دولت تدبیر برای صنعت برق چه ‌کرد‌

در دولت یازدهم اقدامات متعددی برای توسعه صنعت برق انجام شد که می‌توان به افتتاح و بهره‌برداری از ۵۴ نیروگاه، افزایش راندمان، توسعه نیروگاه‌های تولید پراکنده، بهره‌برداری از ۳۰ نیروگاه تجدید‌پذیر و نصب ۱۲۷ هزار کنتور هوشمند اشاره کرد.
طی سال‌های ۱۳۹۲ تا پایان اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۶ اقدامات متعددی در صنعت برق انجام شد که می‌توان به تجدید ساختار صنعت برق اشاره کرد که به منظور تقویت ظرفیت‌های تولید برق در بخش‌های نیروگاه‌های حرارتی و تجدید‌پذیر و افزایش راندمان تولید، تغییرات ساختاری در صنعت برق، مشتمل بر تشکیل «شرکت مادر‌تخصصی تولید نیروی برق حرارتی کشور» و «سازمان انرژی‌های تجدید‌پذیر و بهره‌‌وری انرژی برق (ساتبا)» در هماهنگی با هیات دولت و مجلس شورای اسلامی در دولت یازدهم انجام شد.
افتتاح و بهره‌برداری از ۵۴ نیروگاه
به گزارش ایسنا‌، افتتاح و بهره‌برداری از ۵۴ نیروگاه در ۱۳ استان با ظرفیت ۷۹۲۶ مگاوات از جمله دیگر اقدامات صنعت برق در سال‌های مذکور بود که می‌توان در این رابطه گفت صنعت برق ایران از نظر ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی در خاورمیانه مقام نخست، رتبه سوم آسیا و رتبه چهاردهم جهان را داراست و از نظر مقدار مصرف در جایگاه ۱۸ جهان قرار دارد.
طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵ به ظرفیت نیروگاه‌های کشور بیش از ۷۹۰۰ مگاوات افزوده شده و تا پایان اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۶ با رشد سالانه حدود ۵/۳ درصد به ۷۶۶۴۷ مگاوات رسیده. از این تعداد، ۳۵ واحد به ظرفیت ۵۷۵۰ مگاوات متعلق به نیروگاه‌های حرارتی است که ۲۰ واحد آن به ظرفیت ۳۲۶۰ مگاوات (معادل ۵۷ درصد) از سوی بخش‌خصوصی احداث و سنکرون شده است.
سهم بخش دولتی از مجموع ظرفیت تولید برق حرارتی در کشور در حال حاضر ۳۶ درصد است که براساس برنامه‌ریزی‌ها‌ در شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی این شاخص پس از واگذاری‌ها به ۱۸ درصد خواهد رسید. در حال حاضر سهم بخش‌خصوصی از مجموع تولید نیروی برق حرارتی در کشور ۶۴ درصد است.
همچنین برنامه‌ریزی و شروع عملیات اجرایی احداث نیروگاه‌های حرارتی راندمان بالا (کلاسF ) با استفاده از توانمندی‌های پیمانکاران داخلی و انتقال تکنولوژی به داخل کشور از دیگر دستاوردهای این دوره است. به این ترتیب حدود ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه حرارتی در بخش‌های خصوصی و دولتی در حال احداث است و ۷۵۰۰ مگاوات دیگر نیز ظرفیت بخش بخار نیروگاه‌های گازی بخش‌خصوصی در دست احداث به روش بیع متقابل است.
افزایش راندمان نیروگاه‌ها
با وجود تنگناهای مالی صنعت برق، با احداث نیروگاه‌های پر‌بازده، تکمیل بخش بخار نیروگاه‌های سیکل ترکیبی، بهبود شرایط بهره‌برداری از نیروگاه‌های موجود و نیز افزایش سهم گاز مصرفی نیروگاه‌های حرارتی، راندمان نیروگاه‌ها با یک درصد افزایش به ۳۸ درصد ارتقا یافت. افزایش راندمان نیروگاه‌ها به معنای کاهش مصرف سوخت به ازای هر کیلووات ساعت برق تولیدی است که منجر به بهبود شرایط زیست‌محیطی خواهد شد. با برنامه‌ریزی‌های انجام شده این روند اصلاحی در برنامه ششم تا راندمان ۴۲ درصد ادامه خواهد یافت.
نتایج حاصل از اجرای سیاست‌های بهینه‌سازی در بخش تولید برق و واحدهای نیروگاهی شامل کاهش انتشار دی‌اکسید‌کربن ناشی از مصرف سوخت نیروگاه‌ها نسبت به سال اول دولت، ۴/۱۸ میلیون تن (حدود ۱۰ درصد)، صرفه‌جویی ۵۰۰ میلیون دلاری (معادل ۵/۱۰ میلیون بشکه نفت) در سال ۱۳۹۵ و کاهش انتشار دی‌اکسید‌کربن به مقدار ۶/۳ میلیون تن اشاره کرد.
همچنین راندمان تولید برق ایران در مقایسه با کشورهای همسایه و منطقه نظیر عربستان، امارات، عراق، پاکستان، افغانستان، هند و روسیه بالاتر است.
توسعه نیروگاه‌های تولید پراکنده
نکته قابل ذکر دیگر این که اگرچه تا قبل از آغاز به کار دولت یازدهم، کل ظرفیت مولدهای مقیاس کوچک بهره‌برداری شده برابر ۱۹۳ مگاوات و به ارزش ۱۱۶ میلیون دلار در کشور بوده این ظرفیت در دولت یازدهم به میزان ۵۳۶ مگاوات و ارزش ۳۲۱ میلیون دلار افزایش یافت و به رقم ۶۵۲ مگاوات رسیده است.
همچنین براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده ۱۰۰ مگاوات ظرفیت دیگر مولدهای مقیاس کوچک تا پایان دولت و ۱۱۱ مگاوات دیگر نیز تا پایان سال ۱۳۹۶ به بهره‌برداری خواهد رسید.
بهره‌برداری از ۳۰ نیروگاه تجدیدپذیر
بهره‌برداری از ۳۰ نیروگاه تجدید‌پذیر جدید در استان‌های مختلف با ظرفیت ۱۷۶ مگاوات یکی از اقدامات دولت یازدهم است. پیش از شروع و آغاز به کار دولت یازدهم، کل ظرفیت نیروگاه‌های منصوبه در کشور در حوزه انرژی‌های تجدید‌‌پذیر و پاک اعم از دولتی و خصوصی، رقمی معادل ۰۴/۱۶۵ مگاوات (مشتمل بر ۱۳۱ مگاوات دولتی، ۰۴/۳۲ مگاوات نیروگاه غیردولتی) بوده است، این ظرفیت با تغییر رویکرد از سرمایه‌‌گذاری توسط دولت به سرمایه‌‌گذاری توسط بخش غیردولتی و تنها ظرف مدت کمتر از چهار سال به میزان ۱۹/۱۷۶ مگاوات افزایش یافت و به رقم ۲۳/۳۴۱ مگاوات (مشتمل بر ۴/۱۷۱ مگاوات دولتی، ۸۳/۱۵۹ مگاوات نیروگاه غیردولتی و ۱۰ مگاوات از محل عوارض برق) رسیده است.
به این ترتیب علاوه بر آنکه از رشد بالای ۲۰۶ درصدی برخوردار بوده، بیش از ۷۲ درصد از این افزایش ظرفیت توسط بخش‌خصوصی به بهره‌برداری رسیده، در این مدت تعداد شرکت‌های خصوصی و مشترکین از چهار شرکت به بیش از ۳۵۰ شرکت (با احتساب مشترکین خانگی) رسیده است.
ذکر این نکته ضروری است که براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و با تحقق اهداف پروژه‌های اقتصاد مقاومتی، پیش‌بینی می‌شود از مجموع ۶۸۰ مگاوات قرارداد فعال به میزان ۷۰ درصد تا پایان سال ۱۳۹۶ به ظرفیت منصوبه اضافه شده و در سال ۱۳۹۷ نیز مجموعا به ظرفیتی بیش از ۱۲۰۰ مگاوات نیروگاه تجدید‌پذیر خواهد رسید و این مهم با سرمایه‌‌گذاری و مشارکت بخش‌خصوصی محقق خواهد شد.
از دیگر اقدامات و دستاوردهای مهم صورت گرفته که می‌توان از آن به عنوان پشتیبان و عامل اصلی افزایش ظرفیت نیروگاه‌های تجدید‌پذیر نام برد، ایجاد تعرفه‌های متنوع برای قراردادهای خرید تضمینی برق تجدید‌پذیر است که همین امر سبب شده میزان قراردادهای منعقده از ۵۳۲ مگاوات به بالغ بر ۱۱۵۰۲ مگاوات (یعنی رشدی بالغ بر ۲۸۲ درصد) افزایش یابد و این امر باعث خواهد شد ظرف مدت کوتاهی با سرمایه‌‌گذاری بخش غیردولتی، ظرفیت نیروگاه‌های منصوبه چندین برابر شود.
دستیابی به بالاترین ضریب آمادگی نیروگاه‌ها
دستیابی به بالاترین ضریب آمادگی نیروگاه‌ها در تاریخ صنعت برق کشور به میزان ۵۴/۹۸ درصد، افتتاح و بهره‌برداری از ۱۸ پست ۴۰۰ کیلوولت در ۱۷ استان با ظرفیت ۹۸۷۰ مگاولت آمپر، افتتاح و بهره‌برداری از ۲۵ پست ۲۳۰ کیلوولت در ۲۱ استان با ظرفیت ۸۶۲۰ مگاولت آمپر، افتتاح و بهره‌برداری از ۵۲ پست ۱۳۲ کیلوولت در ۱۳ استان با ظرفیت ۳۷۱۹ مگاولت آمپر و افتتاح و بهره‌برداری از ۱۲۳ پست ۶۶ – ۶۳ کیلوولت در ۲۶ استان با ظرفیت ۷۸۴۲ مگاولت آمپر بخشی دیگر از اقدامات دولت یازدهم در صنعت برق است.
همچنین در دولت یازدهم طول خطوط انتقال و فوق توزیع ۴۰۰، ۲۳۰، ۱۳۲ و ۶۳ کیلوولت در شبکه سراسری برق کشور به ترتیب به طور متوسط سالانه ۶/۵، ۵/۴، ۳/۳ و ۲/۵ درصد رشد داشته‌ است.
افزایش تعداد مشترکین برق و کاهش تلفات
در این دوره صنعت برق موفق شد حدود ۵/۴ میلیون مشترک جدید را از نعمت برق برخوردار کند. به این ترتیب تعداد مشترکین برق در سراسر کشور به حدود ۳۴ میلیون مشترک رسید. این روند طی برنامه ششم نیز به منظور پاسخگویی به نیاز متقاضیان جدید برق تا نیل به بیش از ۴۳ میلیون مشترک ادامه خواهد داشت.
این صنعت همچنین با توجه به ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری، با اقدامات موثر در زمینه توسعه، اصلاح و بهینه‌سازی شبکه‌های توزیع برق و نیز مقابله مستمر با استفاده غیرمجاز از برق موفق شد با تلاشی جهادی، میزان تلفات برق در شبکه‌های توزیع را به شکل قابل توجهی کاهش داده و به ۷/۱۰ درصد برساند. این اقدام باعث شد مشترکین مجاز از برق استاندارد با‌کیفیت و مطمئن برخوردار شوند.
کاهش هر یک درصد تلفات برق حدود ۲۵۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی به همراه دارد و اگر همین عدد را با سوخت مصرفی در نظر بگیریم، به ازای کاهش یک درصد تلفات تقریبا سالانه ۶۰۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی در هزینه‌ها حاصل می‌شود که این میزان صرفه‌جویی معادل کل سرمایه‌‌گذاری در بخش تولید دولتی در سال ۱۳۹۴ بوده است. لازم به توضیح است که هدف‌گذاری برنامه پنجم رسیدن به تلفات ۱۴ درصد بوده که صنعت برق تاکنون به ۷/۱۰ درصد رسیده است.
مدیریت بار در زمان پیک
دستیابی به رکورد مدیریت بار و مدیریت مصرف در پیک مصرف به میزان سه هزار مگاوات در تابستان ۱۳۹۵ یکی از اقدامات مهم دولت یازدهم ثبت شده که باید گفت در ادامه فعالیت‌های موثر سالیان گذشته در زمینه مدیریت مصرف انرژی، انتظارات و حساسیت‌های جدیدی در بخش‌های مختلف مصرف برای مدیریت مصرف برق به وجود آمده که توسعه مدیریت انرژی به منظور استفاده کارآمد و بهینه از منابع انرژی، انجام مطالعات، تحقیق و توسعه، آموزش و آگاه‌سازی، انتشارات، طراحی، مشاوره و اطلاع رسانی، مدیریت ساخت، اجرا و حمایت‌های فنی و اقتصادی، ظرفیت‌سازی به ویژه در بخش‌های غیردولتی، مدیریت طرح‌ها و پروژه‌های بهینه‌سازی بخشی از آن است.