دور و دورتر می‌شویم

الهه بيگي*
برخلاف گفتارها و رفتارهایی که می‌گویند ایران می‌تواند سرمایه لازم برای رشدهای بالا را از داخل تامین کند و به همین دلیل راه‌های پر پیچ و خم دنبال می‌شود، آمارها و ارقام سرمایه‌گذاری در دهه‌های پیشین نشان می‌دهد سرمایه کافی برای رشد در اقتصاد ایران به‌ویژه سرمایه ارزی و نیز مهارت‌های مدیریت پروژه‌های بزرگ اندک است. یک راه آزمایش‌شده جهت تامین سرمایه لازم برای عبور از رشدهای پرنوسان و در سطح پایین استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی است. در دنیای امروز کشورها برای به دست آوردن بخشی از سرمایه‌های مازاد بین‌المللی رقابت شدید دارند و برای دستیابی به سرمایه‌های مازاد بین‌المللی امتیازهای قابل اعتنایی می‌دهند و راه‌های تازه پدیدار می‌کنند. متاسفانه اما نظام سیاسی در ایران گونه‌ای آرایش پیدا کرده که به‌طور ذاتی با ورود سرمایه‌های خارجی ناسازگار است. بررسی تاریخ اقتصاد پس از پیروزی انقلاب نشان می‌دهد مجلس و دولت‌های ایران راه درازی را سپری کردند تا قانون سرمایه‌گذاری خارجی را تصویب کنند. در این قانون ورود سرمایه‌های خارجی با محدودیت‌هایی روبه‌رو است و نیز از سال 1390 به این سو جز یک یا دو سال پس از پیمان برجام صاحبان و مدیران غول‌های بزرگ در هر بخش به ایران نیامده‌اند و نمی‌آیند.
وزیر اقتصاد ایران که به‌تازگی از یک سفر کاری مرتبط با سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی برگشته در صفحه شبکه اجتماعی خود نوشته است: تغییر پارادایم و اثر آن بر رابطه بین سیاست صنعتی و استراتژی ترویج سرمایه‌گذاری، نه‌تنها مسیر آینده اقتصاد جهانی را تعیین می‌کند بلکه سرنوشت همکاری‌های بین‌المللی و کیفیت زندگی مردم در سراسر جهان را نیز شکل خواهد داد. براساس گزارش آنکتاد (کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل) حجم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ۲۰۲۳ معادل 3/1تریلیون دلار بوده و سهم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران، در سال یادشده، کمتر از یک‌در‌هزارم این مبلغ جهانی گزارش شده است! همانطورکه وزیر اقتصاد توضیح داده است: با وجود ظرفیت بسیار بالای ایران از نظر ذخایر انرژی و معدنی و سرمایه انسانی آموزش‌دیده، ماهر و خلاق بدون حل موضوع تحریم‌ها و خروج از لیست سیاه FATF داشتن مبادلات بانکی و مالی روان در سطح منطقه و جهان، سرعت جذب سرمایه و بهره‌مندی از زنجیره ارزش جهانی، با وجود اهمیت آن، بسیار محدود خواهد بود. آیا نمی‌بینیم ایران از کاروان پیشرفت اقتصادی جهان دور و دور‌تر می‌شود و در صورت ادامه این وضعیت کشوری فراموش‌شده خواهد شد؟ اگر راه ورود سرمایه‌گذاری خارجی به هر دلیل همچنان بسته بماند بدون تردید بازهم فاصله‌مان از کشورهای منطقه بیشتر شده و روزهایی می‌رسد که دیگر کشوری حاضر نخواهد شد به ایران سرمایه بیاورد.
*سردبیر