دولت نخست پزشکیان، نه دولت سوم پیشینیان

گروه سیاسی– هنوز ساعتی از اعلام نتایج رسمی انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم و قطعی شدن پیروزی مسعود پزشکیان در مصاف با سعید جلیلی نگذشته بود که گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای و سیاسی درخصوص ترکیب کابینه و وزرای پیشنهادی پزشکیان آغاز شد. زمزمه‌هایی که البته حتی پیش از برگزاری انتخابات نیز به گوش می‌رسید اما با واکنش ستاد پزشکیان و تکذیب گمانه‌زنی‌ها مواجه شد. جالب آنکه در سطور و بین‌سطور تکذیبیه ستاد پزشکیان این نکته آشکار شد که انتشار نخستین فهرستی که به‌عنوان هیات‌وزیران پیشنهادی پزشکیان درصورت پیروزی در انتخابات منتشر شده بود، نه‌تنها ارتباطی به مسعود پزشکیان، ستاد او در ایام تبلیغات انتخاباتی و نزدیکانش نداشته، بلکه ظاهراً حاصل کار یکی از اتاق‌های فکر اردوگاه رقیب بوده و در ادامه پروژه تبلیغات منفی که این اتاق‌های فکر با کلیدواژه «دولت سوم روحانی» به راه انداخته بودند. به این اعتبار، آنها می‌خواستند با جعل یک فهرست از شماری از اعضای دولت روحانی به‌عنوان فهرست اعضای کابینه پیشنهادی پزشکیان، به رای‌دهندگان القا کنند که درصورت پیروزی پزشکیان قرار نیست منتظر اتفاقی تازه باشیم و در بهترین حالت، وضعیتی که در دو دولت روحانی تجربه کردیم، تکرار خواهد شد. این ادعاها البته چنا‌که اشاره شد، بیراه بود و در ادامه نیز برخی نزدیکان و اعضای ستاد پزشکیان تاکید کردند اولا دولت چهاردهم، دولت سوم هیچ‌یک از روسای‌جمهور پیشین نیست و ثانیا اگر احیانا قرابتی میان دولت نخست پزشکیان با دولت سوم یکی از روسای‌جمهور پیشین باشد، آن رییس‌جمهور پیشین کسی نیست جز سیدمحمد خاتمی که به‌گواه آمار، کماکان از موفق‌ترین روسای‌جمهور ایران بوده است. اما فارغ از این دست تحرکات تبلیغاتی رقبا و حاشیه‌سازانی که سعی دارند به‌نحوی بر مسیر تشکیل کابینه پزشکیان تاثیر بگذارند، شاید یکی از چالش‌های جدی پیش‌روی رییس‌جمهور منتخب ایران در مسیر انتخاب وزرای پیشنهادی و تشکیل کابینه، گروهی باشند که در ادبیات سیاسی ایران از آنان به‌عنوان «مجاهدان‌شنبه» یاد می‌شود؛ تعبیری که ازقضا به‌تازگی ازسوی یک اقتصاددان نزدیک به طیف میانه‌روی جریان اصلاحات نیز مورد استفاده قرار گرفته است. سعید لیلاز که در گفت‌وگویی با پایگاه خبری- تحلیلی خبرآنلاین در این رابطه اظهارنظر کرده، می‌گوید: «اصطلاح «مجاهدان‌شنبه» را مرحوم احمد کسروی در اثر سترگ خود، کتاب «تاریخ مشروطه ایران» نوشته و در آنجا توضیح می‌دهد که انقلاب مشروطه روز جمعه پیروز شد؛ درست مثل انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و بلافاصله بعد از روز جمعه، گروهی که مرحوم کسروی آنها را «خوشه‌چینان انقلاب» نام‌گذاری می‌کند، روز شنبه، فردای روز پیروزی انقلاب مشروطه، بدون اینکه کوچک‌ترین دخالتی کرده، زحمتی کشیده و مجاهدتی به خرج داده باشند، بلافاصله حمایل‌های پر از قطار فشنگ به گردن‌شان بستند و نفری یک تفنگ دست‌شان گرفتند و خودشان را در داخل صفوف مجاهدینی جا زدند و حتی جلوتر از آنها قرار گرفتند و گفتند ما هم در پیروزی انقلاب و نتایج آن شریک هستیم. مرحوم کسروی اسم اینها را می‌گذارند «مجاهدان روز شنبه» و به طرز عجیب و شگفت‌آوری در تمام انتخابات ریاست‌جمهوری که حداقل من از سال ۱۳۷۶ به این طرف یادم هست، این مفهوم «مجاهدان‌شنبه»، کاملا موضوعیت داشته و ما هربار به بلایای آن مبتلا شده‌ایم و این خطر جدی در کمین دولت آقای پزشکیان نیز هست.» جالب آنکه این تنها سعید لیلاز نبود که در قامت یک اقتصاددان نسبت‌به احتمال نقش‌آفرینی «مجاهدان‌شنبه» در کابینه پزشکیان هشدار داده است؛ همزمان محمد فاضلی جامعه‌شناس که ازقضا در ایام تبلیغات انتخاباتی نیز در قامت مشاور فرهنگی پزشکیان در ستاد او فعال بود، در توئیتی در این رابطه با ادبیاتی کنایی و مطایبه‌آمیز نوشت: «شاید بمب اتمی، خشکسالی، تورم یا کاهش تولید ملی، خطرات بزرگ امنیتی باشند اما خطرناک‌ترین سلاحی که ایران را تهدید می‌کند لُپ‌لُپ است!» فاضلی که تاکید کرد «لُپ‌لُپ حاوی آدم‌هایی است که بزرگ‌ترین تهدید امنیت ملی هستند»، خطاب به پزشکیان ادامه داد: «آدم‌های لُپ‌لُپی اعتماد و سرمایه اجتماعی شما را نابود می‌کنند.» این استاد اخراج‌شده دانشگاه همچنین در یادداشتی جدی‌تر در کانال تلگرامی‌اش نیز به این موضوع پرداخت و در حالی که این‌بار مشخصا از تعبیر «مجاهدان‌شنبه» استفاده می‌کرد، نوشت: «مفهوم مجاهدین شنبه را دوست عزیزی در انتخابات سال ۱۳۹۲ به من یاد داد. او گفت: «محمد، عده‌ای هستند که از شنبه بعد از جمعه انتخابات، سر و کله‌شان پیدا می‌شود و دنبال پست و مقام می‌گردند.» او با تکرار همان هشداری که در توئیتر نسبت‌به خطرات «مجاهدان‌شنبه» برای «سرمایه اجتماعی پزشکیان» مطرح کرده بود، نوشت: «آقای پزشکیان، این کشور سامان سیاسی و نظم حزبی درستی ندارد تا آدم‌های درجه یک و آگاه برای وزارتخانه‌ها، استانداری‌ها و سایر پست‌های مهم از قبل پرورده شده باشند… اگر از خطر مجاهدان‌شنبه اجتناب نکنی و رویه روشن و شفافی برای برگزیدن کابینه‌ای متخصص، باتجربه، پاکدست و دارای بینش روشن درباره مشکلات کشور نداشته باشی، خیلی زود زمین می‌خوری!» جالب آنکه همزمان با طرح این هشدارها اما فراکسیون مستقلین ولایی مجلس دوازدهم که ازقضا از نمایندگان اعتدالی و میانه‌رو تشکیل شده و به‌عنوان فراکسیون اقلیت این دوره فعالیت می‌کند، در پیامی خطاب به رییس‌جمهور منتخب، از «آمادگی خود برای هرگونه کمک و همکاری در مجلس برای تشکیل کابینه‌ای متخصص و معتقد به مبانی انقلاب اسلامی» خبر داد حال فارغ از این هشدارها نسبت‌به نقش‌آفرینی «مجاهدان‌شنبه» در کابینه پزشکیان، بسیاری از منابع رسانه‌ای نیز درخصوص ترکیب کابینه و وزرای پیشنهادی پزشکیان گمانه‌زنی کرد‌ه‌اند. در این میان باتوجه به تاکیدموکد پزشکیان بر اینکه هرگز رویکرد حزبی نداشته و بنا ندارد کابینه‌اش را با متر و معیار جناحی تعیین کند و حتی می‌خواهد از افرادی که در دولت سیزدهم عضویت داشتند، درصورت صلاحیت استفاده کند، برخی منابع رسانه‌ای از این نوشته‌اند که در میان وزرا و دولتمردان کنونی، عزت‌الله ضرغامی و کیومرث هاشمی می‌توانند در دولت پزشکیان نیز حضور داشته باشند. همچنین در حالی که پزشکیان به دفعات درخصوص لزوم توجه به ظرفیت‌های عظیم اقوام و مذاهب صحبت کرده و مشخصاً نسبت‌به اینکه چرا تاکنون هیچ‌یک از مدیران اهل سنت در قامت وزیر به‌کار گرفته نشدند، در یکی، دو روز گذشته گمانه‌زنی‌هایی درخصوص اینکه کدامیک از مدیران اهل سنت می‌توانند به کابینه پزشکیان بپیوندند، مطرح است؛ پرسشی مشابه آنچه درخصوص احتمال معرفی وزیران زن در کابینه پزشکیان مطرح شده و رسانه‌ها نیز برای یافتن پاسخ به این پرسش‌ها، سیاهه‌هایی از اسامی مدیران اهل سنت و زنان توانمند را منتشر کرده‌اند. فارغ از این، همچنین گمانه‌زنی‌هایی درخصوص حضور برخی اعضای ستاد انتخاباتی پزشکیان در کابینه او نیز مطرح شده و به‌ویژه از چهره‌هایی همچون محمدجواد ظریف، علی طیب‌نیا، علی عبدالعلی‌زاده، محمدجواد آذری‌جهرمی، سیده‌حمیده زرآبادی، علی تاجرنیا و سیدرضا صالحی‌امیری نام برده شده است. همچنین به اسامی برخی اعضای شاخص جبهه اصلاحات که در این ایام با تمام قوا برای پیروزی پزشکیان تلاش کردند، به این عنوان اشاره شده که ازجمله آنان می‌توان به اسامی چهره‌هایی همچون آذر منصوری و جواد امام به‌عنوان رییس و سخنگوی این جبهه سیاسی و محمود صادقی از دیگر اعضای این جبهه سیاسی اشاره کرد. با این همه صحبت از احتمال حضور برخی از این افراد همچون آذری‌جهرمی، از آنجا که در مقاطعی در ایام تبلیغات انتخاباتی صراحتاً اعلام کرده‌اند که درصورت پیروزی پزشکیان هیچ سمتی در دولت چهاردهم نخواهند داشت و برخی چهره‌ها همچون آذر منصوری نیز باتوجه به آنکه معرفی‌شان به‌عنوان وزیر پیشنهادی احتمالا با چالش‌های جدی و ایجاد تنش میان دولت جدید و برخی نهادها مواجه خواهد شد، احتمالا از سطح گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای فراتر نرود. با این همه اما اوضاع افرادی همچون ظریف و طیب‌نیا متفاوت است. هرچند برخلاف تصور اولیه، بعید است در صورت حضور ظریف در دولت پزشکیان، شاهد فعالیت او را در قامت وزیر امور خارجه این دولت باشیم. چه آنکه معرفی او نیز شاید به‌نحوی دیگر منجربه ایجاد تنش شود و درنتیجه احتمالاً حضور او در دولت در جایگاه معاون اول یا یکی از معاونت‌ها خواهد بود تا این مهم بدون نیاز به جلب رای‌اعتماد مجلس، محقق و ممکن شود. به‌ویژه آنکه از هم‌اکنون برخی منابع رسانه‌ای از چهره‌هایی همچون عباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی به‌عنوان گزینه‌های جدی‌تر پزشکیان برای معرفی به‌عنوان وزیر امور خارجه نام برده‌اند، آن هم در حالی که باتوجه به سطح تلاش و فعالیت ظریف در ایام تبلیغات انتخاباتی و نیز تجاربی که او که در بازه زمانی هشت‌ساله دولت روحانی در قامت وزیر امور خارجه اندوخته، احتمالا معقول‌تر آن است که او در قامت معاون اول ریاست‌جمهوری به دولت پزشکیان بپیوندد. همزمان اما برخی منابع رسانه‌ای نیز معتقدند علی طیب‌نیا نیز ازجمله گزینه‌های جدی معاون اولی پزشکیان است. هرچند همزمان برخی معتقدند طیب‌نیا احتمالا در حوزه تخصصی‌اش به‌عنوان وزیر اقتصاد به دولت خواهد پیوست و همزمان نقش فرمانده تیم اقتصادی دولت را نیز ایفا خواهد کرد.