که میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز بر این مورد تاکید دارد، با توجه به شرایط فعلی و نظر کارشناسان، احتمال اینکه در تامین کالاهای اساسی مشکلی پیش آید بسیار پایین است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد