دومین شاهکار صنعت داروسازی

«جهان صنعت»- رییس انجمن داروسازان تهران با اشاره به شرایط سخت تحریم‌های اقتصادی کشور و نقش مهم مدیران، کارشناسان و دست‌اندرکاران حوزه داروی کشور، اقدامات صنعت دارو طی یک سال گذشته و دوره پساتحریم را یک حرکت جهادی و مجاهدانه دانست و تاکید کرد: با وجود تمامی این تلاش‌ها و جانفشانی‌ها متاسفانه دست‌اندرکاران این حوزه بسیار حساس و مهم به‌ اندازه شایسته و بایسته مورد تقدیر قرار نگرفتند.
‌عبور از شرایط دشوار نیمه اول سال
دکتر سید‌حمید خویی‌ در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با بیان اینکه برای سال ۱۳۹۸ شرایط دشوار و حتی بحرانی پیش‌بینی شده بود افزود: با این حال نیمه اول سال را هم با تمام سختی‌ها پشت سر گذاشتیم و صنعت دارو با تلاش‌های فداکارانه و دلسوزانه‌اش توانست نیازهای دارویی کشور را تامین کند که بی‌تردید کار بسیار بزرگی بود.
دومین شاهکار صنعت داروسازی در ۴۰ سال
وی با بیان اینکه کمبودهای دارویی حال حاضر کشور با سال گذشته تفاوت چندانی ندارد و پس از شروع دوباره تحریم‌ها اختلال جدی در تامین نیازهای دارویی مردم رخ نداده است، تصریح کرد: بدون تردید صنعت داروسازی ایران عامل اصلی این موفقیت است چراکه با وجود تمام بی‌مهری‌ها و نبود حمایت‌های لازم، توانست بخش عمده کاستی‌هایی را که به‌دلیل تحریم‌ها پیش آمده بود به سرعت جبران کند و اجازه بروز خلأ جدی در بازار دارویی ایران ندهد.
دکتر خویی معتقد است‌ این موفقیت دومین شاهکار صنعت داروسازی ایران طی ۴۰ سال اخیر بود‌ چراکه «فعالان صنعت دارویی کشور در طول سال‌های نخست پس از انقلاب و با شروع جنگ تحمیلی، توانمندی و قدرت بالای علمی خود را به رخ جهانیان کشیدند. کشور با تحریم‌های سختی روبه‌رو بود، شرکت‌های دارویی خارجی هم بازار ایران را ترک کرده و خلأ بزرگی ایجاد کرده بودند. با این حال دانشمندان و متخصصان دلسوز و پرتلاش توانستند این خلأ را پر کنند و در آن شرایط بحرانی صنعت داخلی توانست حدود ۹۵ درصد داروهای مورد نیاز کشور را تامین کند.»
وی در ادامه اظهارداشت: «‌طی یک سال اخیر نیز شاهد فصل دوم جهاد دارویی کشور بودیم و تلاش صنعت برای حفظ تعادل عرضه و تقاضای دارویی کشور شایسته تقدیر و تجلیل است و امیدوارم مسوولان کشور تاثیرات مهم این جهاد را به خوبی درک کنند‌ به ویژه که وزیر بهداشت و درمان بارها اعلام کرده اگر صنعت داروی داخلی نبود، برای تامین نیازهای دارویی کشور به بیش از۴۰ میلیارد دلار ارز نیاز داشتیم. حال آنکه این رقم اکنون یک‌چهلم است.
راه طولانی صنعت دارو
عضو اسبق هیات مدیره نظام پزشکی کشور در ادامه اظهار داشت‌: «وقتی هوش، اراده و عزم ملی درست مدیریت شود از دل آن نتایج قابل توجهی بیرون خواهد آمد. صنعت دارویی ایران در کشوری پا گرفته که رازی و ابن‌سینا داشته است ولی این صنعت هنوز راه نرفته طولانی دارد.» رییس انجمن داروسازان تهران با اشاره به این نکته تاکید کرد: «نباید موفقیت داروسازی کشور را فقط در تامین نیازهای داخلی دید، اگر دولت و نهادهای قانونگذار و تصمیم‌ساز این صنعت را حمایت کنند، ظرفیت و امکان برای حضور بین‌المللی دارد و می‌تواند بخش عمده نیاز دارویی منطقه و خاورمیانه را پوشش دهد.»
انتقاد از کم‌توجهی به صنعت داروسازی
به اعتقاد دکتر‌ خویی‌، اگر در طول سال‌های گذشته از صنعت داروسازی کشور حمایت و زمینه صادرات فراهم شده بود، پشتوانه مالی و اقتصادی برای تهیه ماشین‌آلات لازم و نوسازی و تجهیز کارخانه‌ها، تامین کیفیت و شرایط جی‌ام‌پی تامین شده بود، ما به طور قطع امروز جایگاه خیلی بهتری داشتیم و موفقیت‌مان بیش از چیزی بود که الان هست.‌
۲ شرط موفقیت و ماندگاری صنعت داروسازی
رییس انجمن داروسازان تهران در بخش دیگر این گفت‌وگو اظهارکرد‌: «ممکن است بعضی از اخباری که در هفته‌های گذشته منتشر شده است، واقعیت نداشته یا بزرگ‌نمایی شده باشد ولی دارو آن‌قدر اهمیت دارد که حتی یک مورد تخلف در آن زیاد است، سیستم نظارتی و مدیریتی و سیاستگذاری باید پاک‌دست باشد و بدون در نظر گرفتن منافع خاص برای افراد خاص در خدمت منافع ملی قرار ‌گیرد. سالم‌سازی و دیگری شفافیت که خود شرط سالم ماندن است، دو شرط لازم و ضروری برای موفقیت و ماندگاری صنعت داروسازی کشور هستند. باید اعتراف کرد سیاست‌ها و نظارت‌‌های دارویی در گذشته از شفافیت کافی برخوردار نبوده و تاکید وزیر بهداشت مبنی بر شفاف‌سازی همه فرآیندهای دارویی و پاک‌سازی نهادهای نظارتی و مدیریتی حتی اگر موارد منفی اندک و ناچیز باشد، کار درستی است.»
دکتر حمید خویی در عین حال یادآور شد: «این انتقاد هم هست که طبق قانون نباید پیش از اثبات یک اتهام، اسامی افراد در رسانه‌های گروهی مطرح شود چون حتی اگر رای دادگاه بر بی‌گناهی باشد، نمی‌توان آبروی رفته آنها را جبران کرد. متاسفانه در این میان تصفیه‌‌های شخصی، عقده‌گشایی‌ها و… دخیل بوده‌اند و اگر کسی تخلفی کرده است تا پیش از رای نهایی دادگاه و نظر قوه قضاییه نباید متهم شود.»
ضرورت دفاع از سیاست شفاف‌سازی وزیر بهداشت
وی معتقد است به هر حال جامعه پزشکی و دارویی کشور باید از سیاست شفاف‌سازی دکتر نمکی حمایت کنند، چون قطعا منافع درازمدت و کوتاه‌مدتی برای این جامعه و کشورمان خواهد داشت.
ایران‌فارما، نماد ملی صنعت داروسازی کشور
دکتر خویی اظهار داشت:«امسال نمایشگاه ایران‌فارما بیش از سال گذشته مورد استقبال شرکت‌کنندگان داخلی و خارجی قرار گرفته است و حضور کشورهای خارجی نشانه تثبیت ایران در بازار دارو است.» وی با بیان این مطلب ‌ایران‌فارما را نماد ملی صنعت داروسازی کشور و تابلو و آینه آن معرفی کرد‌ و گفت: «برگزاری این نمایشگاه نشان می‌دهد تلاش داروسازان توانسته اثر تهدیدها و تحریم‌های آمریکا را کاهش دهد. هنوز ایران و صنعت داروسازی آنچنان اعتباری دارد که شاهد روند افزایشی حضور شرکت‌های خارجی در ایران‌فارما هستیم که باید آن ‌را به فال نیک گرفت.»
داروساز بیکار نداریم
دبیر انجمن علمی داروسازان ایران در ادامه با اشاره به مشکلات بیمه‌ها در پرداخت مطالبات داروسازان گفت: به شدت نیازمندیم که در یک سیاستگذاری کلان درازمدت، خدمات بیمه‌ای را متناسب با توانمندی‌های اقتصادی بازنگری کنیم.
خویی درباره آخرین وضعیت مطالبات بیمه‌ای داروخانه‌ها، گفت: به طور متوسط در حال حاضر بیمه‌ها بین پنج تا هشت ماه در پرداخت مطالبات داروخانه‌ها عقب هستند. البته نسبت به گذشته مقداری وضعیت بهتر شده است، اما به نظر من بحث بیمه موضوعی جدی است که ما به‌گونه‌ای آن را درمان علامتی می‌کنیم. بیمه‌ها توان برداشتن بار سنگین هزینه‌های دارویی را ندارند و به همین دلیل همواره از یک‌جا برمی‌دارند و به جای دیگر می‌گذارند. یک‌بار پرداخت مطالبات داروخانه‌های خصوصی بهتر می‌شود و داروخانه‌های بیمارستانی گیر می‌کنند و یک‌بار برعکس.
ضرورت بازنگری در خدمات بیمه‌ای
وی با بیان اینکه باید برای بیمه‌ها و تامین منابع آنها فکر اساسی شود، افزود: در گذشته بدون اینکه ارزیابی‌های دقیقی داشته باشیم، داروهای جدیدی را وارد پوشش بیمه‌ای کرده‌ایم که به شدت گران‌تر از داروهای روتین هستند. بنابراین به شدت نیازمندیم که در یک سیاستگذاری کلان درازمدت یا میان‌مدت، توانمندی‌های خودمان را ببینیم و خدمات بیمه‌ای را متناسب با این توانمندی‌ها بازنگری کنیم. حال ممکن است قرار باشد در این بازنگری‌ها سهم بیمه‌شده و یا دولت تغییر کند.
درمان علامتی بیمه‌ها
خویی ادامه داد: در حال حاضر هیچ شکی نیست که بیمه‌ها ظرفیت پرداخت مطالبات داروخانه‌ها و مراکز درمانی را ندارند و همواره این دست و آن دست می‌کنند به‌طوری که هر جا که فشار بیشتر می‌شود، پرداخت مطالبات آنجا را جلو می‌برند و به نوعی درمان علامتی می‌کنند.
وی با بیان اینکه باید توجه کرد که منابع مالی محدود هستند، گفت: حتی ممکن است اوضاع از این به بعد بدتر هم شود چراکه مرتبا صحبت از پوشش بیمه‌ای داروهای جدیدی مطرح می‌شود که به شدت گران هستند. حال اگر این داروهای گران‌قیمت تحت پوشش بیمه قرار گیرند، ‌ مردم خود به خود انتظار دارند بیمه‌ها پولش را پرداخت کنند و اگر نکنند، بی‌عدالتی اجتماعی ایجاد می‌شود و افرادی که پول دارند از خدمات درمانی بالاتر استفاده می‌کنند و عده‌ای که پول ندارند نمی‌توانند آن را مصرف کنند و این موضوع به اختلاف طبقاتی منجر می‌شود.
خویی با بیان اینکه راه‌حل این معضل این است که متناسب با توانمندی‌های اقتصادی واقعی‌مان خدمات بیمه‌ای‌مان را بازسازی و بازبینی‌ کنیم، گفت: داروهای زیادی در دوره قبلی وزارت بهداشت، تحت پوشش بیمه قرار گرفت که اصولی نبود. به عنوان مثال قلم انسولین را تحت پوشش بیمه قرار دادند.
البته قطعا قلم انسولین از ویال انسولین برای بیمار راحت‌تر است، اما بیمه کردن آن مانند این بود که بگوییم ماشین بنز از پراید امنیت بیشتری دارد بنابراین همه مردم از فردا سوار بنز شوند. اگر توان تامین آن را دارید، انجام دهید، اما وقتی توانش وجود ندارد، نباید آن را انجام داد.
پوشش بیمه‌ای داروهای لوکس!
وی ادامه داد: متاسفانه در برخی موارد کالاها و داروهایی تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند که بیشتر جنبه لوکس داشتند مانند قلم هورمون رشد که متاسفانه ۵۰ درصدش هم در باشگاه‌های بدنسازی مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرد. بنابراین باید در این زمینه بازبینی کلی داشته باشیم و داروهای حقیقی و مورد نیاز بیماران واقعی را تحت پوشش بیمه قرار دهیم. بخشی از بیمه در حال حاضر تجارت است. برای بیمه شدن یک دارو و کالای پزشکی، شورای‌عالی بیمه باید تصمیم‌گیری کند.
در عین حال بخشی از تصمیم‌گیری‌ها هم بیشتر تصمیم‌گیری‌های سیاسی است تا حرفه‌ای. به عنوان مثال یک مسوولی برای افزایش محبوبیتش می‌گوید ۱۰۰ قلم را تحت پوشش بیمه می‌بریم بدون اینکه بررسی کنند که ما ظرفیت پرداخت این هزینه‌ها را داریم یا خیر.
آینده شغلی داروسازان در معرض خطر
دبیر انجمن علمی داروسازان ایران در ادامه صحبت‌هایش مهم‌ترین دغدغه داروسازان را آینده شغلی این قشر دانست و اظهار کرد: آینده شغلی داروسازان با توجه به افزایش بی‌رویه تعداد دانشکده‌های داروسازی و طرح دو برابر ظرفیت دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و افزایش بی‌رویه تعداد داروخانه‌ها، در خطر است و این موضوعات باعث شده داروسازان جوان به شدت نگران آینده شغلی خود باشند.
بر این اساس چشم‌انداز شفافی نسبت به آینده همکاران جوان‌مان نداریم.
داروساز بیکار نداریم
خویی با اشاره به برخی اظهارنظرها مبنی بر بیکاری داروسازان ‌گفت: هیچ داروسازی بیکار نیست.
در حال حاضر در کل کشور حدود ۱۷ هزار داروخانه داریم. البته ما با افزایش داروخانه‌ها در مناطق محروم و دوردست موافقیم، اما باید شرایطی در آنجا تامین شود که داروخانه به لحاظ اقتصادی صرفه داشته باشد. در گذشته به دلیل سیاست‌های غلط، داروخانه‌ها در نقاط شمالی شهرها متمرکز شده‌اند و این موضوع آنها را وارد رقابت‌های ناسالم کرده است.
باید فضایی فراهم کرد که داروسازان جوان ما بتوانند به نقاط محروم روند، داروخانه تاسیس کنند و اقتصادشان هم بچرخد.
قیت یکسان دارو؛ از شمال تهران تا محروم‌ترین نقاط
وی تاکید کرد: دارو در شمال شهر تهران با همان قیمتی فروخته می‌شود که در یک منطقه محروم فروخته می‌شود. بنابراین عملا شاید برای یک داروساز به لحاظ اقتصادی صرف نکند که در یک شهر کوچک‌تر داروخانه تاسیس کند. البته طبق قانون اساسی تامین هزینه‌های سلامت بر عهده دولت است و دولت باید تمهیدی بیندیشد که هزینه‌های داروخانه‌هایی را که در مناطق محروم هستند تامین کند.
لزوم خدمت‌فروشی در داروخانه‌ها به‌جای کالافروشی
دبیر انجمن علمی داروسازان ایران درباره اقدام سازمان غذا و دارو مبنی بر ممنوعیت کالافروشی در داروخانه‌ها گفت: راهی جز این برای بقای داروسازی نداریم. یک حلقه معیوب وجود دارد. میدان داروسازی را از داروسازان گرفته‌ایم‌ و آنها صرفا مجبور به داروفروشی شده‌اند. باید برای خدمات داروسازان قیمت مناسب و تعرفه واقعی قابل مقایسه با جامعه پزشکی تعیین شود و همان‌طور که یک پزشک اگر روزی ۱۰ بیمار ببیند، درآمدش تامین می‌شود، باید درآمد یک داروساز را هم به‌گونه‌ای تنظیم کنیم که اگر روزی۱۰ نسخه دید، درآمدش تامین و داروساز در داروخانه بر روی ارائه خدمت متمرکز شود. برای بقای داروسازی هیچ راهی نداریم ‌جز اینکه از کالافروشی در داروخانه به سمت خدمت‌فروشی حرکت کنیم.